Padişah kızları: Sultanlar

Sultan tabiri Osmanlı Padişahları' nın erkek evlatlarınahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif kızlarınahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif padişah validelerine hatta ailelerine
kadar teşmil edilmiştir. Bu ünvanın Padişahların erkek çocuklarında ismin evveline kızların da ise
ismin sonuna gelmesi adet olmuştu. Sultan Selimhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Sultan Ahmedhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Ayşe Sultanhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Fatma Sultan vs. gibi.
Sultan tabiri yanlız olarak kullanılırsa padişahın kıs çocukları kastedilmiş olurdu. Sultanların kız
çocuklarına ise Hanım Sultan denir.
Sultan doğar doğmaz ilk olarak Darüssaade Ağasına haber verilirdi. Ağahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif oda lalası vasıtasıyla silahtar
ağaya müjdeli haberi gönderir o da padişahın bir kız çocuğu olduğunu sarayda ilan ederdi. Bu haber
üzerine enderunda bulunan her oda doğum şerefine üç kurban keserek sultanın doğumunu kutlardı.
Bu arada sarayın deniz kıyısında bulunan toplar günde beş defa tekrarlanmak üzere üçer kez atış
yaparlar böylece doğum halka ve devlet ricaline duyurulurdu.
Doğum haberini alan Sadrazam ertesi gün divan azalarıyla saraya gelerek padişahı tebrik ederdi.
Ziyafete gelenlere türlü maddelerden yapılan nefis şerbetler altınhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif gümüş ve billur kaplar da ikram
olunurdu.

