İhlâs nedir?

Riyadan muhafaza olmanın diğer bir yolu da riyanın zıddı olan ihlâsa sımsıkı sarılmaktır. İhlâs; haline, Allahu Zülcelal’den başka hiç kimsenin vakıf olmaması, yapılan amelde nefsini pay sahibi görmemek, hiç kimseden bir karşılık beklememek ve bu halin, Allahu Zülcelal’in bir lütfu olduğunu bilmektir. Çünkü insana ibadet yapmayı nasip eden ve ibadete muvaffak kılan, Allahu Zülcelal’dir.
İhlâsın oluşması için; amel ederken, Allahu Zülcelal’in emrini yerine getirmek, O’nun rızasını tahsil etmek ve O’nun vaat ettiği sevabı kazanmak, yegâne maksat olma-lıdır. Yegâne maksadın bu olduğu amel, halis ameldir. Sahih ve geçerli olan amel de bu ameldir.
Başka bir ifadeyle, ihlâs; “Allahu Zülcelal’in nurlarından bir nurdur. Allahu Zülcelâl, ihlâsı gerçek mü’min kullarının kalbine verir. Nitekim Allahu Zülcelâl, bir hadisi kudside şöyle buyurmuştur: ‘İhlâs, Ben’im sırlarımdan öyle bir sırdır ki ben onu ancak sevdiğim kullarımın kalbine koyarım.” (Kuşeyri Risalesi, Ebu’l-Kasım el Kuşeyri)
Allahu Zülcelâl, bu hadisi kudside bizlere, rızasına ulaşacak çok güzel manevi yol bir göstermiştir. Demek ki insan, bu hadisi Kudsi’ye göre kendisini tartabilir. Allahu Zülcelâl beni seviyor mu? Sevmiyor mu? Diye düşündüğü zaman, kendisinin ne durumda olduğunu meydana çıkara-bilir.
İnsan amelini sırf Allah için yapıyorsa bu, Allahu Zülcelal’in onu sevdiği manasına gelir. İnsanın amelinde İhlâs yok ise o kimseyi, Allahu Zülcelâl sevmiyor demektir. Onun için her insan, kolaylıkla kendisinin ne durumda olduğunu anlayabilir. Ebu Osman el-Mağribi şöyle demiştir: “İhlâs; yapılan amellerde nefsin payının bulunmaması, yani her yapılan işin, sadece Allahu Teala’nın rızası için yapılmasıdır.”
Yine, “İlim tohumdur, amel onun ekilmesi, ihlâs ise onun sulanmasıdır.” İnsan, nasıl tarlasını sulamadığı za-man, bir verim elde edemez ve o tarla mahsül vermez ise bunun gibi ihlâssız olan amel de sahibine bir menfaat vermez.
Bilindiği gibi tohum ekilmezse zamanla çürür. Ekilipte sulanmazsa o zaman da tarlada çürür. İşte, ilim ve amelin tarla gibi yeşerip çoğalması da ihlâs sayesindedir. Bu konuda El-Mervezi şöyle demiştir: “Dünya ve ahirette kurtuluş ve mutluluğun çaresi iki şeydir. Bunlar; Allahu Teala’nın takdir ettiğine rıza göstermek ve O’nun için yapılması gereken amelde ihlâsı gözetmektir.”
İhlâsta kuvvet ve Allahu Zülcelal’in yardımı vardır. Onun için Allahu Zülcelâl bir ayeti kerimede şöyle buyur-muştur: “Küçük bir topluluk çok kere, büyük bir topluluğu Allah’ın izniyle yenmiştir. Çünkü Allah sabredenlerle bera-berdir.” (Bakara; 249)
Hz. Peygamber (sav), bir hadisi şerifte şöyle buyur-muştur: “Allahu Teala kıyamet gününde, sevap ve günahlar tartıldıktan sonra, ümmetimden bir kişiyi, her bir sayfası insan gözünün görebildiği kadar büyüklükte, günahlarla dolu, doksan sayfalık ameli ile meydana çıkarır. Bu kişi, perişan bir halde başını önüne eğip benim halim ne olacak, diye düşünürken, Allahu Teala şöyle buyurur:
- Ey kulum! Senin günahından daha fazlasını yazdım mı? O kul şöyle cevap verir:
- Ey Rabbim! Bu kitapta yazılı olan bütün günahları yaptım. O zaman Allahu Teala şöyle buyurur;
- Ben hiçbir kuluma zulüm etmem. Senin, benim yanımda öyle değerli (ihlâslı) bir amelin var ki o amel seni rahatlatacaktır.” (Tirmizi, İbn Mace)
İşte, kulun bu kadar çok günahı olmasına rağmen, Allahu Zülcelal’in rızası için yapmış olduğu ihlâslı bir amel, onun kurtulmasına sebep olmaktadır. Nitekim Allahu Zülcelâl, kendi katındaki o ihlâslı ameli çıkarıp terazinin diğer tarafına koyduğu zaman, bütün günahları o ihlâslı amelin yanında hafif kalır.
Yukarıda geçen bu hadisi şerifte, bütün mü’minler için çok büyük işaretler vardır. Ne yaparsak yapalım, yalnızca Allahu Zülcelal’in rızasını gözeterek, ihlâslı bir şekilde yapmalıyız. Ve daima: “Allahu Zülcelâl benim kalbime daima vakıftır. Acaba bu yaptığım amel ihlâslı mı?” diye kendimizi kontrol etmeliyiz. İnsan az amel yapsa dahi, ihlâslı olarak yaptığı zaman, Allahu Zülcelal’in katında çok büyük mükâfatlar elde eder.
Kaynak: Seyda Muhammed Konyevi ks; Azaların Afetleri, Reyhani yayınları