Hiçbir baba evlâtlarını nasihatsız bırakmamalı. Nasihatı kayda değer zatlardan da insan hem kendini hem de evlâd-u iyalini uzak tutmamalı.
Ancak, insan nasihat ederken de asla zorlayıcı ve bunaltıcı bir nasihatcı da olmamalı. Anlayacağınız bu işi yaparken de işin dozajını iyi ayarlamalı. Aksi halde insan, tatlıların da bazen acılar kadar zararlı olduğunu bilmelidir.
Bir babanın oğluna nasihatlerinde Evliya Çelebi rahmetullahi aleyh hazretlerini konu ve konuk edelim, ister misiniz?
Önce kendisini kısaca tanıyalım:
Evliya Çelebi, ünlü bir seyyahımızdır. Babası Osmanlı sarayında kuyumcubaşı Derviş Mehmet Zılli'dir. O, kendisini şöyle tanıtır: "Seyyâh-ı âlem ve nedîm-i beni-âdem Evliya-ı bî-riyâ" diye tanımlar.
Evliya Çelebi medrese tahsilini görmüş; hâfız olmuş 4'üncü Murat zamanında saraya alınmıştır. Tatlı dilli, mizah yetenekli bir zat idi.
1630 yılında bir gece rüyasında Peygamberimiz Efendimiz (SAV)'i görmüş. İstanbul Eminönü'nde Ahi Çelebi Camii'nde olduğunu görerek rüyasında Peygamberimiz'in elinden öperek şefaat isteyeceği sırada heyecana kapılmış ve ağzından "Seyahat Ya Rasûlallah!" dileği çıkmış. Efendimiz de tebessüm ederek:
"Şefaatımız hak oldu, seyahatınız da uygun görüldü" buyurmuşlardır.
Evliya Çelebi der ki:
-İşte bizim seyahat hayatımız böylece başlamış oldu.
Seyahat 50 yıldan fazla sürmüştür. Seyahat yazıları "Seyahatnâme" adıyla 10 büyük ciltten oluşur.
Evliya Çelebi, Seyahatnâme'sinde babası Derviş Mehmet Zılli'nin öğütlerini naklederek gelecek nesillere şunları söylüyor:
Ey oğul!
* Helâl olanı ye. Besmelesiz asla yemek yeme.
* Haram ve yasak edilen şeylere yaklaşma.
* İyi adını kötüye çıkaracak davranışlarda bulunma.
* Sırrını sakla.
* Kötü ile arkadaş olma, pişman olursun.
* Daima hedefin ileri olsun, geriye takılıp kalma.
* Kimsenin hakkına göz dikme.
* Sana ait olmayan bir şeye el uzatma.
* İki kişi konuşurken gizlice dinleme.
* Haline şükret, ekmek ve tuz hakkını gözet.
* Davetsiz bir yere gitme; gidersen emin olduğun yere git.
* Evden eve söz taşıma. Komşularınla iyi geçin.
* Güzel ahlâklı ol.
* Herkesle iyi geçin.
* Güler yüzlü ve tatlı sözlü ol.
* İnatçı ve kötü sözlü olma.
* İhtiyarlara hürmet et. Senden büyüklerin önünden yürüme.
* Kanaatkâr ol. Çünkü kanaat tükenmez bir hazinedir.
* Cimri olma. Elin ve evin yoksullara açık olsun.
* Elindeki imkânları israf etme.
* Daima temiz ol. Her an abdestli bulunmaya çalış.
* Tanıştığın kimselerden bir şey isteme. Yoksa itibarını kaybedersin.
* Namazını terk etme. İlim ve erdemle meşgul ol.
Bu nasihatlardan ders alabilene Allah (CC) selâmet versin...
Mevlüt Özcan
Araştırmacı yazar
