Nefsin yaratılmasının sebebi
Nefs, insan ve cinde kötülüklerin kaynağı olarak yaratılmıştır. Kötülüklerin kaynağı olarak yaratılan nefs için; Allahü teâlâ, nefsi yaratmasaydı, insanlar onun aldatmasından kurtulurdu. Kimse kötülük yapamaz, herkes Cennete giderdi†denmektedir.
Bu konuda, İslam âlimlerinin büyüklerinden İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
“Bu dünyada, her mahlukta, her şeyde, Allahü teâlânın hem rahmet sıfatı, hem de kahır, gadap sıfatı zuhur etmektedir. Su, insanların, hayvanların ve bitkilerin yaşamaları, temizlik, yemek ve ilaç yapmak için lazım olduğu gibi, denizde binlerce insan boğulmakta, sel suları evleri yıkmaktadır. Soğuk su içen, hasta olmaktadır. Ateş, ekmek, yemek pişirmek ve kışın ısınmak için lazım olduğu gibi, içine düşeni yakmaktadır. Elektrik, çok yerde işimize yaradığı halde, yangına sebep olmakta, insana çarpınca, hemen öldürmektedir. Her ilaç, bir derde deva olduğu halde, fazlası zararlı olmaktadır. Her şey de böyledir. Nefs de bunlar gibidir. Hem faydalı, hem zararlı tarafları vardır. Nefsin yaratılması, insanların yaşaması, üremesi ve dünya için çalışmaları ve ahiret için cihad sevabı kazanmaları içindir. Allahü teâlâ, nefsi böyle nice faydaları için yarattı. Fakat, nefs, bazı lezzetlerine doymaz.
Allahü teâlâ bütün insanlara merhamet ederek, nefse hakim olup, zararlı arzularını önlemeleri için, akıl da yarattı. Akıl, insan beyni vasıtası ile, his uzuvlarından, şeytandan ve nefsten kalbe gelen arzuları inceleyerek, iyilerini kötülerinden ayıran bir kuvvettir. Ayırırken yanılmazsa buna, Akl-ı selim denir. Allahü teâlâ, ayrıca Peygamberler göndererek, hangi şeylerin faydalı, iyi ve hangi şeylerin zararlı olduklarını ve nefsin bütün arzularının kötü olduğunu bildirdi. Akıl, nefsin isteklerini Peygamberlerin iyi dedikleri şeylerden ayırıp, kalbe bildirir, kalb de, aklın bildirdiğini tercih ederse, nefsin arzularını yapmayı irade etmez. Kalb, İslamiyet’in iyi dediklerini, tercih eder, irade eder ve yaptırırsa, insan saadete kavuşur. Kalbin, iyiden, kötüden birini tercih ve irade etmesine Kesb denir. İnsanın hareket organları, beynine, beyin da kalbine tâbidir. Kalbin emrine uygun hareket ederler. Kalb, beyin vasıtası ile his organlarından ve ruh vasıtası ile taraf-ı ilahiden ve akıldan, melekten, hafızadan, nefsten ve şeytandan gelen tesirlerin toplandığı bir merkezdir. Kalb, akla uyunca, nefsin yaratılmış olması, insanların sonsuz nimetlere kavuşmalarına mani olmaz. Kalbin nefse aldanmaması, ona uymaması, nefs ile Cihad-ı ekber olur. Allahü teâlâ, cihad edenlere, Cennette yüksek dereceler vereceğini bildiriyor. Nefs, insanların cihad sevabına kavuşmalarına, meleklerden üstün olmalarına sebep olmaktadır.â€
Şerefeddin Yahya Müniri hazretleri de; “Nefsin yaratılması, insanların yaşaması, üremesi ve dünya için çalışmaları içindir. Allahü teâlâ nefsi böyle nice faydalar için yarattı. Fakat bütün insanlara merhamet ederek, acıyarak, nefse uymayı frenlemeleri, ona hakim olup, zararlarını önlemeleri için insanlarda akıl da yarattı†buyurmaktadır.
Dinimiz, kötülükler deposu olarak yaratılan nefsin öldürülmesini, yok edilmesini değil, nefse uymaktan, onun dediğini yapmaktan bizi men etmektedir. Allahü teâlâ Kur'an-ı kerimde Naziat suresinin kırkıncı âyet-i kerimesinde mealen buyuruyor ki:
(Cenab-ı Hakk'ın huzurundan korkup, nefsini [gayr-i meşru] nefsani arzularından [heva ve isteklerden] men eden kimsenin varacakları yer muhakkak Cennettir.)
Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Akıllılığın alameti; nefse galip ve hakim olmak ve öldükten sonra lazım olanları hazırlamaktır. Ahmaklık alameti; nefse uyup, Allah'tan af, merhamet beklemektir.)
Ebu Bekir Tamistani hazretleri; “Nefse uymaktan kurtulmak, dünya nimetlerinin en büyüğüdür. Çünkü nefs, Allahü teâlâ ile kul arasındaki perdelerin en büyüğüdür†buyurmuştur.
Ali Müzeyyen hazretleri buyuruyor ki:
“Allah yolunda nefsi ile yürümek isteyen daha ilk adımında hata etmiş demektir. Nefsini terk edip de ihlas ile her şeyde Allahü teâlânın rızasını düşünerek yola çıkarsa, Allahü teâlâ ona kendisine kavuşturacak rehberi tanıtır.â€
Nefs, emir altına girmekten hoşlanmaz. Bunun için ibadet yapmak istemez. Nefsin gıdası, inkâr, isyan yani günahlar, haramlar olduğu için, günahlardan sakınmak ona çok ağır gelmektedir. Bunun için İmam-ı Rabbani hazretleri; “Nefse, günahlardan kaçmak, ibadet yapmaktan daha güç gelir. Onun için günahtan kaçman daha sevaptır†buyurmuştur.
Ve Ali Hafız efendinin buyurduğu gibi:
Nefs düşmandır. Düşman sözüyle hareket etmek akıl işi değildir
