Peygamberimiz'i çocuklara nasıl anlatmalı?
Eskiden dedelerimizden, ninelerimizden dinlediğimiz tatlı hikayelerle tanışırdık Peygamberimizle.
Aslıhan Köşşekoğlu'nun haberi;
Şimdi bu görevi daha çok çocuklara yönelik kitaplar alsa da ilahiyatçılar, psikologlar, yazarlar O'nu hikâyelerle tanıtmanın önemine değiniyor.
Beş yaşındaki Az-ra'yı dedesinin kucağında elinde Pey-gamberimiz'i anlatan bir kitapla görünce Necip Fazıl'ın dizeleri geliyor aklımıza: "...Üçüncü katta, bizim yatak odamızın karşısındaki büyük yatak odasında, kocaman bir ceviz karyolada büyük babamın yanında ve kürkünün içindeyim. Hazret-i Ali'ye, onun misilsiz kuvvet şecaatine dair bir menkıbe dinlemiş bulunuyorum. Soruyorum: 'Büyük baba, Hazreti Peygamber mi daha kuvvetliydi, Hazreti Ali mi?' Beş-altı yaşındaki çocuk saffetinin içinden fışkıran bu sual, büyükbabama hem çocuklara, hem büyüklere verilebilecek cevapların en güzelini verdiriyor: 'O kimseyle ölçülmez, O'nda peygamber kuvveti vardı.' Büyükbabamın 'O'nda peygamber kuvveti vardı.' sözünü, hecesi hecesine hiçbir an unutmadım." Kimbilir, Azra büyüyene kadar dedesi Arif Pamuk'tan Efendimiz'e dair daha nice kıssa dinleyecek. Belki Üstadınki kadar heybetli olmayacak ama yıllar sonra o da "Büyükbabamın sözlerini hiçbir an unutmadım." tarzı cümleler kuracak.
"Çocuklara Peygamberimiz'i nasıl tanıtmalı?" diye sorduğumuz ilahiyatçılar, psikologlar, yazarlar; O'nu hikâyelerle tanıtmanın önemine değiniyor. Çocuk, hayal gücüne seslenen hikâyelerle hem rahatlıyor, hem O'nu tanıyor. O'nun bütün yaratılanlara karşı sevgisi, sıkıntılar karşısındaki sabrı, güzel ahlakı, erdemli tavırları bir film gibi canlanıyor gözünde. Ve zamanla hayatına düstur edineceği örneklere dönüşüyor.
Önce kendileri örnek almalı
"Çocuk, gördüğünü değerlendiren bir mercek gibidir." diyor ilahiyatçı yazar Reşit Haylamaz. Sözleri, çocuklara yalnızca Efendimiz'e ait hikâyeleri anlatmanın yetmediğinin kanıtı. Evet, anne-babaların çocuklarının hayatını bu tür hikâyelerle renklendirmesi önemli. Ancak hikâyelerdeki yaşam tarzını ve güzel davranışları gündelik hayatlarına taşıyarak çocuklarına örnek olmaları da gerekiyor. Haylamaz'a göre, anne-babanın eğilimleri, gündemleri, evde konuştukları, verdikleri tepkiler, hatta hareketleriyle onayladıkları meseleler, kısacası onlardan tezahür eden her görüntü çocuğun geleceğine yön veren deniz fenerleri gibi. Yani çocuğuna Efendimiz'i tanıtıp sevdirmeyi düşünenlerin öncelikle kendilerine bakması, varsa eksiklerini telafi etmesi şart.
Psikolog Farika Teymur Artır'a göre anne-babanın hassasiyeti, çocukta sevgi ve güven duygusunun gelişmesi için de önemli. Çünkü çocuk hikâyeler içindeki güzel davranışları örnek alırken, anne-babasının da aynı kişiyi örnek aldığını görmesiyle sevgi ve güven duygusu gelişiyor.
Ne tür hikâyeler anlatılabilir?
