Okullarda Rehberlik Hizmetleri

Okullarda Rehberlik Hizmetleri

Bir okulda öğretim faaliyetleri dışında öğrencilerin gelişimine uygun ortam sağlamak, karşılaşılan güçlükleri gidermek ve gerekli önlemleri almak için bazı hizmetler sunulmaktadır. Bu tür hizmetler okullarda kurulan Rehberlik ve Psikolojik danışma Servisi tarafından yürütülmektedir. Oldukça geniş bir kapsama sahip olan bu hizmetler çeşitli ölçütlere göre sınıflandırılmaktadır. Hizmetlerin yöneldiği alanlar (eğitsel,mesleki ve kişisel-sosyal) ve işlevleri (koruyucu,eğitimsel-gelişimsel ve problem çözücü) açısından yapılan sınıflamalar başka bir bölümde ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Bu bölümde sunulan hizmetlerin içeriğine göre bir sınıflama yapmak amaçlanmıştır. Rehberlik hizmet alanları-birimleri, rehberlik hizmetlerini sunan personelin ne tür etkinlikler yaptığını da göstermektedir. Rehberlik hizmetleri, doğrudan doğruya öğrenciye yönelik ve dolaylı olarak da hizmetlerin etkililiğini artırmaya yönelik olarak öğrenciyle ilgili kişi ve kurumlarda yürütülen kapsamı oldukça geniş bir hizmetler bütünüdür. Şöyle ki; rehberlik hizmetleri içinde öğrencilere okul ve çevresini tanıtmak gibi oldukça dışsal ve nesnel; kendilerine uygun bir alan veya program seçmek gibi öznel ya da kendini bir arkadaş grubuna ait hissetmeyen ve bundan rahatsız olan öğrenciye yardım gibi oldukça içsel / duygusal alana yönelik yardımlar yer almaktadır. Bu kadar geniş kapsama sahip hizmetleri alt gruplara ayırıp incelemekte yarar vardır. Ayrıca böyle bir sınıflama okullarda sunulan rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde yapılan etkinliklere yönelik bir açıklık getirmektedir. Konuyla ilgili başlıca yayınlarda rehberlik hizmetlerinin sınıflandırılmasında “hizmet birimleri,rehberlik servisleri,servis birimleri ve hizmet alanları” tanımlamalarının kullanıldığı görülmektedir. Burada “hizmet birimleri” ve “hizmet alanları” tanımlamaları tercih edilmiş ve bütün konu boyunca bu terimler bazen birbirinin yerine kullanılmıştır.
İçeriklerine göre bir sınıflama yapılmakla beraber rehberlik hizmetleri birbiriyle ilişkili ve birbirini tamamlayan hizmetlerdir. Program-plan hazırlama hizmetlerinden araştırma değerlendirme hizmetlerine kadar tüm hizmetler birbiriyle ilişkili ve kısmen iç içe geçmiş hatta kısmen birbiriyle örtüşen hizmetler olarak düşünülebilir. Bunların herhangi birisinin eksikliği rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin işlevselliğini olumsuz yönde etkilemektedir. Ayrıca bu hizmetlerin sunuluş sırasındaki öncelikten söz etmek yerine tümünün bir bütün ve birlikte sunulan hizmetler şeklinde algılanması daha uygun bir yaklaşım olacaktır.

Rehberlik hizmetlerinin etkili bir şekilde amacına ulaşabilmesi için işbirliği içinde ve ortak bir anlayış çerçevesinde sunulması gerekmektedir. Okuldaki rehberlik hizmetlerinin sunulmasında okul psikolojik danışmanı (rehber öğretmen), okul müdürü ve müdür yardımcıları, sınıf rehber öğretmenleri ve diğer ders öğretmenleri aktif bir şekilde görev almaktadır. Ayrıca personelin yapacağı görevler Okul Rehberlik ve Psikolojik danışma Hizmetleri Yönetmeliği’nde açıklanmıştır.

