Toplumda en yaygın ve mühim meselelerde birisi de , ümitsizliğe düşme meselesidir. Önemli olan Maddî konuda da manevî konuda da ümidini kaybetmemek ve Allahın onunla olduğunu bilmektir.
Bundan dolayı İslam büyükleri şurada burada ümitsizlik telkin edenleri hiç iyi karşılamamışlardır.
Hayatın tüm tecrübelerini yaşamış olan yaşlı zat, karşıdan ağlayarak gelen adama sorar: "Evladım neden ağlıyorsun, bir felakete mi uğradın?"
— Sorma der, ağlayan genç, mahvoldum, dükkânım yandı, bu yetmiyormuş gibi kasadaki paralarım da yandı; bütün sermayem gitti, geriye sadece borç senetlerim kaldı! Yaşlı zat gencin başını okşayarak konuşur:
— Evladım der, bunlar ağlanacak kayıplar değildir. Sil gözünün yaşını. Ben de ümidini kaybettin de onun için ağlıyorsun, sanmıştım! Sözlerine şunları da ekler: "Unutma der, ümidini kaybeden adam bir daha teşebbüse geçemez ki kaybettiklerini kazanma ihtimali söz konusu olsun. Ama ümidini kaybetmeyen adam yeniden teşebbüse geçer, şimdi kaybettiklerinin hepsini de zaman içinde kazanabilir. Sen ümidini kaybetme evladım ümidini!
İşte yaşlı zatın bu sözleri gerçeğin ta kendisidir. Şu anda işleriniz iyi gitmeyebilir, sıkıntı ve zorluklarınız olabilir. Ama unutmayın bu hep böyle devam edecek değildir. Bir gün gelecek bu zorluklar sona erecek, yeni güzel günler devreye girecektir. Yeter ki bu günlerin geleceğine olan ümidinizi yitirmeyin. Bu sıkıntılar bana Allahtan bir imtihan diye bilerek ve Allah’a yönelip ona tevekkül ederek "Bu da geçer yahu!" diyerek sabretmesini bilin. Allah’a neden ben diye sormadan,Zor günlerde bile sabır ve tevekkül içinde olmaya bakın. İhya'daki bir hadis ortalığa ümitsizlik telkin eden adamı şöyle tarif eder:
— Kim insanlar tümüyle bozuldu, hiç sağlam adam kalmadı, her şey mahvoldu diye ümitsizlik yayarsa bilsin ki bozulan, insanların tümü değil, ümidini kaybeden o insanın kendisidir!
Çünkü kıyamete kadar hakkı anlatan ve hakkı yaşayanlar mutlaka bulunacaktır. Burada mühim olan bizlerin hangi tarafta yer aldığımızdır. Biz hakkı bulan ve hakkı yaşayanların içinde isek şeytanın dostları bize zarar veremez. Yani siz vazifenizi görevinizi tam yapın ve ilahi ilahiye karışmayın. Nitekim ne kadar Nebi ve Resuller gelmişler ve ne kadar sıkıntılara düçar olmuşlar,ümmetlerinin azlığını, şartların zorluğunu hiç düşünmemişler, sadece görevlerini tam yapıp yapmadıklarına bakmışlar, ümitsizlik onların lügatinde hiç yer almamıştır. Nitekim ahir zaman Mehdisinin de olmadık iftiralara ve eziyetlere muhatap olması ,fakat bu iftiralara aldırmadan yoluna devam etmesi gibi.
Şeytan ise insanlara hep ümitsizlik telkin eder. Bostan'ü-l-Vaizin'de şeytanın telkin ettiği bir ümitsizlik örneği şu çarpıcı misalle anlatılır: "Bağdat'ta şevk içinde hizmetlerini sürdüren Cüneyd-i Bağdadi, bir gece rüyasında şeytanın sokakta şarkı söyleyerek gittiğini görünce: 'Neden böyle saygısızca bağırıyorsun insanların içinde?' der. Şeytan, 'Hani insan?' der. 'Sen bunları insan mı sanıyorsun? Bağdat'ta şu anda sadece üç insan var, onlar da Şiraz Mescidi'nde ibadetteler. İnanmazsan uyanınca git gör!' diye adres de verir. Uyanıp hemen abdestini alarak Şiraz Mescidi'ne koşan Cüneyd-i Bağdadi, gerçekten de üç kişiyi namazda bulur. İçinden bir ümitsizlik fırtınası kopar. Demek ki koskoca Bağdat'ta adam kalmamış bu üç kişiden başka diye hayıflanırken biri selam verip kulağına eğilerek fısıldar:
— Şeytan sana ümitsizlik telkin etmek istiyor. Bağdat, Allah dostlarıyla doludur! Sakın şeytanın tuzağına düşüp de ümitsizliğe kapılma!"….
Şimdi size iki sıkıntı yorumlama örneği:
Efendimiz (sas) Hazretleri, bir sabah Aişe validemizden: 'Evde kahvaltılık bir şey yok' cevabı alınca: 'Öyle ise ben de bugün oruca niyet ediyorum' karşılığını vermiş, bir üzülme işareti dahi göstermemiştir. Aynı durum bir sabah Mevlânâ'nın evinde de görülmüş, hanımı 'Kahvaltılık bir şey yok evde' deyince, 'Ne mutlu bana, bugün evimiz Peygamber evine benzedi' diyerek sema yapmaya başlamış, sıkıntısını böyle mutluluk vesilesi olarak yorumlamıştır...