Prof. Dr. Mehmet Emin Ay, Hz. Peygamber'in çocuklara sevgisinin örneklerle verilebileceğini söylüyor. Peygamber'in çocukluğu nasıl geçmiştir? Bunları anlatmak, çocuklarda Peygamber sevgisinin pekişmesi bakımından faydalı. Sonra Kur'an'da ismi ve hikâyeleri geçen peygamberler de anlatılabilir. Hz. İbrahim ve Hz. İsmail'in başından geçenler, Hz. Yusuf'un ibretli kıssası... Bunlar, çocukların kavrayış seviyelerine uygun anlatıldığı takdirde, peygamberlere iman öğretiminde istifade edilebilecek kaynaklar Mehmet Emin Ay'a göre. Reşit Haylamaz ise Peygamberimiz'i anlatan, çocuklara yönelik kaynaklara değiniyor. Ona göre bu kaynaklar çeşitlendirilerek çoğaltılmalı. Haylamaz, "Kitap ve derginin olmadığı dönemlerde yetişen çocukların bıraktıkları izlere bakıldığında, bu kaynakların her şey olmadığı görülmektedir. Elbette bu, mevcut kaynakları küçümsemek anlamına gelmiyor; benim maksadım, çocuğun etrafında yer alan insanlardaki temsil ağırlığıdır. Din söz konusu olduğunda veya Efendimiz'in adı geçtiğinde sergilenen duruş, çocuk için her türlü malzemeden daha değerlidir." diyor.
***
Kaç yaşında başlamalı?
Farika Teymur Artır (Uzman psikolog): Okulöncesi dönemde çocuk geniş bir algılama özelliğine sahiptir. Bazı uzmanlar tarafından (Montessori) emici zihin olarak adlandırılan bu özellik sebebiyle çocuklara doğrudan söylenen sözlerden çok, anne-baba ve yakın çevresindekilerin hal ve davranışları etki eder. Bu sebeple bütün dünyada diğer dinlerin mensuplarınca dinî eğitim hayatın ilk günlerinden itibaren başlar. İsim koyma törenleri gibi.
Reşit Haylamaz (İlahiyatçı-yazar): Dikkat ve ilgisini çekebildiğimiz ölçüde her yaştaki çocuğa din adına bir şeyler öğretilebilir ve Efendimiz anlatılabilir. Önemli olan bizim bu konulardaki hassasiyetimiz. Dünyaya geldiği andan itibaren ihtiyaç duyduğu gıdayı hangi hassasiyetle veriyorsak onun ruh dünyasını şekillendirecek, duygularını besleyecek ve şuuraltını oluşturacak bilgileri de aynı titizlikle ve bünyesinin kaldıracağı ölçüde vermek gerektiği kanaatindeyim.
Mehmet Emin Ay (İlahiyatçı-yazar): Çocuklara Peygamberimiz'i öğretmeye konuşma çağıyla birlikte, soru-cevap metoduyla başlanabilir. İlk zamanlar "Kimin ümmetisin?" sorusunun cevabı, kuru taklitten ibaretken, özellikle 3-4 yaşlarında, hikâye ve masallara ilgi duyulan çağda anlam kazanarak "Hz. Muhammed" cevabı, hakkında bazı şeyler bilinebilen şahsiyet haline gelir.
***
Çocukların dilinden Efendimiz
Ahmet Ensar Keskin (6 yaşında): Kutlu Doğum Haftası'nı Peygamberimiz'i hatırlamak için kutlarız. Peygamberimiz, çocukları çok severmiş. Kadınlara ve çocuklara iyi davranırmış. Peygamberimiz, insanlardan namaz kılmalarını istemiş. Hepimizin cennete girmesi için dua edermiş. Peygamberimiz'e O'nu çok sevdiğimi söylemek isterdim. Peygamberimiz'in en çok merhamet özelliğini seviyorum. Peygamberimiz'in bizimle yaşamasını isterdim... O'ndan istediğim başka bir şey yok.
Elif Yağmur Tokay (6 yaşında): Peygamberimiz gül kokarmış. Bir çocuğa dokunduğu zaman o gül kokusu hiç gitmezmiş. Keşke, ben de öyle güzel koksam! Çocukları çok severmiş Peygamberimiz. Ben de O'nu çok seviyorum. O bizim temiz olmamızı, ellerimizi yıkamamızı, odamızı düzenli tutmamızı, çalışkan olmamızı istiyor. Bir de arkadaşlarımızla, kardeşimizle hiç kavga etmemeliyiz.
Melike Azra Pamuk (5 yaşında): Peygamberimiz, hayvanları hiç öldürmüyormuş. Peygamberimiz, gül kokusu kokuyormuş. Annem-babam Peygamberimiz'i anlatırken güzel şeyler düşünüyorum. Ama O'nu rüyamda görebilirim. Peygamberimiz'i rüyamda göreyim diye dua ediyorum.
Zaman
