Kur'an-ı Kerim Ezberleme Teknikleri

Kalbinde Kur’ândan bir şey bulunmayan kimse harap olmuş ev gibidir” hadis-i şerifinde buyrulduğu gibi her zaman ezberlemek için can attığımız; bazen cahillikten, bazen tembellikten kaynaklanan eksiklerimiz yüzünden ezberleyemediğimiz ayetleri ve sureleri ezberlemek için bize yardımcı olacak bazı teknikler…
1.Ders, planlı ve zamanlı kontrol altına alınarak çalışılmalıdır. Bu planlama yapılırken ders kısımlara ayrılmalı;
* “Şu vakte kadar şurayı yapacağım”
* “Dersimin belirlediğim bölümü bitinceye kadar lüzumsuz düşünce, davranış ve konuşmayı kendime yasaklıyorum” şeklinde bir oto disiplin “yani kendi kendini kontrol etme ve uyarma hali” uygulanmalıdır.
2. Dersi bütün olarak düşünmek “bu dersi nasıl bitireceğim?” endişesiyle çalışma azmini azaltacağından ders programını zihnen düzenledikten sonra, sadece o anda yapılması gereken ezber bölümü göz önünde bulundurulmalı, dersin tümü veya kalan kısmı düşünülmemelidir.
3. Hıfz esnasında vücudun klasik hareketlerle çalışması (sallanarak olabilir) kan dolaşımını hızlandırıp dış etkilerden etkilenme oranını azaltarak derse odaklanmayı kolaylaştıracağı için uygulanması gereken davranışlardandır.
4. Ezber yapılacak yer önce yüzünden iyice okunmalıdır.
5. Sayfayı yapmaya sondan başlanılır. Süzerken sayfanın başından başlandığı için ilk kısmı zaten sağlam olur.
6. Dersi dinleyerek veya dinleterek çalışmak şevki artırır ve dersin sağlam olmasına yardımcı olur.
7. Derste kesinlikle hayallere dalınmamalıdır. Hıfzı güçleştiren,insanı dersten soğutan ve vakit kaybettiren, özetle; şeytanın hafızlara tuzağı “hayal kurma” dır.
8. Ezber kendi duyacağı kadar, kısmadan, rahat ve normal bir sesle çalışılmalı ve kelimeler yutmadan tane tane telaffuz edilmelidir. Sessiz çalışma verimi olumsuz yönde ciddi etkileyeceği gibi tam telaffuz etmeden okumak da hafızanın işini zorlaştıracaktır.
9. Ders çalışırken başka şeyle meşguliyet “kalem çevirmek, sağa-sola bakmak gibi” dikkati azaltır. Bir beyne birkaç iş birden yüklenirse kalitenin düşeceği kesindir.
10. Zihnin yorulduğunda abdest almak bedeni dinç, aklı zinde kılar.
11. “Bir işten boşaldığında hemen diğerine başla.” (İnşirah – 7) Hiçbir şey yapmadan beklemek veya derin düşüncelere dalmak can sıkıntısını geçirmeyeceği gibi daha da fazlalaştırır, zannedilenin aksine çalışma insanı rahatlatır ve mutluluk verir.
12. İlk atak çok önemlidir. Dersi verir vermez yarının dersine başlanılmalıdır. Ders ileri vakitlere ertelendikçe çekilmez bir dert olur.
13. Ezber sabaha bırakılmamalıdır. Hemen ezberlenip çokça tekrar edilmeden ve dinletilmeden bırakılan ezber hemen unutulur.
14. Ezberde fiziki durum son derece önemlidir. Yatarak veya biçimsiz oturarak çalışmak dikkat eksikliğine neden olacağından derli toplu oturuş tercih edilmelidir.
15. Dersi nasıl (hangi yavaşlıkta) verecekseniz ezberlerken o süratle veya ona yakın seviyede bir hızla çalışın. Hızlı ezber yapar da, ders verirken yavaş okumaya kalkarsanız sık sık takılırsınız ve devamını getirmek oldukça zor olur.
16. Monotonluktan sıyrılıp kendimizi maratondaki yarışçı olarak hissetmemiz (ki tamamen bir irade meselesidir) , bize ihtiyacımız olan duygusal enerjiyi verecek ve zamanla yarışmamızı sağlayarak kısa sürede daha sağlam ezber yapma zemini hazırlayacaktır.
