Altın Madeni Erkeklere Haram mıdır?

Altın Madeni Erkeklere Haram mıdır?

Birtakim giyim ve süs esyalari vardir ki, bazi hikmet ve sebeplerden dolayi kullanilmalari ve giyilmeleri erkekler için caiz görülmemistir. Fakat yaradilislari icabi ziyneti ve süsü seven kadinlar için helâldir. Bunlardan birisi ipekten yapilmis giyim esyalari, digeri de altindir.

Bu husustaki hadis-i serif gayet açiktir. Hazret-i Ali’nin rivayetine göre, bir defasinda Peygamberimiz (a.s.m.) ipek bir kumasi sol eline, bir parça altini da sag eline aldi. Sonra bunlari elleriyle yukari kaldirdi, orada bulunanlara gösterdi ve söyle buyurdu:
“Su iki sey ümmetimin erkeklerine haram, kadinlarina helâldir.”1

Peygamberimiz, yasaklanan ve haram kilinan bazi seyleri insanlara anlatmak, onlari, alisageldikleri ve uzun müddet kullandiklari dogru olmayan seylerden vazgeçirmek için farkli metodlar tatbik eder, muhatabin anlayis ve kavrayis seviyesine göre muamele ederdi. Sahabîler de Peygamberimizin kesin karari karsisinda hiç itiraz etmez, büyük bir teslimiyet içinde kabul ederlerdi. Peygamberimiz, devlet baskanlari, kabile reisleri gibi yüksek seviyedeki kimselere islâm ve iman hakikatlerini anlattigi gibi, bütün hayati çölde geçmis olan bedevîlerle de muhatap olur, onlarda gördügü eksikleri düzeltmeye çalisirdi.

Abdullah bin Abbas’in rivayetine göre Resul-i Ekrem Efendimiz (a.s.m.) bir zatin elinde altindan bir yüzük gördü ve onu parmagindan çikardi, atti. Daha sonra söyle buyurdu:
“Sizden biriniz atesten bir kor aliyor da, onu eline koyuyor.”

Resulullah (a.s.m.) gittikten sonra orada bulunanlar yüzük sahibine, “Yüzügünü yerden al da onunla faydalanirsin” dediler. Fakat o zat, “Hayir, vallahi onu ebediyyen almam. Çünkü onu Resulullah (a.s.m.) atti” dedi.2

Bu hâdisede iki husus dikkati çekmektedir. Birisi, Peygamberimiz yasaklamis oldugu ve dinen haram sayilan altin yüzük gibi birseyi Sahabîsinin parmaginda görmüs, “münker” sayilan bu durumu def etmek ve onun hiçbir sekilde kullanilmamasini anlatmak istemisti. Onu eliyle men etmeye gücü yettigi ve muhatabin da kirilmayacagini tahmin ettigi için, bizzat kendi eliyle yüzügü çikarip atmistir. Bu davranisiyla ayrica erkeklerin altindan yapilmis zinet esyasini kullanmasinin kesinlikle yasak oldugunu orada hazir bulunanlara anlatmis oluyordu.

O zatin yerdeki yüzügü almamasinin sebebi ise, hem Resulullaha olan hürmetinin bir ifadesiydi, hem de fakir bir Müslümanin onu alip istifade etmesini temin düsüncesiydi. Nitekim daha sonra fakir bir Sahabî onu almis ve bir ihtiyaci için kullanmisti.
Bu mevzuda bazi hadislerin mealleri de söyledir:

Es’as Ibn Suleym’in bir rivayetine göre “Resulullah bizleri altin yüzük, yahut altin halka takinmaktan nehyetti.”3

Hz. Abdullah’in rivayeti de söyledir:

“Resulullah evvelâ altindan bir mühür yüzük yaptirdi. Bunu takindigi zaman yazili kasini avucunun içine alirdi. Peygamberin elinde yüzük gören herkes kuyumculara kosarak bir altin yüzük yaptirip parmaklarina taktilar. Kisa bir müddet sonra Resulullah minber üzerine oturdu ve elindeki yüzügü çikardi. Müteakiben, ‘Ben bu mühür yüzügü takiniyorum. Yazili kasini da iç tarafta tutuyorum’ buyurdu ve bu yüzügü elinden atti. Sonra da, ‘Vallahi bu altindan mühür yüzügü ebediyyen takinmam’ buyurdu. Bunun üzerine parmaklarina altin yüzük takmis olan Sahabîler de kendi yüzüklerini çikarip attilar.”4

Bu mesele hakkinda üç hadisi verdikten sonar, degisik sekilde rivayet edilen hadisleri burada zikretmeye, ayni mealde olduklari için, ihtiyaç duymuyoruz.

Islâmiyetin haram kildigi meselelerde süphesiz, birçok hikmetler vardir. Ancak haramligin hikmet ciheti, illet yerine geçmez. Yani birseyin haram kilinisinda asil sebep, Allah’in onu yasaklamis olmasidir. Yasaklanis hikmetleri için, Allah yasakladigi için o haramdan sakinmamiz gerekir. Hikmetlerin arastirilmasi bu temel prensibin anlasilmasindan sonra gelmelidir. Bu çerçevede, altin yüzügün erkeklere haram olusunun bir hikmeti su olabilir:

Altin ticarî bir madendir. Piyasada tedavülde olan en mühim bir maldir. Eger altin yüzük takmakta bir beis olmayip sünnet olsaydi, bugün hemen hemen her Müslüman erkek takmaya gayret gösterecekti. Bu da iktisadî hayatin önemli bir parçasi olan altinin büyük bir kisminin tedavülden kalkip faydasiz olarak insanlarin parmaginda âtil kalmasini netice verecek ki, iktisadî hayata menfî yönde tesir edecekti. Nitekim Peygamberimizin bizzat altin yüzügü parmagindan çikararak atmasi, iktisadî yönden müsbet gelismeleri netice vermistir.

