Azalarımızı Allah (c_c) yoluna kullanma

Meselâ, göz, Allah hesabına istimal edilse (kullanılsa), şu kitab-ı kebir-i kâinatın bir mütalâacısı ve şu müzeyyen mevcudatın bir seyircisi ve şu masnuatın çiçeklerinin bir arısı olarak ibret ve mârifet ve muhabbet şehdinden , yani balından, nur-u şehadeti kalbe akıtıyor. Eğer nefis hesabına istimal edilse; zâil, fâni bazı mehasini seyretmekle, heves ve şehvetin âdi bir hizmetkârı olur.

Meselâ, lisandaki (dildeki) kuvve-i zâika (tat alma duygusu) satılsa (Allah hesabına kullanılsa), Rahmanü'r-Rahîm'in hazâin-i rahmetinin nâzırı ve matbaha-i nimetinin bir müfettiş-i âlisi hükmünde bir vazifedardır. Satılmazsa, mide tavlasının bir kapıcısı hükmüne sukut eder.


Meselâ, akıl satılsa (Allah hesabına kullanılsa), bütün künuz-u (hazineler) esmâ-i İlâhiyenin miftahı (anahtarı) ve kâinatın hakaikinin keşşafı (keşfedicisi) hükmünde bir cevher-i âli (yüce) ve gàli (kıymetli) olur. Satılmazsa, mâzinin âlâm-ı hazinânesini (elemini ve üzüntüsünü) ve müstakbelin ehvâl-i muhavvifanesini (geleceğin korkularını) biçare beşerin başına yükleten meş'um (uğursuz) bir âlet hükmüne düşer.

İşte, bütün (vücudumuzdaki) âlât ve cihazat-ı beşeriyeyi bunlara kıyas et. Eğer o âlât ve cihazat Allah'a verilse (yoluna kullanılsa), bâki birer elmas olurlar. Eğer verilmezse, fâni birer şişe olurlar