BEŞİK ALAYI

Sultanların doğumlarında bir takım merasimler tertip olunurdu. Bunlardan ikisi Valida Sultan ile
Sadrazamın göndermiş oldukları beşikhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif yorgan ve sırmalı örtü münasebetiyle yapılan beşik alaylarıdır.
Çocuk doğunca padişah validesinin evvelce hazırlatmış olduğu beşikhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif sırmalı püşide denilen örtüsü ve
yorganıyla merasim ve alayla Eskisaray' dan Yenisaray' a nakl olunurdu.
Törene katılacak ağalara birgün öncesinden kethüda bey ve darüssaade ağası yazıcısı tarafından
davetiyeler gönderilirhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif belirli saat de Eskisaray' da bulunmaları bildirilirdi.
Ertesi gün davetliler hazır olduklarında Teşrifatçıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif törenin başlaması için işaretini verirdi. Bunun üzerine
Valide Sultanın başağası beşiğihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif yorganı ve örtüyü Eskisaray' dan çıkararak Valide Sultan kathüdasına
teslim ederdi. Kethüda Bey de beşiğihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Valide Sultan' ın kahvecibaşısınahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif yorganı ikinci kahveciyehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif beşik
örtüsünü de üçüncü kahveciye teslim ederdi.
Kahvecibaşılar kendilerine teslim edilen eşyaları sayıyla alırlar ve başlarının üzerlerine koyarlardı.
Bundan sonra harekete geçen alay Beyazıdhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Divanyolu ve Ayasofya önünden geçerek Bab- ı Hümayun
önüne gelirdi. Çevredeki kalabalık alayı alkışlarla uğurlarken çocuğa ve babasına da uzun ömürlü
olmaları için dua ederlerdi.
Orta kapıya kadar atlar üzerinde ilerleyen ağalarhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif burada attlarından inerek iki sıra halinde dizilerek
haremin araba kapısı önüne kadar gelirlerdi. Burada kahvecibaşılar beşiğihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif yorganı ve beşik örtüsünü
kapı önünde beklemekte olan Valide Sultan başağasına o da saygıyla alarak darüssaade ağasına
teslim ederdi. Darüssaade ağası devraldığı eşyaları harem ağaları ile birlikte içeri gotürerekhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif bu işle
görevli kadınlara teslim ederdi. Daha sonrahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif törene katılan ağalara ve görevlilere rütbelerine göre
padişah adına ihsanlarda bulunurdu.
Doğumun altıncı gününde ise Sadrazamın beşik alayı töreni düzenlenirdi. Bu alay Valide
sultanınkinden daha göz kamaştırıcı ve daha kalabalık olurdu. Bu sırada devlet erkanının aileleri de
çocuğu görmek üzere davet olunurlardı.
Sadrazamhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif sultan doğar doğmaz bir beşikhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif bir yorgan ve bir de beşik örtüsü yaptırırhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif hepsi de incilerhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif
elmaslarhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif tırtıllar ve zümrütlerle donanırdı. Doğumun beşinci günü törene katılacaklara davetiyeler
gönderilirhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif belirli bir saat de Paşakapısında bulunmaları istenirdi.
Ertesi gün belirlenen saat de Paşakapısı önündehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif sadrazamın hazırlanan eşyaları Kethüda beye
vermesiyle tören başlardı. Kethüda bey de beşiği başhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif yorganı ikinci çuhadara beşik örtüsünü ise
mehter başıya verirdi. Bunların eşyaları saygıyla alıp başiları üzerine koymasından sonra mehter
takımının çaldığı marşlar ve ilahilerle alay harekete geçerdi.
Başlara giyilen renkli kavuklarhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif sırtlardaki renkli kürkler ve kaftanlarhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif ayaklardaki sarı ve kırmızı
çizmelerve yemeniler beşik alayını yürüyen bir çiçek bahçesi haline getirirdi. Yine binbir emek sarf
edilerek hazırlanan çiçek bahçeleri ve şeker kutuları nu renkli sahneyi daha da canlı ve muhteşem bir
hale koyardı. Mehterhanenin muazzam ritmi de insanları ayrı bir vecde getirirdi. Alaya katılan ağaların
heybetli görünüşlerihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif ağır başlı yürüyüşleri insana Niğboluhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Kosovahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Varna ve Mohaç'tan hatıralar ve
manzaralar yaşatır gibi olurdu.
Valide beşik alayında olduğu gibi Divan yolundan geçilerek Bab-ı Hümayundan içeri girilir ve araba
kapısı önünde alay sona ererdi. Daeüssaade ağası tarafından teslim alınan beşik takımı doğruca
padişaha gotürülür ve gösterilirdi. Padişah beşik takını gördüktan sonra hareme yollardı.
Lohusanın yattığı oda Valida Sultanhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Sultanlarhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif kadınefendilerhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif ikballer ve davetli kadınlarla dolup
boşalırdı. Valide Sultan yanında sultanlar olduğu halde yüksekçe bir divanda otururdu. Misafirler ise
peykelere yerleştirilmiş minderler ve yastıklar üzerinde dinlenirlerdi. Sadrazamın gönderdiği beşik
takımının gelmesiyle hep birden ayağa kalkarlardı.
Beşik takımı odanın ortasına gelince Valide Sultan üzerine bir avuç altın atar onu diğerleri takp
ederlerdi. Orada bulunan ebehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif dualar okuyarak çocuğu yeni gelen beşiğe koyar ve üç defa sallardı.
Sonra çocuğu beşikten çıkararak kucağa alırdı. O zaman davetli kadınlarhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif getirmiş oldukları değerli
taşlarır ve kumaşları beşiğin üzerine koyarlardı. Bunların hepsi ebenin olurdu.
Davetli kadınlar haremde üç gün misafir edilirlerhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif cariyelerin de katılmasıyla çeşitli eğlenceler
tertiplenirhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif hoşça vakitler geçirilirdi. Ayrıca davetlilere padişah tarafından hediyeler gönderilmesi de
usuldendi.

