FARKINA VARMA
Bireylerin seçimleri,insan davranışları hakkında birer ipucu olarak gösterilebilir. Davranışların birçoğu alışkanlıklar sebebiyle refleks olarak yapılsa da ,bunların yaşamı sürdürmede hayati değerleri vardır. Bazı davranışlar hem dış gözlemciler,hem de bireyce önceden tahmin edilebilir niteliktedir. Bazı davranışlar ise alışkanlık gibi olmasa da neden ve sonuç ilişkisi açısından önceden kestirilebilme özelliği taşır. Oysa;bazı davranışların nedenleri davranışı gerçekleştiren birey veya izleyici açısından pek açık değildir. Bu tür davranışlar genelde yıkıcı ve yıpratıcı sonuçlara sahiptirler ve nedenler genelde bireylerin farkında olmadıkları nedenlere bağlıdır.
Belli bir zaman içinde bireyi herhangi bir kararı vermeye yönlendiren faktörlerin,elindeki seçeneklerin ve kararın olası sonuçlarının ne kadar farkında ise,o kararın bireyi büyümeye ve gelişmeye yol açıcı bir karar olma olasılığı artar. İnsanlar içten ve dıştan kaynaklanan verileri ellerinde potansiyel olarak barındırır. Birey bu ikisinin farkına vardığı zaman daha sağlıklı kararlar alabilir.
İdeal olarak bir insan,içinden ve dışından kaynaklanan bilgilerin tümünün farkında olmalı,bu bilgiler doğru olmalı ve doğru programlanmalıdır. İnsanın farkına varmasını engelleyen,kendini geliştirmesine yol açacak kararları vermesini engelleyen faktörleri 3 grupta incelemek mümkündür.
1. bireyin çevreden edindiği ve kendine malettiği benlik kavramıyla ilişkili
bilgiler: bunlar yanlıştır. Örneğin ; çevremiz bize başarısız olduğumuzu söylemiş olabilir , bizde bu yanlış bilgiyi gerçekmiş gibi kabul edebiliriz, bu tüm yaşamımızı olumsuz etkiler.
2. doğru bilgilerin kötü biçimde öğrenilmesi
3. bireyin,geçmiş yaşantılarından getirdiği acılar , acı ve hoş olmayan anızlarımız ve deneyimlerimizi bilincimizden atmaya çalışırız. Bunu başarsak bile, davranışlarımız bu geçmiş deneyimlerin etkisinde kalır.
İnsan iç görü kazanması sayesinde; kendisi hakkında daha doğru bilgiler edinir, benlik kavramının ve duygularının çarpıtılmasına yol açmış olan öğretileri daha değişik bir biçimde yaşar ve yorumlar, bilinçten atılmış bazı geçmiş anılarını yeniden bilincine getirir.
BÜTÜNLEŞME
Bireyi terapi sonunda olgunlaşması yada yaşam deneyimlerine bağlı olarak seçimlerinin nedenlerinin farkına varması sağlandıktan sonra, diğer aşama davranışların denenmesidir. Yeni kararlar almak ve yeni davranışlara hazır olmak her zaman onları yerine getirmek anlamında olmayabilir. Bu yeni davranışların uygulanıp, uygulanamayacağı bazı faktörlere bağlıdır. “ Bütünleşme “, insanın yeni kararlarının, deneyimlerinin, ve yeni davranışlarının başarılı bir biçimde yerine getirilmesini kolaylaştıran bir faktördür.
Yerine getirilmeyen eski bir karar, doyurulmamış bir ihtiyaç, “ bitirilmemiş bir iş” olarak süre gelir ve kişinin o sırada yaptıklarını etkiler, engeller. Bitmemiş işler, kişinin tüm enerjisini, yapmakta olduğu işe ayırmasına izin vermediklerinden, yeni davranışlarının başarılarını, yeni kararların gerçekleştirilmesini engeller.
Bütünleşme kısaca, insanın terapi sırasında veya dışında, eski ihtiyaçlarının doyurulmasına, bitmemiş işlerinin bitirmesine yardım edilen bir süreç olarak tanımlanabilir.
Bütünleşmeye varış farklı yollardan olabilir. Bu bir tür “ ihtiyaçlar hiyerarşisi “ gibidir. Bu ihtiyaçlar fizyolojik olduğu kadar, öğrenilmiş de olabilir. Bütünleşme süreci aynı zamanda bazı duyguların yeniden yaşanmasını ve ifade edilmesine yardımcı olduğu için daha anlamlı kişilerarası ilişkilerin kurulmasını da kolaylaştırır.
