Çocuğuma sorumluluk duygusunu öğretmek için ne yapmalıyım?

"Daha ufak, o yapamaz." düşüncesiyle çocuklara görev vermemek, sorumluluk yüklememek hayata eksik hazırlanmalarına sebep olur. Aşırı kollanan, baskı altında tutulan ve sorumluluk verilmeyen çocuklar, pasif, içine kapanık, üzerine düşen görevleri birilerinin yapmasını bekleyen bir fert haline dönüşür. Çocuklara, yaşlarına uygun vazifeler vermek gerekir.

Sorumluluk duygusunun; çocukların gelecekte kendine olan özgüveni yüksek, bağımsız ve başarılı bir birey olarak yetişebilmesi için aile tarafından kazandırılması gerekir. Ebeveynler olarak çocuğunuza vereceğiniz görevler onun kişiliğine ve gelişimine olumlu katkılar sağlayacaktır.

Okulöncesi dönem olarak nitelendireceğimiz iki yaşından itibaren çocuğa ufak da olsa yaşına uygun yapabileceği tarzda sorumluluklar vermek ve onu alıştırmak gereklidir. Şunu unutmamak gerekir ki sorumluluk, verilebildikçe alınabilecek bir şeydir. Mesela çocuğunuz kaşık tutma olgunluğuna eriştikten sonra yemeğini kendi başına yiyebilmesi için izin vermek veya dağıttığı oyuncakları toplamasını istemek gibi küçük adımlar onun hayata daha iyi hazırlanmasına yardımcı olacaktır.

Ancak ne yazık ki birçok anne ve baba o daha küçük, bir şey yapamaz mantığıyla düşünmektedir. Çocuğun yapması gerekenleri onun adına yapmaktadırlar. Çocuğa aşırı korumacı ve kollamacı bir tutum sergileyerek çocuğun seçim yapmasını engelleyen ailelerin çocuklarıyla ilgili hayal kırıklığı yaşaması kaçınılmaz bir durumdur.

Aile tarafından sorumluluk verilmeyen çocuk, okula başladığında ev ödevlerini yapmak istemeyecek, odasını toplamayacak ve kendi üzerine düşen görevleri hep başkasının yapmasını bekleyecektir. Yine aynı şekilde aşırı disiplin ve otoriter bir ailede yetişen çocuk için durum çok farklı değildir. Çünkü çocukta tek başına karar verme yetisi gelişmemiştir. Aile çocuğa baskıcı bir tutum uyguladığından çocuk pasif, içe kapanık ve sorumluluktan yoksun bir şekilde büyütülmüştür. Aile her şeyin en iyisini çocuk için yapmaktadır. Dolayısıyla çocuk, hayatının ilerleyen dönemlerinde büyüyüp yetişkin bir birey olduğunda kendi ayakları üzerinde durması güç olacak ve karar verme yetileri gelişmeyecektir.

Sorumluluk için ona yaşına uygun vazifeler verin

Aile olarak yapabileceği görevleri kısa cümleler kurarak çocuğa açık ve net bir biçimde ifade edin.

Sorumlulukların çocuğunuzun yaşına ve karakterine uygun olmasına dikkat edin.

Günlük hayatınızda yapacağınız işlerde size yardım etmesi için onu teşvik edin.

Sofranın hazırlanmasına yardım etmek, çalan telefonlara bakmak gibi basit görevler verebilirsiniz.

Çocuğunuzun sizden ayrı bir birey olduğunu kabul edip ona seçme şansı verin. Bu şekilde olumlu veya olumsuz sonuçları görmesine yardımcı olmuş olursunuz.

Destek olun, fakat müdahale etmeyin.

Ebeveyn olarak ona sorumluluk konusunda örnek olmaya çalışın, unutmayın ki çocuğunuz sizin birer yansımanız olacaktır.

Çocuğunuz vermiş olduğunuz bir görevi başardığında onu mutlaka "Aferin, çok güzel yapmışsın." gibi sözcüklerle ödüllendirin.

Sorumluluklarını yerine getirmediğinde onu cezalandırmaya kalkmayın. Ebeveyn olarak çocuğunuza vereceğiniz ceza ödül vermemek olmalıdır.

Ayşe Erce - Psikolog