Hediye nedir? Hediyeleşmenin insan ilişkilerine kattığı değerler nelerdir?

“Hediye; bağış, armağan, insanlar arasında sevgi; ülfet, muhabbet ve yakınlığa vesile olan, karşılık beklemeden birisine ikram edilen nesne anlamlarına taşır.” (Şamil İslam Ansiklopedisi)

Hediye Kitâbu’t Ta’rifât’ta ise şöyle tarif edilmiştir:

“Geri vermek şartı olmaksızın alınan şeydir, armağandır.”

Resulullah'ın (asm) hediyeleşmeye teşvik edici hadisleri çoktur. Bu teşviki yaparken, hediyenin hâsıl edeceği mes'ud neticeleri de zikreder.

“Efendimiz (asm), hediyeleşmenin insanlar arasındaki saygı ve dostluğu geliştirdiğini, kıskançlık, bencillik ve cimrilik gibi kötü duyguları giderdiğini ve rızkın genişlemesine vesile olduğunu ifade eder.” (Muvatta, Müsned, Tirmizi)

Hediyeleşmek, Peygamber Efendimiz'in (asm) tavsiyesidir

“Hediyeleşin, birbirinizi sevin” (Kütüb-i Sitte)

“Seni ziyaret etmeyeni ziyaret et. Sana hediye vermeyene hediye ver.” (Buhari, Beyhaki)

Hediyeleşmek Peygamber Efendimiz'in (asm) sünnetidir

“Bir Müslüman kardeşin gönlünü almak ve sevgisini kazanmak için ona verilen şeye hediye denir ki, bu sünnettir.” (Kütüb-i Sitte)

Hediyeleşmek Cenab-ı Hakk'ın muhabbetini kazanmaya vesiledir

Hz. Peygamber (asm) bir hadisinde şöyle demiştir:

Allah-ü Teala der ki:

“Benim muhabbetim benim için biri diğerini ziyaret edenlere hak oldu. Benim için sevişenlere muhabbetim hak oldu. Benim için birbirlerine hediye verenlere muhabbetim hak oldu ve yine muhabbetim, benim için yardımlaşanlara hak oldu.” (İhya-u Ulum-i Din)

“Sevdiğiniz şeylerden (Allah yolunda) sarf etmedikçe, (gerçek) iyiliğe asla erişemezsiniz. Her ne sarf ederseniz, artık şüphesiz ki Allah, onu hakkıyla bilendir.” (Al-i İmran, 92)

Hediyeleşme insanlar arasındaki sevgiyi pekiştirir

“Hediyeleşin, çünkü hediye, aradaki muhabbeti artırır.” (Beyhaki)

“Hediyeleşiniz ki, sevişmiş olursunuz.” (Kütüb-i Sitte)

“Hediyeleşin, sevgi yönüyle artın.” (Kütüb-i Sitte)

“Hediyeleşin, çünkü hediye sevgiyi artırır, kalpteki kötü hisleri giderir.” (Kütüb-i Sitte)

“Ziyaretleşin, hediyeleşin. Çünkü ziyaret sevgiyi perçinler, hediye de kalpteki buğz, kin, adavet gibi kötü duyguları söker atar.” (Kütüb-i Sitte)

Hediyeleşme gönüllerdeki kırgınlığı, düşmanlığı giderir

“Hediye kalplerdeki soğukluğu giderir, kardeşler arasında sevgi ve yakınlık doğurur.” (Kütüb-i Sitte)

“Birbirinize hediye veriniz. Çünkü hediye, gönüllerdeki dargınlığı giderir.” (Tirmizi)

“Musafaha edin, musafaha kini, kırgınlığı giderir. Hediyeleşin, çünkü hediye, sevgiyi artırır, düşmanlığı giderir.” (İbn-i Asâkir)

“Hediyeleşin, çünkü hediye, dostluğu artırır, kini, düşmanlığı giderir.” (Taberani, Ebu Nuaym)

