Çocukların Kalbi Risk Altında

Çocuklarda doğuştan kalp hastalığı görülme riski artıyor
Türkiye’de kaba doğum hızı yaklaşık % 2,0-2.4 arasında seyrediyor. Her yıl yine yaklaşık olarak 1500000 (1.5 milyon) bebek doğmaya devam ediyor. Konjenital kalp anomalisi görülme sıklığının % 0.8 olduğunu gözönüne alınırsa her yıl 12000 bebek kalp hastalıklı olarak dünyaya geliyor. Doğan 12000 bebekten sadece 2000’i çocuk kalp ameliyatlarının yapıldığı merkez sayısının az olması nedeniyle ameliyat şansını elde edebiliyor.

Doğuştan kalp hastalıklarınde genetik etki ön plana çıkıyor
Anne babası kalp hastası olan her çocuk kalp hastalığına aday değildir, fakat doğuştan kalp hastası olan annelerin çocuklarında da aynı patolojinin olması nadir de olsa görülen bir olgu. Anne veya babasında doğumsal kalp hastalığı bilinen çocukların anne karnındayken izleme alınması fetusda aynı patolojinin görülme şansı az bile olsa gerekir. Böylece hem gerekli olabilecek kardiyak müdahale için geç kalınmamış olur, hem de eğer kardiyak anomali onarılamayacak kadar ağırsa hamileliğin sonlandırılması söz konusu olabilir.

Risk altındaki çocuklara check-up
Bebek doğduğu anda rutin olarak bir çocuk doktoru tarafından muayene edilr. Bazı kalp ameliyatlarının yapılabilmesi zamanla sınırlıdır. Bu açıdan bakıldığında, aile hastalığı geç farkederse bebek gereken kalp ameliyatını olamayacağı için ya kısa süre sonra hayatını kaybedecek ya da ideal olmayan başka bir ameliyata alınmak zorunda kalacak ve yaşadığı süre boyunca bunun sıkıntısını çekecektir. Doğduğu anda çocuk doktoru tarafından muayene yapılamayan çocukların muhakkak uygun bir zamanda muayane ettirilmeleri gerekir.

Türkiye'de çocuklarda sık rastlanan kalp hastalıkları
Türkiye’de çocuk kalp hastalıklarıyla genel bir bilgi bankası bulunmuyor. Bununla beraber, çocuk kalp ameliyatlarının yapıldığı kliniklerde görülen anomalilerden en sık rastlananı halk arasında kalbin delik olması olarak tariflenen kulakçıklar ve karıncıklar arasındaki deliktir. Bununla beraber akciğere giden damar darlıkları, akciğere ve vücuda giden damarların tersten çıkması, kalpte delikle beraber akciğere giden damarın dar veya tam tıkalı olması gibi patolojiler de sık görülür.

Çocuklar da kalp ameliyatı olabilir
Çocuklarda ve bebeklerde ameliyat için yaş ve ağırlık gibi bir sınırlama yoktur. İhtiyacı olan yeni doğan bebeklerde doğduğu saat bile ameliyat yapılabilir. Hatta 500-600 gramlık prematür bebeklere dahi ameliyata alınabiliyor. Bazı kliniklerin ameliyat için çocuk 5 kg, 10 kg olduktan sonra ameliyata alalım düşüncesi kliniklerin çocuk ameliyatlarındaki tecrübesizliğinden kaynaklanıyor olsa gerek. Bu yaklaşım ne yazık ki, ameliyat için bekleyen bebekleri hayati tehlike içinde bırakıyor.

Bir aile çocuğunun kalp hastası olduğunu nasıl fark edebilir?
Bir bebeğin kalp hastası olmasından şüphelenilmesi ilk olarak bebeğin annesini veya biberonu iyi ememesiyile kendini gösterir. Bebek çabuk yorulur, morarması olabilir. Daha sonraki aylardaysa gelişme geriliği, kilo alamama aileyi şüphelendirir. Her kardiyak patoloji için semptomlar farklı olmasına rağmen, ileri safhalarda bayılma nöbetleri, morarmada artma, düşkünlük, efor kapasitesinde azalma görülebilecek bulgular arasında yer alır.

Çocuklara kalp nakli mümkün mü?
Kalp nakli toplumda sağlam kalp takıldıktan sonra sorun bitecek gibi algılansa da gerçek farklıdır. Kalp nakli yapılan hastalar vücut kalbi reddetmesin diye yoğun ilaç kullanmak durumundadırlar. Buna rağmen kalp nakli yapılan hastaların yarısından fazlası 10 yıl içinde kaybedilir. Kendi kalbiyle ve yapılan gerekli müdahalelerle yıllarca hayat kalitesi fazla bozulmadan yaşabilen çocuklarda kalp nakli düşünülmemesi gereken bir seçenektir. Buna rağmen bazı onarılamayacak kardiyak anomalisi olan çocuk hastalarda kalp nakli son seçenek olarak düşünülebilir. Bu konuda yaşanacak sıkıntı çocuğa veya bebeğe uyabilecek boyutlarda kalp bulamamakta yaşanabilir. Ülkemizde iyimser bakışla yılda 50-70 arasında kalp nakli olmaktadır ve bulunan kalplerinde büyük çoğunluğu erişkin boyutlarda kalplerdir.