Kişiye Gıyabında Dua Etmek

1534. ...Ümmu'd-Derdâ (r.anhâ) demiştir ki; Efendim Ebu'd-Derdâ (r.a.) Resulüllah (s.a.)'ı şöyle buyururken dinlediğini bana ha*ber verdi:
"Bir kimse müslüman kardeşi için onun gıyabında dua ettiği za*man, melekler "Amin, benzeri sana da verilsin" derler."

Açıklama


Müslim, bu hadisi birbirinden küçük farklarla ayrılan üç değişik lâfızla rivayet etmiştir. Bunlardan ikisinde Ebu Davud'un rivayetinden fazla birşey yoktur. Üçüncüsü ise, şu şekildedir: "Müslümanın müslüman kardeşi için onun gıyabında yaptığı dua kabul edilir. Onun başucunda görevli bir melek vardır. Müslümanın din kardeşi için yaptığı her hayırlı duaya o görevli melek, "âmin, onun bir misli de sana olsun” der.
Hadis-i şerifte müslümanların din kardeşleri için onların gıyabında et*tikleri duaların mutlaka kabul edildiği, ayrıca dua edene de kardeşine istedi*ğinin mislinin verilmesi için bir meleğin dua ettiği bildirilmektedir.
Bir kimsenin gıyabı denildiği zaman, önce "ondan uzakta, onun bulun*madığı yer" akla gelir. Burada zikr edilen gıyabdan maksat ise, Aliyyül Kaari'nin ifâdesine göre, dua edilen kişinin dua edenin duasını işitmemesidir. Bu bedenî uzaklıkla olabileceği gibi dua edenin kalbiyle veya dua edilenin duyamayacağı kadar kısık bir sesle dua etmesi ile de mümkündür.
Taberânî'nin bir rivayetinde Yusuf b. Esbât "ben uzun zaman bu hadi*sin bedenî uzaklığa delâlet ettiğini zannettim. Ama şimdi anladım ki sesi du*yulmayan kişi aynı sofrada bile olsa gâibdir." demiştir.
Nevevî, müslümanlardan bir grup için hatta tüm müslümanlar için ya*pılan duaların da bu hadisin hükmüne gireceğini söyler. Nevevî'nin bildirdi*ğine göre eskilerden bazıları kendileri için dua etmek istedikleri zaman, onu diğer müslümanlar için isterlerdi. Çünkü bu şekilde yapılan dualar makbul*dür ve isteğinin bir misli de kendisine verilecektir. Bezzâr'ın İmrân b. Husayn (r.a.) vasıtasıyle yaptığı bir rivayette de Peygamber (s.a.) "Kardeşin (din) kardeşi için onun gıyabında yaptığı dua geri çevrilmez" buyurmaktadır.
Müslümanlar için onların haberi olmadan yapılan dualar tam bir sami*miyet taşıdığı, gösteriş ve riyadan uzak olduğu için bu derece önemli bir özellik arz etmektedir. Üstelik bu, dua edenin âli cenabhğına delâlet eder. Onu kıs*kançlık ve hırs gibi kötü huylardan uzaklaştırır. "Sizden biri kendisi için is*tediğini müslüman kardeşi için de istemedikçe kâmil imana sahib olmuş olmaz" hadis-i şerifindeki yüce duyguyu gerçekleştirir. Müslümanı fedakârlığa ulaştırır.
Müslümanların birbirleri için dua etmelerini emreden ve bize yapa*cağımız duayı öğreten âyetler konunun Önemini açık bir şekilde ortaya koy*maktadır.Bunlardan sonra gelenler de şöyle derler: Ey Rabbimiz! Bizi ve bizden evvel iman eden kardeşlerimizi bağışla"
"Hem kendinin hem de erkek ve kadın mü'minlerin günahları için mağfiret dile."
"Ey Rabbimiz! Hesap sorulduğu gün beni, anamı babamı ve bütün mü'minleri yarlığa."

Bazı Hükümler


1. Hadis, müslümanlan birbirleri için dua etmeye teşvik etmektedir. Gösterişten uzak olduğu için yapı*lacak bu dua, dua edilenin gıyabında olmalıdır.
2. İnsanların etrafında onların duasına "âmin" diyen ve müslümanlar için dua eden melekler vardır.
3. Müslüman kardeşinin gıyabında dua eden kimseye, istediğinin bir ben*zerinin verilmesi için melekler dua eder.