SULTANLARIN YETİŞMESİ

Sultanların doğumu ile birlikte bir daire ayrılır emrine dadıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif sütninehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif kalfa ve cariyeler verilirdi. Eğitimiyle
annesihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif dadısı ve kalfası uğraşırdı. Yürümeye başladıktan itibaren bahçelere çıkar küçük cariyelerle
veya aynı yaşdaki çocuklarla dadısının nezaretinde oyunlar oynardı. Sultanlarhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif dadısız ve kalfasız dışarı
hiç çıkamazlardı.
Sultanlar beş veya altı yaşına girdiklerinde irade-i seniyye ile derse başlarlar ve kendileri için tayin
edilen hocalardan ders alırlardı. Bed-i besmele denilen ilk derse törenle başlanır ve padişah da hazır
bulunurdu. Bazen dersler şehzadeler dairesinde okunurdu. Okumada ilk üzerinde durulan konuhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif
padişahın çocuklarının Kuran-ı kerimi doğru okumalarını temin etmekti. onların Kur'an-ı kerimi tecvide
uygun okumaları ve bitirmeleri kendileri ve babaları için büyük bir mutluluğa sebep olurdu. Bu vesile ile
bir de hatim töreni tertip ediliyor sultanlara ve hocalarına hediyeler veriliyordu. Sultanlar Kur'an-ı
kerimden başka Türkçehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Matematikhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Tarihhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Coğrafyahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Arapça ve Farsça dersleri de alırlardı.
Sultanların günümüze kadar ulaşan mektuplarından son derece düzgün ve edebi ifadeler
kullandıklarınıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif kelimehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif cümle ve gramerhatalarının yok denecek kadar az olduklarını görmekteyiz.
Sultanlar erkeklerden kaçma çağına geldikelrinde başlarına yaşma örterler ve dışarıya çıktıklarında
uygun elbiseler giyerlerdi.
DÜĞÜNLERİ

