Riya nedir? Riyakar kime denir?

İslamda riya ve Riyakarlıkİş, söz ve davranışlarda gösterişe yer verme; bir iyiliği veya salih bir ameli Allah’ın rızasını kazanmak niyetiyle değil, insanların beğenisi için yapmaya riya denir. Bu davranışta bulunan kimseye riyakar veya mürai denir. Bu davranışın adına da riyakarlık denir.Riya, insanlar arasında, beğenilme arzusu, şan ve şöhret, maddî çıkar sağlamak için yapılır. Maddi veya manevi çıkar elde etmek için, dinin alet edilmesi, riyanın en kötü şeklidir. Riyakar kişinin söz ve davranışlarındaki samimiyetsizlikleri, diğer insanlar tarafından kısa zamanda anlaşılır. Bunlara kimse güvenmez.Riyanın her çeşidi ahlaksızlık olduğu halde, ibadetlerde riyakar olmak çok daha büyük bir ahlaksızlıktır. Rasulüllah Efendimiz; Muhakkak ki, sizin için en çok korktuğum şey, küçük şirk, yani riyadır,(Tirmizi, Hudut, 24) buyurmuştur. İbadet, Allah için yapılır. Allah’ın rızası dışında bir amaçla; gösteriş olarak ibadet yapmak, Allah rızasını ortadan kaldırır. Gösteriş için ve bir çıkar düşüncesiyle Kur’ân okumak, namaz kılmak, oruç tutmak, zekât vermek, hacca gitmek, sadaka vermek, ibadetleri boşa çıkarır.Allah Teâlâ;
“Ey iman edenler! Sadakalarınızı, insanlara gösteriş için malını harcayan, Allah’a ve âhiret gününe inanmayan kimse gibi başa kakmak ve eziyet etmek suretiyle boşa çıkarmayın. Çünkü onun bu gösterişinin hali, üzerinde az bir toprak bulunan bir kaya parçasının haline benzer ki, ona şiddetli bir yağmur isabet edince üzerindeki toprağı temizleyip kendisini katı bir taş halinde bırakır” (el-Bakara, 2/264) buyurmuştur.
Şu halde, Allah’ın emrini ve rızasını düşünerek değil de, dindar görünmek için ibadet etmek, alim ve bilgili tanınmak için ilimle uğraşmak, cömert tanınmak için zekat ve sadaka vermek, bağışta bulunmak, riyadan en kötü şekli ve Riyakarlığın en iğrenç şeklidir.