Öğretmenler rehberlik hizmetlerini sunmak üzere yetiştirilmiş uzmanlar değildir, böyle olması da beklenemez. Böylece öğretmenlerin rehberlik hizmetlerini sunmak üzere görevlendirilmesi hizmetlerin kalitesini düşürebilir. Buna karşın ekonomik olması, rehberlikle ilgili iş yükünün azalması, daha çok sayıda öğrenciye hizmet götürme olanağı, öğrenciyi öğretmenin uzun süre gözleyebilme olanağının olması birden çok öğretmenin öğrenciyle ilgilenmesi gibi birtakım avantajları vardır. Öğretmenler yeterlilikleri ölçüsünde ve okuldaki psikolojik danışmanın liderliği ile işbirliği içerisinde rehberlik hizmetlerini sınıflarındaki öğrencilere sunabilirler. Ancak öğretmenlerin yaptıkları bu iş psikolojik danışma veya terapi olarak adlandırılmamaktadır.

Rehberlik Hizmet Birimlerine Yönelik Yapılan Sınıflamalar

Aşağıda okul rehberlik servisinde sunulan hizmetlere yönelik farklı yazar tarafından yapılan sınıflamalar yer almaktadır.

Bir okulda sunulan rehberlik programı amacına etkili bir şekilde ulaşması için beş ayrı grupta topladığı rehberlik hizmetlerini bireyi tanıma servisi, bilgi servisi, danışma servisi, yerleştirme servisi ve sonucu izleme servisi olarak sınıflamaktadır. Benzer şekilde kuzgun, bir rehberlik örgütünde bulunan başlıca servis birimlerini bireyi (öğrenciyi) tanımak, bilgi vermek , psikolojik danışma, yerleştirme ve izleme olarak beş grupta toplamaktadır.
Daha ayrıntılı bir sınıflama yapan Kepçe oğlu, rehberlik hizmetlerini dokuz grupta toplanabileceğini belirtmektedir. Bu hizmet alanları;1)Psikolojik danışma hizmetleri, 2)Bireyi tanıma hizmetleri, 3)Bilgi toplama ve yayma hizmetleri, 4)yerleştirme hizmetleri, 5)İzleme hizmetleri, 6)Alıştırma-oryantasyon hizmetleri, 7)Müşavirlik (konsültasyon) hizmetleri 8)Araştırma ve değerlendirme hizmetleri, 9)Çevre ve veli ile ilişkiler. Yeşil yaprak ise yukarıdaki sınıflama çerçevesinde okulda sunulan rehberlik hizmetlerini yedi alanda toplamaktadır. Bunlar; 1)Psikolojik danışma hizmeti, 2)Oryantasyon hizmeti (yeni ortama alıştırma), 3)Bireyi tanıma hizmeti, 4)Bilgi toplama ve yayma hizmeti,5)yöneltme ve yerleştirme hizmeti, 6)İzleme ve değerlendirme hizmeti,7)Müşavirlik (konsültasyon)hizmeti.
Son iki sınıflamayla ilgili yapılan açıklamalarda psikolojik danışma hizmetlerinin diğer tüm hizmetlerin merkezinde yer aldığı ve psikolojik danışma hizmetlerinden yoksun bir rehberlik hizmetinin amacına ulaşamayacağı belirtmektedir. Aslında buradan anlaşılan bu hizmetlerin birbiriyle ilişkili bir bütün oluşturduğudur. Ayrıca tüm rehberlik hizmetlerinin psikolojik danışma hizmetinde olduğu gibi bireye değer veren, onun ihtiyaçlarına ve bireysel faklılıklarına duyarlı , öğrenciyi olduğu gibi kabul eden bir anlayış ile sunulması gerektiği anlaşılmaktadır.

Okul Rehberlik ve Psikolojik Danışma Servisinin Hizmet Alanları

Yapılan sınıflamalar, ilgili yayınlar ve 17.04.2001 tarihli Okul Rehberlik ve
Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliği çerçevesinde bir okuldaki rehberlik örgütünde yer alan hizmetler aşağıdaki gibi sınıflanabilir.

1.Program-plan hazırlama hizmetleri
2.yeni duruma-ortama alıştırma hizmetleri
3.Öğrenciyi tanıma hizmetleri
4.Bilgi verme hizmetleri
5.Psikolojik danışma hizmetleri
6.Grup rehberliği hizmetleri,
7.Yöneltme ve yerleştirme hizmetleri
8.Sevk(yardım almaya yönlendirme)hizmetleri
9.zleme hizmetleri
10.Konsültasyon (müşavirlik) hizmetleri
11.Çevre ve aile ile ilişkiler
12.Araştırma ve değerlendirme hizmetleri şeklinde sınıflandırabilir.