1535. ...Abdullah b. Amr b. el-As (r.anhüma)'dan rivayet edil*diğine göre Resulullah (s.a.) şöyle buyurmuştur:
"En çabuk kabul edilen dua, gaibin gâib için yaptığı duadır"

Açıklama


Tirmizi, hadis için "Hasen garibdir. Bu vecihten başka bir yolla tanımıyoruz." der.
Seneddeki Abdurrahman b. Ziyâd bazı yönlerden tenkîd edildiği için bu hadis zayıf kabul edilmiştir. Ancak bu za'fiyet, aynı mânâyı işaret eden diğer rivayetlerle takviye olmaktadır.
Hadis, kabul edilmeye en yakın duanın, bir müslümanın diğer bir müs-lümanın haberi olmadan onun için yaptığı dua olduğunu beyân etmektedir.
Buna sebeb bir önceki hadisin şerhinde izah edildiği üzere, bu tür duaların ihlâslı, gösteriş ve riyadan uzak olmasıdır.
Fazla bilgi için önceki hadise müracaat edilmelidir.

1536. ...Ebû Hüreyre (r.a.)'den rivayet edildiğine göre Rasulullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:
"Kesinlikle kabul edilen üç dua vardır: Babanın duası, müsafi-rin duası ve mazlumun duası"

Açıklama


Peygamber (s.a.) metinde belirtilen üç sınıfın dualarının mutlaka kabul edileceğim bildirmiştir.
Buna sebep, onların duadaki samimiyetleri ve Allah'a sığınmadaki ilerilikleridir. Buradaki üç sınıf, duası mutlaka kabul edilenlerin sayısını sınır*landırmak için sayılmış değildir. Bunlardan başka da duası makbul olanlar vardır. Tirmizî'nin Ebu Hüreyre'den rivayet ettiği başka bir hadis-i şerifte Hz. Peygamber adaletli devlet başkanının, oruçlunun iftar ettiği zamanki ve mazlumun dualarının geri çevrilmeyeceğim haber vermiştir.
Hadis-i şeriflerde mutlaka kabul edileceği bildirilen duaların hayırla mı, yoksa şerle mi ilgili olduğuna dair bir açıklık olmadığı için hükmün hem dua, hem de beddua için aynı olduğu söylenmektedir. Buna göre sayılan sınıfla*rın hem duaları hem de bedduaları makbuldür.
Burada baba, duası makbul olanlar arasında sayıldığı halde, anadan söz edilmemiştir. Çünkü ananın duası, babaya nisbetle öncelikle kabule şayan*dır. Zira ananın, evlâdı için katlandığı sıkıntılar, babanın katlandıklarından daha çoktur.
Şu mealdeki âyet-i kerime bu hakikati ortaya koyar: "Biz insana, ana ve babasına karşı iyi davranmasını tavsiye etmişizdir. Annesi onu, güçsüz*lükten, güçsüzlüğe uğrayarak karnında taşımıştı. Çocuğun sütten kesilmesi iki yıl içinde olur. Bana ve ana-babana şükret diye tavsiyede bulunmuşuzdur. Dönüş banadır."
Annenin evlâdına şefkati daha fazla olduğu için ona karşı olan beddua*sı makbul değildir. Çünkü ana, evladı için ne kadar beddua ederse etsin, bu gönülden olmaz. Hadis-i şerifte ananın zikredilmemesine bu da bir sebeb olabilir.
Müsâfirin kendisine iyilik yapana duası ya da kötülük yapana beddua*sının kabulü, onun aczi ve tevâzuundan dolayıdır. Çünkü bir yerin yabancı*sı garibtir. Garibin yüreği yufka olur.
Duası makbul üçüncü kişi de mazlumdur. Mazlum, haksızlığa uğratı*lan kişidir. Bunun duasının kabule şâyân oluşuna sebep de onun acz ve düş*künlüğüdür. Şüphesiz mazlumun makbul olan duası, kendisine zulmedene yaptığı beddua ve iyilik yapana ettiği duadır.
Buhârî ve Müslim'in îbn Abbas (r.anhuma)'dan rivayet ettiklerine gö*re, Resûlullah (s.a.) Muaz b. Cebel (r.a.)'i Yemen'e gönderirken "- mazlu*mun bedduasından sakın, çünkü onunla Allah k'.c.) arasında örtü yoktur," buyurmuştur.
Mazlumun duasının makbul olması için onun müslüman ve muttaki ol*ması şart değildir. Mazlum kâfir veya günahkâr bile olsa, duası makbuldür. Ebû Dâvûd el-Tay âlisi'nin Ebu Hüreyre vasıtasıyla Resulüllah'tan rivayet ettiği şu hadis, bunu açık olarak ortaya koymaktadır: "Fâcir bile olsa, maz*lumun duası kabul edilir. Onun fiskı kendisini ilgilendirir." Aynı hadisin Bez-zâr, İbn Hibbân ve Ahmed'deki rivayetinde "Kâfir bile olsa" ilâvesi de vardır.

Bazı Hükümler


Hadis-i şerifte babanın evlâdına, mazlumun kendisine zulmedene veya yardım edene ve musanrın ev sahibi*ne dua ve beddualarının makbul olduğu bildirilmektedir.