Özel EĞİtİme MuhtaÇ ÇocuĞa Rehberlİk

ÖZEL EĞİTİME MUHTAÇ ÇOCUĞA REHBERLİK

Sınıfında özel eğitime muhtaç bir çocuğun olduğunu öğrenen öğretmenin öğrencinin sorunlarının tanılanmasında ve öğrencinin sınıf içindeki varoluşunun sürdürülmesinin sağlanmasında önemli görevi vardır. Öğretmen bütün öğrencilere öğretmenlik görevinin dışında rehberlik edebilir onlara sosyal , psikolojik , mesleki ve gelişim sorunlarında yardımcı olabilir.
Öğrencilerin sosyal , psikolojik , mesleki ve gelişim sorunlarında yardımcı olabilir.
1. Öğrenciler özel eğitime muhtaç olsun ya da olmasın sınıfındaki diğer öğrenciler arasında kendini güvende hissedebilmelidir. Özellikle özel eğitime muhtaç bir çocuk kendisini arkadaşları arasında güvende hissedemez. Özellikle ilköğretimin ilk yıllarında çocuklar kendilerine benzemeyen özürlü /engelli çocuklara karşı itici, dışlayıcı bir tutuma sahip olurlar. Yapılan bazı araştırmalarda öğrencilerin engelli öğrencilerle oyun oynamak istemediklerini, onlarla yarışmaktan kaçındıkları oyun içinde ise avantajları kolayca ellerinden bıraktıkları gözlenmiştir. Örneğin ; çocuklar engelli biri ile tartışmaktansa yenilgiyi kabul etme eğiliminde olurlar. Özel eğitime muhtaç çocuk akranlarının bu tutumundan son derece rahatsızlık duyar. Bu rahatsızlık kendini güvende hissedememek olarak gelişir. Öğretmen sınıfın özürlü arkadaşlarına ilişkin olumsuz tutumunu söndürmek ve yeni bir tutum geliştirmelerinde onlara rehberlik edebilir, yardım edebilir. Bunun içinde kompozisyon yarışmaları yapabilir. Münazaralar ile çocukların istendik yöndeki fikirleri yaşayarak ifade etmelerine fırsat verilir. Bu türden önemli öğrenme yaşantıları çocukların tutumlarının olumlu yönde gelişmesini sağlayabilir. Öğretmen aralıklı pekiştirme tarifelerini uygun olarak tutumun sürdürülebilmesini ve kazanılmasını sağlayabilir. Olumlu tutum engelli çocuğun kendini güvende hissetmesini sağlayacaktır.
2. Özel eğitime muhtaç çocuk akranlarının yanında yetersizlik duyguları geliştirir. Bu onun olumsuz bir benlik imajı geliştirmesine sebep olur. Öğretmen engelli öğrencinin farklı yetenek ve kişilik özelliklerini ön plana çıkaracak etkinliklerle çocuğun tanınma açlığını giderebilir. Bu etkinliklerde engelli çocuklarla diğerlerinin bir grup olarak takım sorumluluğunun birlikte geliştirmelerine olanak sağlanır. Öğrencinin grup içinde ve sınıfta önemli ve kabul edilen biri olarak olumlu benlik imajı geliştirmesi sağlanabilir.
3. Özel eğitime muhtaç çocuklar tıpkı diğerleri gibi duygularını rahatça ifade edemeye bilirler. Öğretmen bir yandan model olarak diğer taraftan çocukların kendilerini olabildiğince rahat bir şekilde ifade etmelerine fırsat vererek onların duygularını yaşayabilmelerine yardımcı olabilir. Duygular reddedilme , kendini güvende hissedememe ya da eleştirilme korkusu ile çoğu zaman duygularını rahatça ifade edemez. Bastırılmış dışa vurulmamış duygular yoğun kaygıların kaynağını oluştururlar. Öğretmen her öğrencinin ne hissettiğini söyleyebileceği ve yargının , yıkıcı eleştirinin olmadığı bir ortam hazırlayabilir. Bunu drama ve oyunla gerçekleştirmek daha kolay olacaktır. Öğrenci korkusunu , sevgisini , kıskançlığını , öfkesini, yalnızlık duygularını , rahatça ifade edebildiği bir sınıfta kendisi olabilir, öğrenebilir, sorumluluk alabilir, paylaşabilir ve mutlu olabilir.