YENİ DAVRANIŞLARIN DENENMESİ
İnsan, kendisi ile ilgili, daha çok şeyin farkına varabilse, bu yüzden kendini daha geliştirici kararlar verebilse, enerjisini geçmişin yarım kalmış, deneyimlerine bağımlılıktan kurtarabilse de, yeni davranışlara hemen geçmesi, beklenemez. Bireyin daha önce yapmaktan korktuğu bazı davranışları tekrar tekrar denemeli, başarısızlık, direnç, itilme gibi sonuçlarla karşılaşsa bile bunları ısrarla sürdürmelidir. Bu yeni davranışlar, ancak o zaman kişin,n bir parçası haline gelir.
Bu üç süreç ( farkına varma, bütünleşme, yeni davranışların denenmesi ), terapi kuramlarındaki yaklaşımlarca, önemi kabul edilmiş süreçlerdir. Ancak, psikoanalitik yönelimli, yaklaşımlar, daha çok bilişsel farkına varışı vurgularken, danışandan hız alan terapilerde, duygusal farkın varış daha önemli görülmektedir. Gestalt terapisi, duygusal, duyumsal farkına varış ve bütünleşmeye ağırlık verirken, davranışçı terapistler; yeni davranışların denenmesinden yanadırlar.
BİREYSEL TERAPİ VE GRUP TERAPİSİ
a) Farkına varma:
Hem grup , hem bireysel terapide bilişsel farkına varma önemlidir. Ancak
bireysel terapide, tüm ilgi tek bir insanın üzerine odaklaştığından, bu farkındalık düzeyi biraz daha ağır olmaktadır.
Duygusal farkına varış ise, insanın kendi duyguları ile yüzleşmesi, grup terapisinde daha kolay ve daha az tehdit edici olmaktadır. Bireysel terapide terapist, yoğunlaşmış transferansların tek objesidir. Bu,terapiste hastaları tarafından gerçekçi olmayan bir “güç” yükler. Otorite durumuna gelen terapiste karşı sevgi,nefret,kıskançlık gibi bazı doğal duygular açıkça ifade edilemez hale gelir. Bu otorite ağırlığını aşmak çoğu zaman hasta için aşılması zor bir durumdur. Aynı durum grup terapisinde söz konusu olmamaktadır. Çünkü grup içersinde bireyler kendilerini yaşıtları içerisinde görürler ve bu durum duyguların açılımına daha kolay hale getirir. Duygular evrensel olduğu için de grup terapisinde açılım daha kolaydır. Bireylerin diğerleri üzerinde bıraktığı etkiye ilişkin verilen geri bildirimler de çok önemlidir.
b) Bütünleşme :
Bütünleşme aşamasına hem bireysel hem de grup terapisiyle varılabilir. Ancak psikodrama ,ikili etkileşimlerde de kullanılabileceği gibi asıl etkileyici gücü grup ortamında bulur. Bütünleşmeye ulaşabilmek için grup liderinin kullanacağı değerler tartışılmaz araçlardır.
c) Yeni Davranışların Denenmesi :
Bireysel terapi yeni davranışların denenmesi konusunda biraz dezavantajlıdır,çünkü;bireysel terapide olası davranışların ranjı çok dardır. Grup içersinde kendiliğinden oluşan yüzleşmeler yeni davranışları destekler.
Grup Psikoterapisi İçin Kuramsal Çerçeve
Her insanda gelişme ve olgunlaşmaya yol açabilecek seçimler yapma potansiyeli vardır. Bu tür seçimlerin yapılabilmesi için bazı koşulların yerine getirilmesi gerekmektedir. İşte bu koşulların bazıları:
• Seçimlere ilişkin kararların doğru,yeterli,,iyi programlanmış ve gerçeğe en uygun biçimde yorumlanmış veriler üzerinden oluşturulmuş olması.
• Daha önce verilmiş benzer kararların sonuna kadar götürülmesi ya da bütünleşmeye ulaşmış olması
• Kararları yerine getirilmesi için gerekli olan yeni davranışların öğrenilmiş olması
Bu koşullar dışında bireyde oluşan değişimlerin veya kararların temelinde farkına varmak yatar. Farkındalığı engelleyen bazı faktörler vardır,bunlar;
Yanlış veriler
Yanlış öğretilen veya yorumlanan veriler
Yetersiz veriler
olarak özetlenebilir.
Bir başka kurama göre her insanda kendi psikolojik,duygusal ve fiziksel dünyasından gelen bilgileri araştırma ve anlama dürtüsü vardır.
Grup terapisi,terapinin 3 amacı olan,farkında olma,bütünleşme ve yeni davranışların denenmesi için iyi bir form oluşturur. Bunun olabilmesi için kişinin kendini çok iyi ifade edebilmesi,grupta olumsuz tepkilerle karşılaşmaması ve kişinin kendine model alabileceği birsi olmalıdır.
