Tadil-i erkânı Terketmekten Sakınmak

Dosdoğru namaz kılın, zekât verin, rükû' eden (mü'min)lerle birlikte rükû' edin." (Sure-i Bakara 43).


Tadil-i erkâna, lügat itibariyle "tomaninet" adı ve*rilmektedir. Fıkıh ilminde, "mafsalların rüku ve sec*dede, kendi mahallerinde SÜBHANALLAH diyecek kadar müstakar (kararlaşmış) olması ve sükun üzere bulunmasıdır" şeklinde tarif olunmaktadır.

Tadil-i erkânın fıkhi hükmüne gelince, rükû' ve secdedeki tadil-i erkânın vacip olduğunda Hanefi mezhebinin âlimleri ittifak etmişlerdir. Kavme (rü-ku'dan kalkınca bir tesbih miktarı ayakta durma) ve celsedeki (birinci secdeden kalkınca bir tesbih mik*tarı oturmadaki) tadil-i erkanın vacip olduğu görüşü, fıkıh bilginlerinin ekserisinin tercihi bulunmaktadır.

İbnü Hümam ismindeki fıkıh âlimi, bunlar arasında bir ayrım yapmamış ve hepsinin vacib olduğunu söylemiştir.
Bu hükümlerin delili olan hadis-i şerifleri sizlere nakletmek istiyorum. Şöyle ki:

a) Kişi, rükû' ve secdede sırtını (tadil-i erkâna uy*gun olacak şekilde) düz yapmadıkça namazı câiz olmaz" (Ebû Davud c. 1, s. 226).

b) Hz. Aişe (r.a.)'den rivayet edilmiştir. Resulullah (s.a.v.) başını rükûdan kaldırdığı zaman, ayakta dümdüz doğrulmadıkça secdeye varmazdı. Secde edip de başını kaldırdığı zaman, oturarak doğrulma*dıkça (ikinci) secdeye eğilmezdi. (Oturduğunda) sol ayağını döşer (sağ ayağını diker)di (İbni Mace c. 1, s. 288).

c) Ben, yedi kemik üzerine; alın, (bunu ifade ederken) eliyle burnunu işaret etti. Eller, dizler ve ayakların (parmak uçları üzerine secde ile emrolun-dum. Bir de elbiseleri ve saçları çekmemekle (emrolundum)" (Müslim c. 2, s. 52).

Secdede alnın yere konulması farz olup, burnun konulması ise vaciptir. Bir özür bulunmadıkça bur*nun yere değmemesi mekruhtur. Ellerin ve dizlerin yere konulması ise sünnettir. Ayakların, hiç olmazsa bir ayağın, parmaklarının yere konulması zaruridir. Bu kadar bir kısmı yere değmezse secde caiz ol*maz.

Tadil-i erkanın vacip olduğunun delili olarak ka*bul edilen bir hadis-ı şerifi naklederek mevzuun açıklık kazanmasına yardımcı olmak istiyorum:

d) Ebû Hüreyre (r.a.)'den (rivayet olunmuştur). Resulullah (s.a.v.) mescide girdi. Peşinden de bir adam(1) girdi ve namaz kıldı, peygamber (s.a.v.)'e (gelip) selam verdi. Resulullah (s.a.v.) onun sela*mına mukabele etti ve "Dön, namaz kıl. Çünkü sen namaz kılmadın" dedi. O, döndü (daha önce) kıldığı gibi namaz kıldı, sonra gelip Peygamber (s.a.v.)'e selam verdi. Resûli Ekrem, "Dön, namaz kıl. Zira sen namaz kılmadın" dedi (ve b.unu) üç defa (tek*rarladı). O kişi, "Seni hak (bir din) ile Peygamber olarak gönderen (zat-ı akdes)e andolsun ki, bundan başkasını güzel (ifa) edemiyorum. Onu bana hemen öğretiver" dedi. Resulullah (s.a.v.) şöyle buyurdu: "Namaz kılmaya kalktığın zaman tekbir al. Sonra ez*berinde olan ve sana kolay gelen yerden (Kur'ân) oku. Sonra azaların rahat olacak şekilde rüku yap. Sonra dümdüz olacak şekilde (başını rükudan kal*dır. Daha sonra azaların rahat olacak şekilde secde et. Sonra azaların rahat olacak tarzda bir oturuş için (başını) kaldır. Her namaz da bunu böyle yap" (Buhari c.1,S 184)

Ey Münevver Gençler!
İşinin çokluğunu ve vaktinin darlığını bahane ederek, vücudunuzda depolanmış gençlik enerjisi*nin tesirine kapılarak tadil-i erkanı terketmeye kal*kışmayınız. Çünkü bu, zaman zaman uygulanmakla alışkanlık haline dönüşür. İş için namazda acele et*mek, İslami ölçülere aykırıdır. Namaz için işte feda*karlık yapılabilir ve fakat iş için tadil-i erkanda feda*karlık asla caiz değildir. Dini hükümlerin mübelliği bulunan Resûl-i Ekrem'in Abdullah b. Muğaffel (r.a.)'den rivayet olunan hadis-i şeriflerinde şöyle buyrulmaktadır:

"İnsanların hırsızlıkta en ileri olanı, kendi nama*zından çalan kimsedir." (Ashâb tarafından): "Ey Al*lah'ın Resulü, kişi namazından nasıl hırsızlık ya*par?" denildi. Resulullah, "Rukûunu ve secdesini tam yapmaz. İnsanların en cimrisi de selâm (verip alma) da bahil davranandır" buyurdu (Müsned-i Ahmed b. Hanbel, c. 3, s. 70)