4. Özel eğitime muhtaç çocuklarda iletişim sorunları diğer akranlarına göre daha yoğundur. Öğretmen özel eğitim öğretmeni ve okul psikolojik danışmanının da desteğini alarak dinleme , soru sorma, aydınlatma ve yorumlama yaparak onların iletişime açılmalarını sağlayabilir. Bu aynı zamanda çocuğun kabul edilmesi anlamına gelir. İletişim ve anlaşımın etkili olabilmesi için öğretmen okul psikolojik danışmanının desteğini alarak özellikle aktif dinleme , akıcı dinleme ve yansıtma yaparak iletişimin en verimli şekilde yaşanmasına fırsat verir. Bu ciddi bir öğrenme yaşantısıdır. Sınıf içinde engelli ile engelli olmayan öğrenci eşli oyunlar yada drama yardımı ile iyi anlaşan birbirlerini tanıyan, ve hatta birbirlerine karşı sorumluluklarını üstlenmeye gönüllü kişiler olmasını sağlayabilir
5. Engelli çocuklar genelde sosyal uyumsuzluk gösterirler. Bu uyumsuzluk özellikle engelli olmayan akranları arasındayken daha yoğun olmaktadır. Engelli çocuklarla engelli olmayan çocuk arasındaki fark, onların bir rekabete girmelerini engelleyecek düzeyde algılandığı için sosyal uyum sorunları yaşanmaktadır. Öğretmen öğrenciler arasındaki rekabeti canlı tutacak etkinlikler düzenleyebilir. Engelli çocukların yeteneklerini en üst düzeyde sergileyebileceği yarışmalar , projeler geliştirebilir. Örneğin bilgisayar becerisi iyi olan ortopedik özürlü bir çocuk sınıfın leb sayfasının hazırlanması amacı ile düzenlenen leb yarışmasında başarı verebilir. Bu başarı duygusu diğer özürlü çocuklar tarafından da paylaşılır. Diğer çocuklarda olduğu gibi engelli çocukların başarıları da tüm okul personeli de öğrencilerin tanıklığında ödüllendirilmelidir.
6. Öğretmen çocukların kendilerini, engellerini ve be konudaki duygularını açıkçæ ifade etmelerine fırsat verebilir. Bu yolla öğrenci değersizlik duygularından kurtulabilir. Kendini ifade edemeyen engelli öğrenci spottan olmayı başaramaz. İlgi değer ve yeteneklerini dışarı yansıtamaz. Öğretmen yeri geldiğinde kendini açarak, kendi yetersizlik duygularını onlarla paylaşarak bir model oluşturabilir.
7. Öğretmen okul psikolojik danışmanı ile birlikte engelli ve engelli olmayan öğrencilerde etkileşim grupları oluşturabilir. Etkileşim ağırlıklı geçen grup yaşantıları öğrencilerin kendilerini anlamalarına kişiler arası ilişkilerde başarılı olmalarına, benlik tasarımlarını olumlu yönde geliştirmelerine fırsat verecektir. Bu grup yaşantıları duyguları yaşamayı karşısındakinin duygularını hissetmeye ve uygun tepkilerde bulunmalarını kolaylaştıracaktır. Bunun sonucunda öğrenci bütün yaptıklarının sorumluluğunu alma cesareti geliştirecektir.
Grup yaşantıları sonucunda engelli olmayan öğrencilerin engelli arkadaşlarının ihtiyaç ve sorunlarına daha duyarlı olması sağlanabilir. Öğretmen bütün bu yaşantılar sonucunda öğrencilerin ilgi, değer ve yetenekleri hakkında daha fazla bilgi sahibi olacaktır
8. öğrencilerin arkadaşları arasında karşılaştığı iletişim sorunları ile ilgili olarak ebeveynden bilgi alma , onlara bilgi verme ve işbirliğinde bulunması çocuğun sadece okulda değil evinde de desteklendiği , benimsendiği inancı geliştirmesini sağlayacaktır.