Rasulüllah şöyle buyurmuştur:
“Her kim duyulsun diye bir iş işlerse, Allah onun kıymetsizliğini duyurur. Her kim gösteriş olsun diye bir iş yaparsa, Allah da onun gösteriş yapmasını ve değersizliğini ortaya çıkarır” (Müslim, Zühd, 38); “Şüphesiz riya şirktir” (İbn Mace, Fiten, 16).Dünyevî menfaat söz konusu olunca ameller boşa çıkar. Yine Rasûlüllah (s.a.s) şöyle buyurur: “Gösteriş için oruç tutan, namaz kılan, sadaka veren kimse Allah’a şirk koşmuştur” (et-Tergib ve’r-Terhib, I, 32). Hadis-i Kudsî’de de Cenab-ı Allah şöyle buyurur: “Ben ortakların ortaklığından en müstağnî olanıyım. Her kim bir iş yapar da, onda, benden başkasını ortak kılarsa onu da, o ortaklığını da terk ederim” (Müslim, Zühd, 46).Riya çok değişik şekillerde yapılmakla birlikte, bunlarda ortak özellik, dindarlık veya dürüstlük görüntüsü altında, insanlar arasında çıkar sağlamak, şan ve şöhrete ulaşmak arzusudur. Sevmedikleri kişileri seviyormuş gibi görünen, onlara yağ çeken, öven ve böylece menfaat sağlamaya çalışan riyakârlara da bol bol rastlanır.
Allah’a ve insanlara karşı samimi davranarak riyadan uzak durmak mümkün olduğu kadar ibadetleri gizli yapmak, Allah rızasını insanların övgüsü, isteği, yergisi, korkusu ve çıkar düşüncesine tercih etmek müslümanın prensibidir.Riya; Gösteriş, dışa karşı sevimli görünme arzusu, karşısındaki kişi-kişilere kendinde olmayan maharetleri varmış gibi göstermek anlamındadır. kısaca karşı samimiyetsizliğin, ikiyüzlülüğün, kişiliksizliğin en açık örneğidir. Riyakar insanlar, ya bir dünyalık elde etmek için veya bir makama çıkmak, ya da şöhrete ulaşmak için başkalarına ve özellikle amacına ulaşmada ilgili kimselere şirin görünmeye çalışırlar. Onların hoşuna gidecek davranışlarda bulunurlar. Oldukları gibi değil, yaranmaya çalıştıkları kişilere göre görünürler, ortama göre hareket ederler.
Riya nedir? Riyakar kimdir?
Riyakar insan, Allah rızası için yapması gereken ibadeti, kulları görsün diye sergilediğinden dolayı bu davranışında iki yalan ve yanlış vardır:
1 – Allah için yapması gereken davranışı kullar için yapması
2 – Allah’ın vermesini beklediği bir karşılığı kullardan beklemesi
Kur’an-ı Kerim, riyayı münafıkların önemli bir özelliği olarak saymaktadır: “Gerçek şu ki, Münafıklar, Allah’ı aldatmaya çalışırlar. Hâlbuki Allah, onların oyunlarını başlarına geçirecektir. Onlar, namaza kalktıkları zaman tembel tembel kalkarlar. İnsanlara gösteriş yaparlar. Allah’ı pek az anarlar.” (Nisa: 142)
Kehf Suresinin 110’uncu ayetinde: “…Kim Rabbi’ne kavuşmayı arzu ediyorsa, iyi amel yapsın ve Rabbi’ne (yaptığı) ibadette hiç kimseyi ortak etmesin” buyrulmuştur.
Efendimiz (aleyhissalatu vesselam) de: “Allah buyurur ki; Kim benim için yaptığı bir işe benden başkasını ortak ederse onu şirkiyle baş başa bırakırım. Ben ortalıktan uzağım. zenginler zenginiyim” diye buyurmuştur. (Müslim, İbn-i Mace, Müsned)
“Allah’ın gölgesinden başka bir gölgenin olmadığı Kıyâmet gününde, Allah’ın arşının gölgesinde bulunacak olan yedi kişiden biri de sağ eliyle verdiği sadakayı sol elinden gizleyen (Şiddetle riyadan kaçıp ihlâsla hareket eden) insandır.” (Buhari, Müslim)
Hazreti Ali (radiyAllahu anh) demiştir ki: Riyakâr kişinin üç özelliği vardır.
1- Yalnız kaldığı zaman tembelleşir.
2- Halk arasında dinçleşir.
3- Övülürse amelini artırır, yerilirse azaltır.
Allah bizi riyakarlıktan kurtarıp ihlasa muvaffak eylesin!Riya Kaç türlüdür?
Riya; gösteriş yapmaktır. Ve bu gösteriş duruma göre niyet ve istemede şirke girer ve büyük şirk olur, duruma göre küçük şirk olarak kalır. Bu sebeple riya genel olarak iki türlüdür:
a) İnsanların rızası için ibadet ya da bir amel yapmak veya bir haramı terketmektir. Bu tür riyada, aslolan insanların rızasını kazanmak olup Allah (c.c) rızası kesinlikle söz konusu değildir. Ve bu durumda olan riyakar kişi, aslında rızasını kazanmak istediği kimseye gösteriş yaparak o kimseden bir dünyalık beklemektedir. Bu, bir makam olabildiği gibi herhangi bir dünyalık değer de olabilir. İşte bu, büyük şirk olan riyadır. Ve riyanın çokluğu olarak da isimlendirilir.
b) Bir ibadeti ya da ameli aslında Allah (c.c) rızası için yapıp veya bir haramı Allah (c.c) rızası için terkedip, insanlar tarafından övülmeyi de sevmek. İşte bu, bir kimsenin Allah (c.c) rızası için yaptığı bir ameli veya ibadeti insanların da sevmesini isteyen kimsedir, dolayısıyla bu şekilde yaparak insanlara gösteriş yapmıştır.
Bu tür riya şu üç şekilde gerçekleşir:
1) Ameli İşlemekle: Örneğin; Allah (c.c)’ın farz kıldığı namazı Allah (c.c) için kılan bir kimse, şayet insanlar kendisine güzel namaz kılıyor desinler diye rükunlarını uzatıp güzel güzel kıraatlerde bulunacak olursa, kıldığı namaz geçerlidir, fakat insanların rızasını kazanmak kastı ile o şekilde namaz kıldığı için riya yapmıştır.
2) Ameli Terk etmekle: Örneğin; bir haramı işlediği bilinen bir kimse, sonradan Allah (c.c) için bu haramını terk eder, fakat bu şekilde haram amelini terk etmesinden insanların kendisini övmelerini isterse ya da böyle bir beklentisi olursa böyle yapmakla riya yapmıştır.
3) Ameli Anlatmakla: Örneğin; bir kimse tek başına hiç kimsenin bilmediği bir ameli ya da ibadeti yapıp da daha sonra insanlar arasına katıldığında onlara yaptığı ibadeti övüne övüne anlatan kimse de riya yapmış olur.
İşte bu şekilde riya, riyanın azlığıdır. Ve bu tür riya karıştığı amelleri yok eden bir virüs gibidir.

alıntı