Ayrica, altin kadina ait süs esyasi oldugundan, erkegin sahsiyeti üzerinde menfî tesiri düsünülebilir. Nasil ki kadinin erkek elbisesi giymesiyle kadinlik sahsiyetinde menfî degismeler oluyorsa, erkegin de kadinlara ait kiyafet ve süs esyalarini giyip takmasiyla da erkeklik sahsiyetinde menfî tesir biraktigi psikolojik bir gerçektir.

Altin disindaki birtakim madenlerden yapilan yüzügü de ayni sekilde erkek ve kadinin takinmasi caiz degildir. Demir, bakir ve tunç gibi madenler bu kabildendir. Bu mevzuda bazi hadisler zikredilmektedir. Abdullah Ibni Berid’den rivayet edildigine göre, “Sahabîlerden bir zat Resulullaha geldi. Elinde tunçtan bir yüzük vardi. Resulullah ona hitaben, ‘Ne oluyor, sende putlarin kokusunu seziyorum’ buyurdu. Bunun üzerine o zat elindeki yüzügü atti. Sonra parmaginda demirden bir yüzük oldugu halde geldi. Peygamberimiz, ‘Ne oluyor, senin üzerinde Cehennem ehlinin zinetini görüyorum’ buyurunca, o zat parmagindaki yüzügü firlatti. Bunun üzerine o zat, ‘Ya Resulallah, nasil bir yüzük takayim?’ diye sordu ve Peygamberimiz de ‘gümüsten bir yüzük tak, bu da miskali (yaklasik 3,5 grami) geçmesin’ buyurdu.5

Ibni Âbidin Reddü’l-Muhtar isimli eserinde bu hadisi zikrettikten sonra söyle der:
“Gümüsten yapilmis yüzük takmak helâl; altin, demir ve tunççan yapilmis olan yüzügü takmak ise haramdir.”

Cevhere isimli fetva kitabindan yaptigi bir nakilde ise, kadinlar için de, erkekler için de demirden, tunçtan, bakirdan ve kursundan yapilmis yüzüklerin caiz olmayip tahrimen mekruh oldugunu zikreder. Esas metinde ise, gümüsün haricindeki bütün madenlerden yapilan yüzükleri takmanin haram oldugu ifade edilmektedir.6

Gümüsten yapilan yüzügü takmak mubah, ayni zamanda sünnettir. Bu hususta Enes bin Mâlik’ten gelen rivayet söyledir:

“Resulullahin (a.s.m.) mühür yüzügü gümüsten idi. Bu yüzügün kasi da Habesî (akik tasi) idi.”7

Yukarida mealini zikrettigimiz hadis-i seriflerden hüküm çikaran bütün mezhep imamlarina göre, erkeklerin basta yüzük olmak üzere altindan yapilmis süs esyalarini takinmalari da caiz degildir.

Altin ve gümüsten yapilmis kaplardan birsey yeyip içmek hem erkekler için, hem de kadinlar için caiz degildir. Bunun hikmeti de bir hadis-i serifte söyle beyan edilir:
“Altin ve gümüs kaptan su içmeyin. Ibrisim ve ipegi de giymeyin. Çünkü bunlar dünyada onlarin (kâfirlerin), âhirette, kiyamet gününde ise sizindir.”8

Hadiste de ifade edildigi gibi, altin ve gümüs kaplar, Cennet nimetlerinden sayilmakta, mü’minlerin dünyada iken onlari fâni bir surette kullanmalari istenmektedir. Fakat altin ve gümüsten yapilmis kap ve süs esyalarini evde bulundurmanin bir mahzuru bulunmamaktadir.

Altindan yapilmis bir yüzük takan kimsenin günah ve mes’uliyeti sadece kendisinedir. O günah bir baskasina sirayet etmez. Meselâ parmaginda altin yüzük bulunan bir kimsenin ayni safta namaz kilmasi, yaninda bulunan kimselerin namazina zarar vermez. Zaten altin yüzük takmak, takan kimsenin namazina da bir eksiklik getirmez. Sadece o yüzügü takmakla bir haram islemis olur, ibadeti bâtil olmaz.

Bununla beraber, parmaginda altin yüzük bulunan birisine, bir haram isledigi için “yan gözle” bakmak da dogru degildir. Bize düsen, münasip bir zamanini ve yerini bulunca onu takmanin caiz olmadigini hatirlatmaktir.

1. Ibni Mâce, Libas: 19.
2. Müslim, Libas ve’z-zînet: 53.
3. Müslim, Libas ve’z-zînet: 2.
4. A.g.e.
5. Ebû Davud, Hâtem: 4.
6. Reddü’l-Muhtar, 5: 229.
7. Müslim, Libas ve’z-zînet: 15.
8. A.g.e.