9. Öğretmen öğrenciye dolaylı bir şekilde de yardım edebilir. Öncelikle anne ve babanın çocuğunu kabullenmesine ilişkin duygularını geliştirilmesine yardım edebilirler. Ebeveynin çocuğunun engelli olması nedeni ile geliştirdiği suçluluk ve bir hata yada günahının cezasını çekiyor olma duygusundan kurtulmalarına yardımcı olabilir. Bu konuda profesyonel bir yardım almasına aracı olabilir. Bunun için en iyi yollardan biri sınıfındaki engelli çocukların ebeveynleri ile bir grup oluşturmak , okul psikolojik danışmanı yada kurum dışından bir psikologun desteğini almaktır
10. Sınıfındaki işitme ve diğer engelli çocukların anne ve babaları ile oluşturduğu grupta çocukların eğitim ve öğretimleri açısından yeni gelişmeler ve olanaklar konusunda aydınlatma yapabilir. Toplumsal kaynaklara nasıl ulaşılabileceği, son yıllarda geliştirilen kulak içine yerleştirilen mikron elektronik cihazlar ve hangi durumlarda uygulanabileceği konularında bilgiler verilebilir. Uyarıcı olmak için yeri geldiğince yersiz ve aşırı beklentilerin önüne geçmek için doğru bilgilere ulaşmalarına yardımcı olunabilir.
11. Sınıfındaki bütün çocukların temel ve özel ihtiyaçlarına duyarlılık göstererek kendilerini bu alanda geliştirebilir ve gerektiği yerde müfredat programlarına çocukların problemleri ve çözüm yollarına ilişkin katkısal bilgi sağlayabilir.
12. Okulundaki diğer branş yada sınıf öğretmenleri ile bir araya gelerek daha etkin ve sürekli hizmet vermenin yollarını arayabilir. Farklı konularda yada farklı engellilik durumlarına ilişkin farklı bilgilere ulaşmadaki zorluğu kendi aralarında komisyonlar kurarak daha kısa sürede giderebilirler. Her iki öğretmen bir özür grubuna ait bilgileri ve kaynakları diğerleri ile paylaşarak daha etkin bir çalışma grubu oluşturabilir. Bu konuda özellikle internetten çok fazla yararlanma şansı vardır. Örneğin www.speciailed.abaut.com
13. veya www.kidsource.com , www.about.com gibi adreslerden binlerce özel eğitim öğretmeninin bilgi ve deneyimlerini paylaşma şansı olacaktır.
14. Çocukların fizyolojik gelişimleri ve engelliliğe neden olan gelişmeler hakkında detaylı bilgi edinerek bu konuda hem topluma hem de engelli çocuk ve çevresine katkısal bilgi sağlayarak rehberlik ve bir anlamda koruyucu sağlık hizmeti verebilir.
15. Okul içinde ve çevresinde kişiler arası ilişkileri geliştirme amacı ile öğrencilere , velileri ve öğretmenleri çeşitli grup aktivitelerine yönlendirebilir. Örneğin ; bir öğrenci velisi engelli ve engelli olmayan ikişer öğrenci, bir öğretmen ve bir okul psikolojik danışmanlarında oluşmuş bir kaynak tarama kurabilir. Bu komisyon çeşitli yollarla özellikle internet ile elde edilen bilgileri her iki haftada bir web sayfası aracılığı ile yada klasik yöntem olan ilan tahtasında rapor edebilir.
16. Öğretmen bazı öğrencilerin özel ihtiyaçları konusunda okul aile birliği derneği ve gönüllülere bilgi verebilir. Kendi imkanları ile ihtiyaçlarını karşılayamayan engelli öğrencilerin ihtiyaçları bu yolla karşılanabilir. Örneğin dernek gönüllüleri şehir içindeki esnafı gezip onlardan doğrudan para yada ihtiyaç duyulan malzeme yi veya aracı temin edebilirler. Bu yolla çok az işitebilen çocuklar ameliyat ettirilip daha iyi duyar hale gelmeleri sağlanabilir. Fiziksel engelli çocuklar için kampanyalar düzenleyerek tekerlekli sandalye, görme engelli çocuklar için üniversite öğrencileri ile bir çalışama başlatıp “konuşan kitaplar” temin edilebilir. Bu konuda kamu yararına çalışan dernek ve vakıflardan da destek almak mümkündür.