Oruçla İlgili Bilinmesi Gerekenler
Cevap: Oruçluya müstehap olan şeylerin başlıcaları şunlardır:
1- Sahura kalkmak,
2- Sahuru imsaka yakın zamana kadar geçiktirmek,
3- Güneş battıktan sonra iftarda acele etmek,
4- İftarda şu duayı okumak:
(Allahümme leke sumtü ve bike amentü ve aleyke tevekkeltü ve ala rızkıke eftartü: Allahım, Senin rızan için oruç tuttum. Sana inandım ve Sana güvendim. Senin rızkınla orucumu açtım.)
5- Orucu hurma gibi tatlı bir şeyle açmak,
6- Fakir ve kimsesizlere yardımda bulunmak,
7- Bol bol Kur'an okumak ve ibadette bulunmak,
8- Boş ve faydasız söz ve davranışlardan sakınmak.
9- Yıkanması gerekenin imsaktan önce yıkanması,
10- İtikafa girmek. 46
ORUÇLUYA MEKRUH OLAN ŞEYLER
Soru: Oruçluya mekruh olan şeyler nelerdir?
Cevap: Oruçluya mekruh olan şeylerin başlıcaları şunlardır:
1- Bir şey tatmak,
2- Gereksiz yere bir şey çiğnemek,
3- Tükrüğü ağızda biriktirip yutmak,
4- Kendisi zayıf düşecekse kan aldırmak,
5- Kendisine güveni olmayan kimsenin eşini öpmesi,
6- Taharette mübalağa etmek,
7- Abdest alırken ağza ve burna su almakta mübalağa etmek,
8- Çiğnenmiş sakız çiğnemek.47
ORUÇLUYA MEKRUH OLMAYAN ŞEYLER
Soru: Oruçluya mekruh olmayan şeyler nelerdir?
Cevap: Oruçluya mekruh olmayan şeylerin başlıcaları şunlardır:
1- Göze sürme çekmek,
2- Misvak kullanmak. 48
3- Serinlemek için bir bez parçasını ıslatıp vücuda sürmek,
4- Misk ve gül gibi bir şeyi koklamak,
5- Burna su çekmek
6- Su ile ağzını çalkalamak,
7- Kendisinden emin olmak kaydıyla eşini öpmek,
8- Zayıf düşmemek kaydıyla kan aldırmak,
9- Yıkanmak. 49
ORUCU BOZMAYAN ŞEYLER
Soru: Orucu bozmayan şeyler nelerdir?
Cevap: Orucu bozmayan şeylerin başlıcaları şunlardır:
1- Unutarak yemek, içmek,
2- Unutarak cinsel ilişkide bulunmak,
3- Kendi isteği dışında kusmak,
4- Sadece bakmak veya düşünmek suretiyle boşalmak.
5- Kendiliğinden gelen kusuntunun yine kendiliğinden içeri girmesi.
6- Kulağa suyun kaçması.
7- Karısını sadece öpmek.
8- Uyurken ihtilam olmak,
9- Cünüp olarak sabahlamak,
10- Ağza gelen balgamı yutmak,
11- Burundaki akıntıyı geri çekerek yutmak,
12- Boğaza toz veya sineğin kaçması,
13- Kendi isteği olmadan boğazına duman girmesi,
14- Dişler arasında kalan ve nohut büyüklüğünden az olan kırıntıyı yutmak, 50
15- Kan aldırmak,
16- Göze sürme çekmek,
17- Göze ilaç dökmek,
18- Erkeğin cinsel organına ilaç veya su akıtması, 51
19- İsteyerek az kusmak,
20- Bıyık yağlamak,
21- Kokulu birşey koklamak,
22- Gıybet etmek,
23- Gözenekler yoluyla vücuda merhem girmesi.52
KAZA VE KEFARET GEREKTİREN ŞEYLER
Soru: Hem kaza hem de kefaret gerektiren şeyler nelerdir?
Cevap: Hem kaza hem de kefaret gerektiren şeylerin başlıcaları şunlardır:
1- Yiyip içmek, 53
2- Cinsel ilişkide bulunmak,
3- Sigara içmek, enfiye çekmek,
4- Ağza giren yağmur veya doluyu isteyerek yutmak,
5- Az miktarda tuz yemek,
6- Sevdiği bir kimsenin tükrüğünü yutmak,
7- Buğday veya kavrulmuş arpa tanesi yutmak,
8- Yemeyi adet edindiği bir çamur yemek,
9- Dışardan susam tanesi kadar bir şeyi alıp yutmak. 54
KEFARETİ GEREKTİREN ŞARTLAR
Soru: Kefareti gerektiren şartlar nelerdir?
Cevap: Kefareti gerektiren şartlar şunlardır:
1- Geceleyin oruca niyet edilmiş olması. Fecir'den sonra oruca niyet edilmiş olması. Fecir'den sonra oruca niyet edip orucunu bozan kimseye kefaret değil, kaza gerekir.
2- Bozulan orucun ramazan orucu olması. Vacip veya nafile orucun bozulmasında kefaret değil, kaza gerekir.
