Hanefî ve Şâfiî mezheplerinin namazdaki farkları

Hanefî ve Şâfiî mezheplerinin namazdaki farkları

şafi mezhebi ile hanefi mezhebinin namaz hakkındaki faklılıkları nelerdir?
Şayet gerekliyse, alacaksınız bir Hanefî bir de Şâfiî mezhebine ait ilmihal kitabını elinize ve bakacaksınız oradan aradaki farklılıkların neler olduğuna... Böylesi hem daha faydalı, daha isabetli olur, hem de dua metinlerini daha doğru okumanıza yardımcı olur.

Kısacası, aslında bu vb. sorular ve cevapları format hudutlarını aşıyor. Kitaplık çaptaki meseleler kitaplardan bakılır, öğrenilir. Bu gibi yerlerde ise, ancak belli şeyler ele alınıp çözümlenebilir.

Maamafih, namazda iki mezhep arasındaki öne çıkan belli başlı maddeleri sayabiliriz. Daha fazlası için, biraz önce hatırlattığımız gibi, kitaplara müracaat edeceksiniz.

***

Namazda Hanefî mezhebi ile Şâfiî mezhebi arasındaki öne çıkan bazı farklar

- Namaza başlarken dil (ağız) ile niyet etmek Hanefî’de bid'attir, Şâfiî mezhebinde ise sünnettir.

- Hanefî mezhebinde namazda tekbirden sonra Sübhaneke okunur, Şâfiî mezhebinde ise “veccehtü” duası okunur.

Dua şudur: “Veccehtü vechiye lillezî fetara’s-semâvati ve’l-erda hanîfen müslimen vemâ ene minel-muşrikîne inne salatî ve nüsükî ve mahyâye ve memâtî lillâhi rabbi’l-âlemîne lâşerîke lehû ve bizâlike umirtü ve ene mine’l-müslimîn.”

Meali: “Batıl dinlerden uzak durarak ve Müslüman olarak; yüzümü, gökleri ve yeri yaratan (Allah’a) çevirdim. Ben, (Allah’a) ortak koşanlardan değilim. Namazım, ibadetlerim, hayatım ve ölümüm, âlemlerin Rabbi olan Allah’ındır. O’nun ortağı yoktur. Ben, bununla emrolundum. Ve ben, Müslümanlardanım.”

- Hanefî mezhebinde okunan Tehiyyât ile Şâfiî mezhebinde okunan farklıdır. Şâfiî mezhebinde Tehiyyât şöyledir:

“et-Tehıyyâtü el-mübârakâtü es-salavâtü et-tayyibâtü lillâhi es-selâmü aleyke eyyühe’n-nebiyyü ve rahmetullâhi ve berekâtühü es-selâmü aleynâ ve alâ ibadillâhi’s-sâlihîne eşhedü en lâ ilâhe illallah ve eşhedü enne Muhammeden rasûlullah.”

Meali: “Tahiyyat (bütün övgüler), mübarekât (nema bulan bereketli şeyler), salevat (beş vakit namaz gibi fiili ibadetler) ve tayyibat (salih ameller) Allah’a mahsustur. Ey Nebî! Allah'ın selâm, rahmet ve bereketi senin üzerine olsun. Selâm, bizim ve Allah'ın salih kullarının üzerine olsun. Ben şehadet ederim ki, Allah’tan başka ilah (ibadet edilmeye layık hiçbir şey) yoktur. Yine şehadet ederim ki, Hazret-i Muhammed, Allah’ın rasûlüdür.”

- Hanefî mezhebinde okunan Kunut duaları ile Şâfiî mezhebinde okunan kunut duası farklıdır.
Şafii mezhebinde sabah namazında ve vitirde okunan Kunut duası şöyledir:

“Allâhümme’h-dinî fî men hedeyte ve âfinî fi men afeyte ve tevellenî fî men tevelleyte ve bârik lî fîmâ a’tayte ve kınî şerre mâ kadayte feinnke takdî velâ yukdâ aleyke ve innehû lâ yezıllü men vâleyte velâ yeızzü men âdeyte tebârekte Rabbenâ ve teâleyte feleke’l-hamdu alâ mâ kadayte estağfiruke’l-lâhümme ve etûbü ileyke ve sallallâhu alâ Muhammedi’ni’n-nebiyyi’l-ümmiyyi ve alâ âlihî ve sahbihî ve sellem.”

Meali: “Allah’ım! Hidayete erdirdiklerinle beraber beni de hidayete erdir, afiyet verdiklerinle beraber bana da afiyet ver, himaye ettiklerinle beraber beni de himaye eyle, verdiklerini benim için bereketli kıl, kaza ettiklerinin şerrinden beni koru. Çünkü sen hükmedersin, sana hükmedilmez, himaye ettiğin kimse zelil olmaz, zelil ettiğin kimse de aziz olmaz. Hayır ve bereketin çoktur, sen çok yücesin. Kaza ettiğin şeyler üzerine hamd sana mahsusustur. Allah’ım, senden mağfiret diliyor ve sana tevbe ediyorum. Allah’ın salat ve selamı, Muhammed sallallâhü aleyhi vesellemin, âli’nin ve ashabının üzerine olsun.”

