Faziletsiz cumhuriyet olmaz

Cumhuriyet; Arapça bir kelime, el-Müncil isimli meşhur lügatta şunlara yer verilmiş:
Cemhere: Bir araya getirme. Toplama.
Tecemere: Kavmin bir araya toplanması.
Cumhur: Kavmin cemaati. Kavmin büyükleri, ileri gelenleri.
Cumhuriyet: İdarecileri belli bir dönem için tayin edilen ve idaresi tevarüse dayanmayan, ümmetin cumhurunun seçimiyle belirlenen yönetim.
Mücemherat: Cahiliyye döneminin "Muallakat" denilen yedi kaidesi.
Meşhur Şemseddin Sami, "Kamus" isimli eserinde Cumhuriyeti şu ifadelerle tarif etmiş:
"Şeri'nin bir reisin idaresi altında heyet" (.........-Türki C/1, Sf: 482)
Muallim Naci ise bu kelime hakkında şu tanımı yapmış:
Cumhur: Büyük çoğunluk. (Lügat-ı Naci, Sf: 324)
İslâmî kaynaklarda dikkatimizi çeken husus: Âlimlerin büyük çoğunluğunun bir fikir etrafında birleşmesini ifade için:
"Cumhurun kavli böyledir" denilir.
Bir örnek verecek olursak:
Bu konuda:
"Sebebi nedir?" sorusuna cevap verilirken:
"- Fakihlerin cumhuruna göre sebep, hükmün varlığı için, hüküm koyucu tarafından bir emare (belirti) olarak belirtilen mazbut ve açık bir şeydir" denilmiştir. (M. Ebu Zehra, İslâm Hukuku Mitolojisi, Sf: 53, Ankara 1979)
Gelelim esasa:
Bu bölüme Floransalı bir yazarın tesbitiyle girelim. Bu zat diyor ki:
"Cumhuriyetlerde zahirde hanedan, altanat, saray yoktur ama onlar isimleri zikredilmeden yine karşımızdadır."
Var mı bu tesbite itirazı olan?
İlk Millet Meclisi'nin duvarına iki önemli levha asılmıştı:
"Hakimiyet bilâ kayd-u şart milletindir."
"Kur'ân-ı Kerîm'deki Şûra ayeti.
Belli bir müddet geçince bu levhalardan ikincisi olduğu yerden indirildi ki birinci levhada:
"Egemenlik ulusundur" şekline sokuldu. Bu cümlenin içi de boşaltıldı.
Bu ülkede hiçbir akıllı vatandaş, "Milletin egemenlik hakkını kullandığına" inanmıyor. Bizim ülkemizde sayılarını ancak kendilerinin bildiği iktidarlar vardır. Egemen güçler, zümreler mevcuttur. Hakimiyet denilen şey onların aralarında paylaşılmıştır. Biz millet sınıfında olanlar sadece bu egemenleri seyrederiz, onların belirlediği gündemleri konuşuruz.
"Kanunların Ruhu" adlı kitabında Montesquieu:
"Cumhuriyet fazilet (erdem) üzerine kurulu bir rejimdir" diye yazmış.
Faziletin olmadığı yerde Cumhuriyet rejimi yaşamaz. Bizde "Yaşıyor" diyenler, iddialarına kendileri bile inanmıyorlar.
Ülkemizde kokuşma büyük boyutlara ulaşmıştır. Sosyal bünye bu kokuyla zehirlenmiştir. Bizde gidiş palavralarla şimdilik yürütülmektedir.
Birleşmiş Milletler'in kamuoyu araştırmalarına göre 190 ülke içinde 28 ülke özgürdür. Bunların içinde Müslüman ülke yoktur. Türkiye özgürlük sıralamasında 147'cidir. Batılı insaf ehli bilim adamlarına göre Batılı ülkeler adalet, hoşgörü ve diğer faaliyetler konusunda Osmanlı'nın seviyesinin çok altındadır.
Şunu bilelim:
Cumhuriyet faziletsiz yaşanmaz.

Mevlüt Özcan

Araştırmacı yazar