3- Ramazan ayında bozulmuş olması. Kaza edilen ramazan orucunun bozulmasında kefaret değil, kaza gerekir.
4- Orucun kasıtlı olarak bozulmuş olması. Oruçlu olduğunu bildiği halde kişinin yanlışlıkla birşeyi yiyip içmesinden kefaret değil, kaza gerekir. örneğin, abdest esnasında ağız ve burna su alırken istemeyerek suyun boğaza veya genize kaçması.
5- Yenilen veya içilen şeylerin vücuda faydalı veya keyif verici olması. Örneğin, kabuğuyla birlikte çekirdek yemek gibi vücuda faydalı olmayan şeylerin yenmesi veya içilmesi durumunda kefaret gerekmez. Ancak sigara içmek vücuda faydalı olmamakla beraber keyif verici olduğundan kefaret gerektirir.
6- Orucun meşru bir mazeret olmadan bozulmuş olması. Hastalık veya yolculuk gibi hallerde orucun bozulmasından dolayı kefaret değil kaza gerekir. 55
ORUCU BOZUP YALNIZ KAZA GEREKTİREN ŞEYLER
Soru: Orucu bozup sadece kaza gerektiren şeyler nelerdir?
Cevap: Orucu bozup sadece kaza gerektiren şeylerin başlıcaları şunlardır:
1- Çiğ pirinç, sadece un veya hamur yemek,
2- Bir defada çok miktarda tuz yemek,
3- Kağıt ve pamuk gibi yenmesi adet olmayan bir şeyi yemek.
4- Taş ve demir gibi bir şeyi yutmak,
5- Arkadan şırınga yaptırmak,
6- Burna ilaç akıtmak,
7- Kulağa yağ damlatmak,
8- Boğaza kaçan kar veya yağmuru istemeyerek yutmak, 56
9- Sahurda dişler arasında kalan nohut büyüklüğünde bir şey yutmak,
10- İmsak vakti geçtiği halde daha vakit vardır zannederek yiyip içmek,
11- Güneş batmadığı halde battı zannederek iftar etmek,
12- İsteyerek ağız dolusu kusmak,
13- Kendinden gelen ağız dolusu kusuntuyu geri çevirip yutmak,
14- Kendi isteğiyle içine veya genzine duman çekmek,
15- Öpmek veya dokunmak sonucu boşalmak,
16- El ile boşalmak (İstimna)
17- Fitil kullanmak,
18- Ramazan orucuna niyet etmeksizin yiyip içmek,
19- Su veya yağ ile ıslanmış armağı ön veya arkaya sokmak,
20- Geceleyin niyetlenen mukim bir kimsenin sabahladıktan sonra sefere çıkıp orucunu bozması.
21- Uykuda iken bir şeyi yiyip içmek, 57
22- Misafir iken oruca başlayıp mukim durumuna geldikten sonra yiyip içmek.
23- Zorlama ile orucu bozmak, 58
24- Hastalık ve yolculuk gibi bir mazeret sonucu iftar etmek,
25- Geceleyin oruca niyet etmeyip gündüz niyet ettikten sonra orucu bozmak,
26- Ramazan orucu dışında nafile veya vacip bir orucu bozmak.
27- Hata ile bir şeyi yiyip içmek, 59
28- Sevmediği bir kimsenin tükrüğünü yutmak. 60
Bu değerli yazı, Hasip Asutay'ın hazırladığı ve Hâcegân Yayınları'ndan çıkan, "Oruç Risalesi" kitabından alınmıştır.
Kaynaklar:
46 el-Fıkhu ale'l-Mezahibi'l-Erbaa, 1/577; Şerhu şirati'l,İslâm, s. 193.
47 Tahtavî, s. 544; Tabyinü'l Hakaik, 1/331.
48 Şafilere göre zevalden sonra misvak kullanmak mekruhtur. (İane 1/47).
49 Bahru'r-Raik 2/302; Tahtavî s. 559.
50 Şafiilere göre dişler arasında kalan kırıntı nohut tanesinden az da olsa yutulunca oruç bozulur. (İane, 1/232).
51 Şafiilere göre cinsel organına su veya ilaç damlatmak orucu bozar (Muğni, 1/428).
52 Tahtavî, s. 542; el-Fıkhu ale'l-Mezahibi'l-Erbaa, 1/565).
53 Şafiilere göre sadece cinsel ilişkiden kefaret gerekir. Yemek ve içmekten kefaret gerekmez. (İane, 2/239).
54 Binaye, 3/300; Tahtavî s. 549.
55 el-Fıkhu'l-İslâmî, 2/662; el-Fıkhu ale'l-Mezahibil-Erbaa. 1/560.
56 Şafiilere göre bozulmaz. Çünkü bunda kasıt yoktur.
57 Şafiilere göre bozulmaz. (Nihaye, 3/172).
58 Şafiilere göre bozulmaz (Tufhe, 3/408)
59 Şafiilere göre bozulmaz.
60 Reddu'l Muhtar, 2/401; el-Fıkhu ale'l-Mezâhibil-Erbaa.
Kaynak: Serhaber