- Sabah namazının kılınışı Hanefî mezhebinde diğer namazlar gibidir; Şâfiî mezhebinde ise, namazın ikinci rek’atında rukûdan kalktıktan sonra ayakta Kunut duası okunur. Peygamber Efendimize (s.a.v.), âline ve ashabına salât ve selâm getirilir.

- Şâfiî mezhebinde son oturuşta Tahıyyât’tan sonra Salli-Barik okunması yani Rasûlullah’a salevat getirmek farzdır. Salevat getirilmezse namaz bozulmuş olur. Hanefî mezhebinde ise müekked sünnettir.

- İmam arkasında Fâtiha okumak Hanefî mezhebinde tahrîmen mekruh, Şâfiî mezhebinde ise farzdır.

- Hanefî mezhebinde zamm-ı sureden önce Besmele çekmek gerekmez. Çekilirse iyi olur, çekilmezse mahzuru olmaz. Şâfiî mezhebinde ise Besmele çekmek gerekir.

- Hanefî mezhebinde nâfile namaza başlayan tamamlamadan bozarsa, kazası vaciptir. Şâfiî’de vacip değildir.

- Kıyamda iken Hanefî’de ayaklar dört parmak kadar açılır, Şâfiî mezhebinde ise bir karış açılır.

- Hanefî mezhebinde (erkeklerde) çıplak ayakla namaz kılmak mekruhtur, Şâfiî mezhebinde ise sünnettir.

- Hanefî mezhebinde, kıyamda (erkeklerde) eller göbek üzerinde bağlanır, sağ el serçe ve baş parmaklar sol elin bileğini kavrar, diğer üç parmak kolun üzerinde kalır. Şâfiî mezhebinde ise, eller göğüs altında göbek üzerinde ve biraz sola doğru meyilli olarak bağlanır, sağ elin baş ve işaret parmağı sol elin bileğini kavrar.

- Hanefî mezhebinde Tehiyât’ta (teşehhüdde) otururken her iki elin parmakları yumulmadan tabii vaziyette açılır ve işaret parmağını kaldırmak caiz değildir. Şâfiî mezhebinde ise sağ elin baş ve işaret parmakları açılır, diğer parmaklar yumulur, işaret parmağını usûlünce kaldırıp indirmek de sünnettir.

- Hanefî mezhebine göre imamın arkasında cemaatin Fâtiha okuması tahrîmen mekruhtur. Şâfiî mezhebine göre ise imamın arkasında iken Fâtiha okumak farzdır.

- Vitir namazı Hanefî mezhebine göre vacip, Şâfiî mezhebine göre sünnettir. Ancak unutmamak gerekir ki, Şâfiî fıkhında “vâcip” mefhumu yoktur.

- Cuma namazına imamdan başka Hanefî mezhebinde 3 (erkek) yetişir, Şâfiî mezhebinde 40 kişi gerekir.

- Hanefî alimlerinin çoğuna göre tâdil-i erkân vâcip, Şâfiî mezhebine göre farzdır.

- Hanefî mezhebinde seferde iken namazları cem’etmek caiz değildir; Şâfiî mezhebinde ise seferde öğle ile ikindiyi, akşam ile yatsıyı birleştirip takdim veya tehir ederek kılmak caizdir.

- Hanefî mezhebinde kadının kadına imam olması mekruhtur, Şâfiî mezhebinde ise caizdir.

- Teravihi on rek’atta bir selâm vererek kılmak Hanefî mezhebinde mekruhtur, Şâfiî mezhebinde ise sahih değildir.

- Bayram namazı Hanefî’de vacip, Şâfiî’de sünnettir.

- Herhangi bir özür ile bir veya birkaç namazını kılamayan, yani kaza borcu bulunan Hanefî sünnet / nâfile namaz kılabilir, Şâfiî mezhebinde ise kazası olanın sünnet kılması haramdır, kaza kılmalı ve bir evvel bunları tamamlamalıdır.

- Gâibin yani uzak ülkede ölenin ardından burada cenaze namazı Hanefî mezhebinde kılınmaz, Şâfiî mezhebinde kılınır.

- Şehidin cenaze namazı Hanefî mezhebinde kılınır, Şâfiî mezhebinde kılınmaz.

- Seferî olma şartı Hanefî’de ortalama genel kabule göre 90 km, Şâfiî mezhebinde ise 80 km'dir.

- Seferilik süresi, bir yerde konaklanacak olursa, Hanefilere göre bu yerde 15 gündür. Şâfiîlere ve Mâlikîlere göre 3 tam günden ve Hanbelîlere göre de 20 vakitten veya 4 günden fazla kalınacaksa seferilik biter. Bu sürelerden az kalınacaksa seferilik hükümleri uygulanır.