İslamda Aile Kavramı ve Nitelikleri

Erkekle kadının meşru evlilikle kurduğu yuvaya aile denmektedir.
Aile yuvası tarih boyunca sosyal, siyasal ve ekonomik etkilerle bazen genişlemiş, bazen daralmış, fakat daima var olagelmişti. Eskiden aile sadece karıkoca ve çocuklardan müteşekkil değildi. Dede, nine, büyük baba, torundan başka amca, dayı, kardeş, yeğen gibi civar hısımları da içine alan büyük bir topluluk idi. Kimi zaman bir aşiret, bir klan veya bir kabile başlı başına bir aileyi teşkil ederdi. Mülkiyet aileye ait bir nitelik taşır ve aile başkanının kişiliğinde temsil edilirdi.
Denilebilir ki; özellikle Fransız devriminden sonra aile yapısı ve anlayışında önemli ölçüde değişiklikler meydana geldi. Batı kaynaklı hukuka yönelen ülkelerde fertler arasında, hukuki eşitlik prensibi kabul edildi.
İslam ise kendi mensuplarının kuracağı aile yuvasını, kendine özgü bir takım ilkelere bağladı. Zira aile, bir toplumun çekirdeğini oluşturur. Her fert de, aile yuvasının eğitim ve terbiyesinden geçer. Böylece fertlerin ilk kültür ve gelenek hamurunu aileleri yoğurur.
Kur'anı Kerim'de kadın ve aile ile ilgili yüzden fazla ayet mevcuttur. Sevgili Peygamberimizin bu mevzudaki hadisleri de azımsanayacak kadar çoktur. Diğer taraftan, fıkıh mezheplerinin oluştuğu devirden itibaren de her mezhebin fıkıh ve fetva kitaplarında aile ile ilgili bölümler, o mezhebin hakim olduğu bölgelerde kanun olmuştur.
Müslüman bir ailenin niteliklerine gelince; birincisi ve şüphesiz en önemlisi nikahtır. İslam toplumunda aile, nikah temeline dayanır. Aslında nikah müessesesi bütün semavi dinlerde korunmuş ve evlilikle ilgili bir takım prensipler konmuştur. İbn Abidin'in bu konudaki bir ifadesi şöyledir: "Bizim için Hz. Adem döneminden günümüze kadar meşru olmuş, daha sonra ve cennette de devam edecek nikah ile imandan daha sürekli ibadet yoktur."
İslam nikahsız olarak bir arada yaşayanların topluluğunu, aile yuvası saymamış ve mensuplarını evlenmeye teşfik etmiştir. Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur: "Dört şey peygamberlerin sünnetlerindendir: Utanmak, kokulanmak, diş temizlemek (misvak) ve evlenmek."
İkinci olarak aile fertlerinin, sağlam bir inanca ve günlük hayatta güzel amellere sahip olmaları hedeflenir. İslamda aileyi birbirine bağlayan asıl bağ, iman bağıdır. Kan bağı bundan sonra gelir. Bu sebepten dolayıdır ki; imandan yoksun olan hısımlar aile bütünlüğü dışına çıkmış olur.
Nitekim, kendisine iman etmemiş olan oğlunu tufandan kurtarmak için dua eden Nuh Peygambere Yüce Allah şöyle buyurmuştur: "Ey Nuh! O, asla senin ailenden değildir. Çünkü onun yaptığı kötü bir iştir. O halde hakkında bilgin olmayan bir şeyi benden isteme." ( Hud 46 )
Annebaba ve çocuklar arasındaki ilişkilerin karşılıklı sevgi ve saygı esasına dayanması da müslüman ailenin niteliklerindendir. Ebeveynin çocukları İslam fıtratı üzere yetiştirmesi ve ebedi hayata hazırlaması gerekir. Bu konudaki hadis şöyledir: "Her doğan çocuk İslam fıtratı üzere doğar. Daha sonra annebabası onu yahudi, hristiyan veya ateşperest yapar."
Çocukların da annebabaya karşı sevgi ve saygı göstermeleri, ihtiyaçlarını gidermeleri gerekir. Özellikle yaşlılıkta bu daha bir önem kazanır. Ayette şöyle denmektedir: "Rabbin yanlız kendisine kulluk etmenizi, anababanıza iyi davranmanızı emretti. Onlardan biri veya her ikisi senin yanında yaşlanırsa, kendilerine "öf" bile deme; onları azarlama; ikisine de güzel söz söyle." ( İsra 23 )
Karıkoca arasındaki ilişkilerin karşılıklı sevgi, saygıya dayanması, söz ve davranışların güzel olması mutlu bir aile hayatı için şarttır. Bir ömrü birlikte yaşamaya karar vermiş eşler birbirlerinin kıymetini bilmeli, karşılıklı anlayış ve fedakarlık içinde İslamın belirlediği ilkelere uyarak, Allah'ın rızasını kazanmaya çalışmalıdırlar.
Bunun yanısıra aile fertleri, günün gerektirdiği bilgi, görgü, edep ve tecrübe ile sürekli bir gelişmenin içinde bulunmalıdır. İslam pratik ve dinamik bir dindir. Bu yüzden müminlerin, sürekli maddi ve manevi bir gelişmenin içinde olmalarını ister. Bir ailede her fert kendini iş, çalışma ve meslek alanında iyi bir şekilde yetiştirmeli bunun yanısıra da İslami bilgilerle donatmalıdır.
Aile bireyleri İslam ahlakı ile ahlaklanmayı da hedeflemelidir. İslam en son ve mükemmel bir din olduğu için en yüce ahlak değerleri de onda toplanmıştır. İslam ahlakının esaslarını ise; vahiy ve sünnet belirlemiştir.
Müslüman bir ailenin niteliklerini birkaç satır veya birkaç madde ile ifade edebilmek tabi ki mükün değildir. Biz burada önemli gördüklerimizin bazısına yer vermeye çalıştık. Günümüzde ailelerde mevcut olan nitelikler, özellikle aranan ve hedeflenen değerler hangileridir ?.. Bunun yorum ve değerlendirmesini siz değerli okuyucularımıza bırakıyor ve hepinizi Allah'a emanet ediyorum...

Alıntıdır.