İlk Osmanlı padişahları kızlarınıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif genellikle Anadolu beyleri veya onların oğullarına verdikleri gibi kendi
maiyetlerinde ki beylere de verirlerdi. Nitekim 1. Murad' ın kızı Melek Hatubhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Karamanoğlu Alaaddin Bey'
le http://www.uslanmam.com/images/smilies/nokvir.gif Çelebi Mehmed' in kızı Selçuk Hatun Candaroğlu Kasım Bey' lehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/nokvir.gif Fatih' in kızı Gevherhan Sultan
Akkoyunlu Uzun Hasan' ın oğlu Uğurlu Mehmed Bey' lehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/nokvir.gif II. Bayezid' in kızı Aynışah Sultan ise Uğurlu
Mehmed' in oğlu Göde Ahmed Bey' le evlenmişlerdir.
Ancak osmanlılar Anadolu birliğini temin edince etrafta kızlarını verecek hanedan kalmadığındanhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif
sultanları vezirlerhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif kaptan paşalar ve büyük devlet adamlarıyla evlendirmeye başladılar.
Padişahların kızlarını Anadolu beylerine vermesi gibi kendi devlet adamlarıyla da evlendirmelerihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif
duygusal yönden ziyade siyasi idi. Zira sultanları alanların çoğu enderun mektebinden yetişen
devşirme devlet adamlarıdır. Bunlar padişaha baba gözüyle bakarlardı. Bir de padişahın kızıyla
evlenince hanedanın üyeleri arasına girerek nüfuzlarını da arttırırlardı. bazı yabancı yazarlarınhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif
padişahların kızlarını korktuğu veya zenginliğini çekemediği paşalarla evlendirdiği iddiasıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif tamamen
uydurma ve hayal mahsülüdür.
Padişah kızını evlendirmek isteyince sadrazama bir hatt-ı humayun yazar ve damad olacak şahsın
nişan takımlarını yollamasını emrederdi. Uygun görülen adayınhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif fermanı alır almaz eğer evli isehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif
sultanlara hürmeten hanımını boşaması adet haline gelmiştir. Ayrıca II. Mahmud zamanına kadar
sultanların rızası formalite icabı alınıyordu. Ancak II. Mahmud' dan itibaren durumun değiştiği ve en
azından fotoğraflarla birbirini önceden tanıdıkları görülmektedir.
Sultanların nikahları bazan Yeni Sarayda ve bazan da paşa kapısında kıyılırdı. Sultanın vekili
darüssaade ağası idi. Damat paşaya da münasi görülen bir vezir vekil olurdu. Nikahı şeyhülislam kıyar
ve mihr-i muaccel ve mihr-i müeccel sultanın derecesiyle mutenasip olurdu. Onaltıncı asır sonlarına
kadar nikah yüzbin altın üzerinden kıyılırdı.
Sultan nikahından sonra hükümdar nhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/Nokta.gifhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/Nokta.gif.merasimde bulunanlara kürk ve hil'atler giydirilirdi. Damat da
hil'at giyerdi. Sultanların düğünleri babalarının sağ olup olmadıklarına veya padişahın sevdiği bir kız
kardeşi veya yeğeni olup olmayışına göre olurdu. Tabii babaları sağ olan sultanların düğünleri
fevkalede mükellef yapılırdı. Damathttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif böyle bir düğünde pek çok masraf ederhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif saraya gönderdiği her
çeşit mücevherli (yüzükhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif küpehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif bilezikhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif incili tuvalet aynası ve yine incili gelin duvağı ve hamam nalını
gibi) nişan hediyesinden başlayarak bütün düğün masraflarını görürdü. Düğün müddeti muayyen
olmayıp onbeş yirmi gün süren düğünler de vardı.
Gelin olan sultanın alayı ya kendisinin bulunduğu Eski Saraydan veyahut Yeni Saraydan itibaren tertip
edilirdi. Sultanhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif Osmanlı hanedanına mahsus kırmızı atlas cibinlik içinde olarak araba ile
naklolunurdu.
Gelin alayında sadrazamhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif vezirlerhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif devlet erkanı ile düğün münasebetiyle sultanlara mahsus yaptırılan
ve Nahl denilen balmumdan yapılmış düğün aaayinatıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif alayın önünde giderdi.
Sultanın çeyizihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif kocasının konağına gitmeden evvel sarayda teşhir edilirdi. Sadrazam ve diğer devlet
adamları oraya kendi düğün hesiyelerini de gönderirlerhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif sonra bu çeyiz alayla damadın konağına
gotürülürdü.
Sultanhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif kocasının konağına geldiği zaman orada zevci ile Kızlar ağası tarafından karşılanır ve
koltuklarına girilerek harem dairesinin kapısına gotürülürdü. Damadın konağında kadın ve erkeklere
ayrı ayrı ziyafetler çekilir ve yatsı namazından sonra davetliler konaktan ayrılırdı. Damat Paşa
davetlilerin her birine derecelerine göre birer hediye verirdi.
Yine bu sırada darüssaade ağası padişah nhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/Nokta.gifhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/Nokta.gif. damada bir samur kürk giydirir ve paşayı sultana
takdim ettikten sonra çekilirdi. Bundan sonra yenge kadın paşayı odaya sokarhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif damat paşa odanın bir
köşesinde namaz kıldıktan sonra zevcesinin eteğini öper ve sultanın oturması için müsaadesine
kadar ayakta dururdu.
Şayet damadın memuriyeti hariçte ise düğün için İstanbul' a çağırılırhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif konak döşerhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif sultanla evlenir ve
sonra vazife ile İstanbul' da kalmazsa yine memuriyeti başına dönerdi. Sultan İstanbul' da kocasının
konağında kalırdı.
GEÇİMLERİ

Sultanların maiyyetlerinde padişahın emriyle tayin edilen kethüdaları vardı. Bütün işlerihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif alış veriş
vesaireleri hep bu kethüdaları vasıtasıyla görülürdü. Dul olan sultanların vazife ve aidatları matbah-ı
amire ile şehremini tarafından verilmek kanundu.
Sultanların hash veya paşmaklık ismi verilen dirlikleri vardı. Bunların bazılarına herhangi bir
mukataanın varidatından maaş ve bir kısmına iltizam suretiyle mukataalarda verilmişti. Bu isimler
altındaki dirlikler bir mahallin varidatının bunlara tahsisi demekti. Malikane suretiylemukataahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/virgul.gif kaydı
hayat şartıyla verilen dirlikti. Sultanları bu gelirlerini idare ve tahsil için voyvoda denilen memurlar vardı.
Sultanlara bazan hazineden maaş da verilirdi. Sultan III. Mustafa Laleli Camisinin vakfiyesini tertip
ettirirken bu vakfından oğullarına bin beşeryüz kızlarına biner ve kadınlarına beşer yüz kuruş tahsis
eylemişti.