Yusuf Has Hacib

Yusuf Has Hacib Karahanlı edip, şâir ve devlet adamı. Doğu Türkistan’daki Balasagun şehrinde, muhtemelen 1017 yılında doğdu. Asil bir Türk ve Müslüman âileye mensup olduğu tahmin edilmektedir. Balasagun’da tahsil ve terbiye gördü. Karahanlı hizmetine girip, “Has Hâcib” unvânını almadan önce Balasagunlu Yûsuf, olarak tanındı. Balasagunlu Yûsuf, kendini çok iyi yetiştirdi. Elli yaşlarındayken on sekiz ay içerisinde manzum olarak Kutadgu Bilig adlı meşhur eserini yazdı. Bu kitabı, Kaşgar’a gelip, 1070’te Karahanlı hükümdarı, edebiyat meraklısı Uluğ Kara Buğra Hana arz etti. Kara Buğra Han, Türklerin ahlâk hukuk ve devlet idâresi ile törelerini çok güzel olarak dile getiren eseri, Balasagunlu Yûsuf’a, sarayında okuttu. Kutadgu Bilig, Karahanlı Sarayında günlerce okunup, çok beğenildi. “Uluğ Has Hâcib” unvânı ile başvezir yardımcılığı ile taltif edilerek, en yüksek Karahanlı devlet memuriyetlerinden biri verildi. Bu vazifesiyle “Yûsuf Has Hâcib” olarak tanınıp, târih ve edebiyat literatürüne girdi.

Yûsuf Has Hâcib, İslâmî Türk edebiyatının, eseri elimize geçen ilk yazarıdır. Devrinin bilgin bir yazarı ve Türk tefekkür târihinin mümtaz bir düşünürüdür. Eserini, münâcât, nât, cihâr yâr-ı güzîn’i övme ile süslemiştir. Yûsuf Has Hâcib’in vefâtı muhtemelen 1077’dir.
xxxxxxx




YUSUF HAS HACIB

Yusuf Has Hacip, who lived in Karahanli State period, was born in Balasagun city in 1017. His family is estimated to be one of the notables of the period. He received his first education in Balasagun. He was called as "Balasagunlu Yusuf (Yusuf from Balasagun)" before he was entitled as "Has Hacip".

He wrote his famous book Kutadgu Bilig promoting him all over the world in his 50. He nearly immortalized with his book he completed in 18 months.He presented such immortal book to Karahanli ruler Ulug Kara Bugra Khan, going to Kaşgar in 1070. Ulug Bugra Khan, who was also interested in literature and art, after having read the book in the palace, entitled Balasagunlu Yusuf as "Ulug Has Hacip". Balasagunlu Yusuf, who was gratified with the help of grand vizier of Karahanli State, became famous as Yusuf Has Hacip during his office as deputy grand vizier.

Yusuf Has Hacib, who was a distinguished scientist and writer of his age, is the first Turkish writer whose Islamic Turkish literature book reached today.
Yusuf Has Hacib passed away in 1077. His grave is in Kaşgar, which is one of the most important cities of Eastern Turkistan under Chinese invasion.

Kaynak: Öztürkler - Türkiye'nin Gerçek Haber Servisi - Türk Dünyası - Türk Ansiklopedisi