“Hediye gönül aldırır. Kulağa hoş şeyler getirir. Düşmanlığı giderir.” (İhya-u Ulum’id Din)

Hediyeleşme kötü duyguları giderir

"Hediyeleşin, çünkü hediye kalpte karalık olan duyguları giderir." (Kütüb-i Sitte)

"Hediyeleşin, zira hediye, kalpteki kuşkuları giderir. Komşu kadın, komşusu kadından gelen (hediyeyi) hakir görmesin, bir koyun paçası parçası olsa bile." (Tirmizi)

Resulullah (asm) burada, hediyeleşmeye teşvik etmekte, hediyenin kalplerdeki bazı kötü duyguları gidereceğini belirtmektedir.

Bir insanın diğerine karşı besleyebileceği her çeşit menfi duyguların hediyeleşme suretiyle kalplerden temizleneceğini haber vermektedir.

Hadisin devamında komşudan bahsedilmesi, hediyeleşmenin öncelikle komşular arasında cereyan etmesi gereğine bir irşattır. Öyle ki, az, maddî değeri küçük bir şeyle bile olsa hediyeleşmesini tavsiye buyurmaktadır.

Bu tavsiye, bilhassa apartman hayatı yaşayan ve bu sebeple komşudan gelecek gürültü, çocuk kavgası, koku, kirletme gibi çeşitli rahatsızlıklara maruz olan günümüz insanına daha bir ehemmiyet arzetmektedir. Hediyeleşmeler, gittikçe birikim yaparak büyüyebilecek komşuluk rahatsızlıklarını küçültecek, azaltacak, ciddi tatsızlıkların çıkmasını önleyecektir.” (Kütüb-i Sitte)

Hediyeleşme maişet işinde yardımlaşmaya vesiledir

Resulullah (asm) hediyenin:

“Paça parçası olsa bile hakir görülmemesini” tavsiye eder.

Bazı şarihler:

"Aslında paça parçasının hediye edilmesi âdet değildir. Peygamber (asm) azlıkla mübalağa için bunu zikretmiştir" demiştir.

Bundan da anlaşılacağı üzere, hadis, ne kadar az ve değersiz bir şeyle de olsa hediyeleşmeye davet etmektedir. Çünkü bunda sevginin artması ve maişet işinde yardımlaşma vardır.” (Buhari)

Hediyeleşme sıla-i rahim bağlarını güçlü tutar

Hz. Enes çocuklarına şöyle tavsiyede bulunmuştur:

“Yavrularım! Aranızda harcama yapın, hediyeleşin; çünkü bu aranızdaki ilgilerin en sıcağıdır.” (Buhari)

Bazı rivayetler Resulullah (asm)'ın hediyeleşmeyi insanlar arasındaki sıla (irtibat) için emrettiğini belirtir.
Hz. Enes'in de çocuklarına aralarında birbirlerine cömertçe harcamayı vasiyet ederken:

"Çünkü o, aranızda en iyi sevgi vasıtasıdır" demiştir. (Buhari)

Hediyeleşmek rızıkta berekete vesiledir

"Hediyeleşin, birbirinizi sevin, birbirinize yiyecek hediye edin. Bu, rızkınızda genişlik hasıl eder." (Kütüb-i Sitte)

Hediye veren de alan da sevap yönünden kârdadır

“Zengin olduğu için veren kimsenin sevabı, verileni kabul eden muhtaç kişinin sevabından daha büyük değildir.” (Taberani)

Hediyeleşme komşunun komşu üzerindeki hakkıdır

“Komşunun, hasta olan komşusunun ziyaretine giderken, sevindirici hediyeler götürmesi, yanındayken ölümden bahsetmesi, teselli edecek tatlı ve güzel şeyler anlatması, yapması gereken haklardandır. Öldüğü zaman cenazesine gitmesi de bir haktır.” (İmam Suyûti)
- Hediyeleşmek bize neler kazandırır?