17. Ezberde en mühim esas aklın konsantresidir. Konsantre ise, dikkatin bir noktada yoğunlaşmasından ibarettir.
18. Hafızanın üç ayrı algılama biçimi vardır; “görsel, duyumsal, duygusal” bunların üçünü birden kullanarak yapılan ezber çok daha kolay ve kalıcı olur. İlk ikisi bilindiği gibi görerek ve duyarak ezberlemektir. Sonuncusu ise dokunma yoluyla yani hislerle hıfzetmektir.
Hafızanın duygusal bölümünü harekete geçirmek için vücut, rahatsız edici olmamak şartıyla sertliği hissedilen bir zeminle temas halinde olmalıdır
19. Özellikle uzun süreli çalışmalar için yer, durum değişikliği ile bazı yenilikler heyecan ve taze şevk vermesi bakımından göz ardı edilmemelidir.
20. Beynin temel gıda maddesi oksijendir. Karbondioksit oranının normalden fazla olduğu durumlarda bundan ilk etkilenecek organ da beyindir. Besini azaldığında faaliyeti düşecektir. Bunun için ezberin yapıldığı mekanın gereği kadar havalandırılması ders verimliliği açısından hayati önem taşır.
21. Zamanı boşa geçirmemek ve unutmanın afetinden kurtulmak için hafızayı planlı kullanmak, bilgileri bölgelere ayırtıp kodlamak ve hatırlanmasını kolaylaştıracak anımsama zincirleri kurarak bilgiler arası irtibatı sağlamak lazımdır.
22. Dua, her şeyde olduğu gibi ezberde de imkansızı mümkün kılacak kuvvettedir. Ne var ki, bu potansiyel çoğu kez ihmale uğrar ve önemsenmez.. Oysa büyük işler başaran insanların içli duaları ve hisli yalvarışları vardır. Her şeye gücü yeten makamdan bir şeyler istemek ve usule uygun şekilde bütün varlığıyla çabalamak … Evet, dua ve çalışma birleştiğinde rahmetin harikalarını kendi işlerinizde de seyredebilirsiniz.
* “Anlayışlı, hoşgörülü ve çevresiyle uyumlu fertlerin başarı yolunda emsallerine göre yükleri daha hafif, yardımcıları daha çok, gönülleri daha huzurlu olur.”
* “Bahaneniz ne kadar çok olursa, başarınız o kadar az olur.”
* “Muvaffakiyetin en büyük düşmanı; ümitsizlik, irade fakirliği, tembellik ve rahata düşkünlüktür.”
* “Sıkıntı hafıza sistemini çökerten virüstür.”
Ezberi Süzerken
1. Ezberlenen ayetler öncelikle birer birer kısa olanları önceki veya sonraki ayete birleştirerek – çalışılır, takılmadan okuyacak şekle gelinceye kadar sağlamlaştırılır.
2. Ayetlerin başları (duruma göre iki-üç kelime) ve sonları dikkatle hafızaya kodlanır ve işlenir.
3. Ayetler ve sayfalar arasındaki bağlantı tamamlandıktan sonra, yapılan ezberin tümü imkan elverdiği kadar tekrar edilir. Hafıza bahçesinin suyu, havası, güneşi tekrardır. Yeterince tekrar yapılmadığı takdirde bilgi fidanları solmaya, ölmeye, yani ezberlenen şeyler silinmeye ve unutulmaya başlar. Gereğince yapılan tekrar ise bilgi fidanlarını kökleştirip ağaç haline getirecektir.
4. Dersi baştan sona dinletmek, hem muhtemel hataları düzeltmek, hem de “bu dersi yaptım!” özgüveninin oluşması için gereklidir.
Teneffüsle İlgili:
1. Neşeli hareketli ve temiz havada geçirilen teneffüs, verimli dersi netice verir.
2. Teneffüsün anlamı; “temiz hava alıp vermektir” Teneffüs anlamına uygun yaşanmalıdır.
3. Teneffüste mutlaka yer ve durum değiştirilmelidir.Aksine hareket dinlendirici olamaz.
4. Teneffüste kesinlikle sıkıntı veren ve dertleri tazeleyen düşüncelere dalınmamalıdır. Derste zihin yorulduğu için, teneffüs sevdiği herhangi bir işte bedenen çalışma zamanıdır.
5. Öğrenci zamanını iktisatlı kullanmalıdır. Teneffüste hem ihtiyaçlarını karşılamalı, hem güzelce dinlenmeli, hem de derse girmeden önce abdest almalıdır.
6. Öğrenci, düzenli bir hayat ve başarı için her işi zamanında yapmaya mecburdur. Bunun için dersine de vaktinde girmelidir.
“İnsan için kendi çalıştığından başkası yoktur.”
(Necm Sûresi-39)