İhlas, İstİkamet, İffet

Yeryüzüne Hz. Peygamber s.a.v.’in gönderilmesindeki gaye güzel ahlâktır. Güzel ahlâk her yerde ve her durumda gereklidir. İnsanlar arasındaki ilişkilerde, tabiatla ilişkilerimizde, bütün mahlukatla olan ilişkilerimizde güzel ahlâk şarttır. Her şeyden önce kulun Rabbi ile ilişkisinde şarttır. Peki kulun Rabbine karşı güzel ahlâkı nedir? İhlâstır... Tasavvuf ehli ihlâs için, “Allah’la, Allah’tan gayriyi ayırdetmek” demiştir. Kulluk Allah içindir. Riya karıştırmamak ihlâstır. Kul ile Allah arasındaki gizli ve açık her durumda Allah’ın huzurunda olduğunu ve O’ndan başka ilâh olmadığını bilmek ihlâstır. İhlâs, Allah’a giden yolun temelidir. Onsuz Allah’a varılmaz. Tasavvuf da, kulu ihlâs sahibi olması için, ilâhi muhabbete ulaştırır. Şu halde gaye anlaşılıyor: İhlâsı kazanmak şart... Allah’ı bilip, Allah’tan gayriden sakınmak Allah’ı sevmekle mümkündür. Allah’ı bilmeyenin ihlâsı olmaz. Allah’ı sevmeyenin ihlâsı olmaz. Allah’ı bilenin, sevenin her işi Allah’a bağlıdır. Allah’ı sevmek imanla başlar. İmandan marifet-i ilâhiyyeye geçilirse, o zaman kulluk etmek yük olmaz; aksine ibadet zevk haline gelir. Her erkek ve kadının dinini öğrenip, namazını kılması, orucunu tutması, nisaba malik olanın zekâtını vermesi, hacca gitmesi, ticaretinin helal olması farzdır. Din ve hidayet ilmi İslâm’ın esasıdır. Hidayet Allah’ı bilmektir, küfürden kurtulmaktır. Esaretten kurtulmaktır. Allah’tan gayrinin köleliğini reddetmektir. Bugün insanın insana köleliği kalkmıştır. Ama yine de herkes hür değildir. Çünkü hürriyet, iffet ve istikamet sahibi olmaktır. İstikamet sahibi olmak İslâm’ın hidayet kısmıdır. İnsan nasıl istikamet sahibi olur? Namaz farzdır. Mesela namazda istikamet sahibi olan, namazda huşu ve hudu sahibi olandır. Namazı acele kılan, vaktini geçirerek kılan, namazın önemini idrak etmeden, adet gibi yapan istikamet sahibi değildir. Ama mümindir. Hac farzdır. Kulun üstüne farz olduğu gün Kabe-i Muazzama’ya koşması haccın istikametidir. Hacca gölge düşüren davranışlarda bulunmak müminin istikametsizliğidir. Zekâtı ehline vermek, yerine sarf etmek zekâtın istikametidir. Şu halde dininde hür olan, istikamet sahibi olandır. Kalbin Allah’tan gayriye meyletmemesi farzdır. Allah’tan gayrısına meyletmek, Allah’ın hukukuna riayet etmemektir; zulümdür. Kalbin Allah’dan gayriye yönelmesi istikametsizliktir. Böyle mümin kâmil değildir; kalbi istikamette değildir. Şeytana düşman olmak farzdır; gece-gündüz şeytanın iğvasına kapılmak istikametsizliktir. Mümin iffet sahibi olmalıdır. Yani Allah’dan gayriyi gönülden çıkarmalıdır. Kadının iffeti, kocasından gayriyi tanımamaktır. Ananın iffeti, evladını Allah’ın emirlerine bağlı birisi olarak yetiştirmektir. Babanın iffeti de aynısıdır. Kalbini Allah’dan gayriye bağlayıp, Allah’ı unuturcasına, dünyaya ram olmak iffetsizliktir. Tasavvuf, kulun ihlâs, istikamet ve iffet sahibi olması için büyük bir yoldur. İnsana Allah’ı bilmeyi ve O’nu sevmeyi öğretir. Allah’ı bilen insan olur, insanca yaşar, insanca ölür...

Mehmet Ildırar