Namaz Ne Zaman Farz Oldu
Mükâtil (r.h.) Hazretleri dedi : “Efendimiz (s.a.v.) Hazretleri Mekke’de iken, akşam vaktinde iki rek’at, sabah namazı vaktinde de iki rek’at namaz kılardı. Miraca çıktığı zaman, beş vakit namaz kılmakla emrolundu. “Ravzatü’l-Ehyâr’da da böyledir.
Namaz Mi’râc Gecesi farz kılındı. Çünkü Mi’râc, vakitlerin en üstünü, hallerin en şereflisi ve münâcatların en izzetlisidir. Namaz da imandan sonra taatin en fazîletlisidir. Kullukta ise ilahiyatın en güzelidir. Böylece ibâdetlerin en faziletlisi, vakitlerin en faziletlisinde farz oldu. Namaz, kulun Rabbine vasıl olması (ulaşması) ve ona yaklaşmasıdır.
Namazın farz olmasının hikmeti ve sebebi:
Rasûlüllah (s.a.v.) Hazretleri, Mirâca çıktığında, semâvât melekûtunun gizliliklerine şahid oldu, seyretti. Göklerde olan meleklerin ibâdetlerini gördü. Onların ibâdetleri çok hoşuna gitti o ibâdetlerin ümmetine de farz olmasını istedi. Cenâb-ı Allah, bütün meleklerin ibâdetini, beş vakit namazın içinde topladı. Zîrâ meleklerin bir kısmı kıyamda (yani ayakta durup) ibâdet ediyorlardı. Kimi ruku’daydı. Onlardan kimi de secde halindeydi. Kimi hamd ediyordu; kimi de tesbih okuyordu. Ve bunların dışında ibâdetler de yapıyorlardı. Cenâb-ı Allah, beş vakit namaz kıldıklarında gök ehlinin ibâdetlerinin bütün sevâblarını O Yüce Rasûl (s.a.v.) Hazretlerinin ümmetine verdi,.
Namaz’ın Rek’âtlerinin İki, Üç Ve Dörder Olmasının Hikmeti:
Çünkü Efendimiz (s.a.v.) Hazretleri o gece yani isrâ (Mi’râc) gecesi, melekleri, ikişer, üçer ve dörder kanatlı şekillerde gördü. Ameller üzerine müvekkel olan melekler, ibâdetlerin ruhlarıyla göğe yükselirken. Cenâb-ı Allah, meleklerin bu suretlerini, namazın nurunda topladı. Zîrâ ibâdet nürâni bir suret ve şekil ile edilir. Bu konuda birçok işaretler vardır. Belki Cenâb-ı Allah, melekleri sâlih amellerden yaratır. Bu konuda sahih hadîs-i şerifler vardır. İşte böylece Cenâb-ı Allah, meleklerin kanatlarını üç mertebe üzere yarattı. Senin kendisiyle Allah’a uçacağın (Allah’ın rızasını kazanacağın) kanatlarını (namazlarını) da meleklerin kanatlarına uygun olarak, iki rek’at, üç rek’at ve dört rek’at kıldı ki, melekler sana istiğfar etsinler.
Namazın beş vakit olmasındaki hikmet:
Efendimiz (s.a.v.) Hazretleri namazın ümmetine hafifletilmesini istedi ve bu konuda müracaatta bulundu. Bunun üzerine, Cenâb-ı Allah:
“Ya Muhammed! Onlar (namazlar) her gece ve gündüz beş (vakit) namazdır. Her namaz için on hasene vardır. Bu şekilde öncekilerin namazı ile elli namaz olmuş oldu.”Miraç gecesinde, elli rek’at namazın karşılığı verilmek üzere, beş vakte düşürüldü.
Beş Vakit Namazı İlk Olarak Kılan Peygamberler
Namazın beş vakit olmasının başka bir hikmeti de, geçmiş ümmetlerin her biri değişik vakitte namaz kılıyordu. Cenâb-ı Allah, dünya ve âhiret faziletlerinin hepsini, Efendimiz (s.a.v.) Hazretlerinde ve onun ümmetinde topladı. Onun ümmetini de böylece ümmetlerin arasında en faziletli ümmet kıldı.
Sabah namazını ilk önce kılan Âdem Aleyhisselâmdır.
Öğle namazını ilk önce kılan İbrahim Aleyhisselâm’dır.
İkindi namazını ilk önce kılan Yunus Aleyhisselâm’dır
Akşam namazını ilk önce kılan İsa Aleyhisselâm’dır.
Yatsı namazını ilk önce kılan Mûsâ Aleyhisselâm’dır.
Beş vakit namazın bu şekilde Efendimiz (s.a.v.) Hazretlerinin ümmetinde (beş vakit olarak) karar kılmasının sırrı budur.
Bir rivayete göre denildi ki: Âdem Aleyhisselâm, beş vakit namazın hepsini kılıyordu. Ondan sonra peygamberlerin arasında bu beş vakit bölüştürüldü.
Vitir namazını ilk önce Efendimiz (s.a.v.) Hazretleri Mi’râc gecesinde kıldı. Ve onun için, Efendimiz (s.a.v.) Hazretleri:
Rabbim bana bir namazı ziyâde etti.” Buyurdular. Yani Allah, beş vakit namazdan fazla olarak vitri bana ziyâde kıldı. Veya gece namazını…
İlk Teşbih Okuyanlar
İlk secdeye varan Cebrail Aleyhisselâmdır. Bundan dolayı peygamberlerin arkadaşı ve onların hizmetkârı oldu.
İlk önce “Allah noksan sıfatlardan münezzehtir” deyip teşbih eden Cebrail Aleyhisselâm’dır.
İlk önce, “Hamd Allah’a mahsusdur” diyerek hamd eden Âdem Aleyhisselâm’dır.
İlk önce Allah’dan başka ilah yoktur” diye tevhid kelimesini söyleyen Nuh Aleyhisselâm’dır.
İlk önce Allahü Ekber, diyen İbrahim Aleyhisselâm’dır.
ilk önce Lâ lavle ve lâ kuvvete illâ billahi’l aliyyil-âzîm- Azim (büyük) ve aliyy (yüce) olan Allah’dan başka, hiç bir kuvvet ve hali değiştirecek yoktur”, diyen Efendimiz (s.a.v.) Hazretleridir. Bütün bunlar (bu bilgiler), “Keşfü’l-Künûz ve Hallü’r-Rumûz” isimli kitabdan alınmadır.
“Hikemü’ş-Şazeliyye” ve şerhinde şöyle denilmektedir: “Hakkın bilgisi sendedir. Milletlerin var olması, senin rengindir. Taat bir çeşitten diğer çeşide geçmektir. Arzu ve emele baliğ olmada kesilmiş olan milletleri destekleyen serlerin varlığının bilgisi sende olan ilimdir. Bunu Allah sana vakitlerde kısıtladı. Bir günde beş vakit namazı farz kıldı. Senede bir ay (Ramazan orucunu) yazdı. İki yüzde beş zekâtı vermeyi farz kıldı. Ömürde bir (hac) ziyareti farz kıldı. Bunların herbirinin vakti vardır. O vakitlerin dışında sahih olmaz. Bütün bunlar rahmettir. Sana kulluğu kolaylaştırmak içindir. Allah, ibâdetleri, vakitler ile mukayyed kıldı. (Şimdi kalsın.) “Yakında yaparım” düşüncesinin sana fayda vermemesi içindir. Allah sana geniş vakit verdi ki, sende seçkinlerin sıfatı hep kalsın diye.”
Kaynak : Rûhu’l-Beyan Tefsiri Tercümesi – cilt 1
