Yanık nedir ve ilkyardımı nasıl olur?

Yanık nedir?

Herhangi bir isiya maruz kalma sonucu olusan doku bozulmasidir. Yanik, genellikle sicak su veya buhar temasi sonucu meydana geldigi gibi, sicak kati maddelerle temas, asit/alkali gibi kimyasal maddelerle temas, elektrik akimi etkisi yada radyasyon nedeni ile de olusabilir.

Kaç çesit yanık vardir?

Fiziksel yaniklar:

Isi ile olusan yaniklar

Elektrik nedeni ile olusan yaniklar

Isin ile olusan yaniklar

Sürtünme ile olusan yaniklar

Donma sonucu olusan yaniklar

Kimyasal yaniklar:

Asit alkali madde ile olusan yaniklar

Yanigin ciddiyetini belirleyen faktörler nelerdir?

Derinlik

Yayginlik

Bölge

Enfeksiyon riski

Yas

Solunum yoluyla görülen zarar

Önceden var olan hastaliklar

Yaniklar nasil derecelendirilir?

1. derece yanik: Deride kizariklik, agri, yanik bölgede ödem vardir. Yaklasik 48 saatte iyilesir.

2. derece yanik: Deride içi su dolu kabarciklar (bül) vardir. Agrilidir. Derinin kendini yenilemesi ile kendi kendine iyilesir.

3. derece yanik: Derinin tüm tabakalari etkilenmistir. Özellikle de kaslar, sinirler ve damarlar üzerinde etkisi görülür. Beyaz ve kara yaradan siyah renge kadar asamalari vardir. Sinirler zarar gördügü için agri yoktur.

Yanigin vücuttaki olumsuz etkileri nelerdir?

Yanik, derinligi, yayginligi ve olustugu bölgeye bagli olarak organ ve sistemlerde isleyis bozukluguna yol açar. Agri ve sivi kaybina bagli olarak sok meydana gelir. Hasta/yaralinin kendi vücudunda bulunan mikrop ve toksinlerle enfeksiyon olusur.

Isi ile olusan yaniklarda ilkyardim islemleri nedir?

Ø Kisi hala yaniyorsa panige engel olunur, kosmasi engellenir,
Ø Hasta/yaralinin üzeri battaniye yada bir örtü ile kapatilir ve yuvarlanmasi saglanir,
Ø Yasam belirtileri degerlendirilir (ABC),
Ø Solunum yolunun etkilenip etkilenmedigi kontrol edilir,
Ø Yanik bölge en az 20 dakika soguk su altinda tutulur (yanik yüzeyi büyükse isi kaybi çok olacagindan önerilmez),
Ø Ödem olusabilecegi düsünülerek yüzük, bilezik, saat gibi esyalar çikarilir,
Ø Yanmis alandaki deriler kaldirilmadan giysiler çikarilir,
Ø Takilan yerler varsa kesilir,
Ø Hijyen ve temizlige dikkat edilir,
Ø Su toplamis yerler patlatilmaz,
Ø Yanik üzerine ilaç yada yanik merhemi gibi maddeler de sürülmemelidir,
Ø Yanik üzeri temiz bir bezle örtülür,
Ø Hasta/yarali battaniye ile örtülür,
Ø Yanik bölgeler birlikte bandaj yapilmamalidir,
Ø Yanik genis ve saglik kurulusu uzaksa hasta / yaralinin kusmasi yoksa bilinçliyse agizdan sivi (1 litre su -1 çay kasigi karbonat -1 çay kasigi tuz karisimi) verilerek sivi kaybi önlenir,
Ø Tibbi yardim istenir (112).

Kimyasal yaniklarda ilkyardim nasil olmalidir?

Deriyle temas eden kimyasal maddenin en kisa sürede deriyle temasi kesilmelidir,

Bölge bol tazyiksiz suyla, en az 15-20 dakika yumusak bir sekilde yikanmalidir,

Giysiler çikarilmalidir,

Hasta/yarali örtülmelidir,

Tibbi yardim istenmelidir (112).

Elektrik yaniklarinda ilkyardim nasil olmalidir?

Sogukkanli ve sakin olunmalidir,

Hasta/yaraliya dokunmadan önce elektrik akimi kesilmelidir, akimi kesme imkani yoksa tahta çubuk yada ip gibi bir cisimle elektrik temasi kesilmelidir,

Hasta/yaralinin ABC’si degerlendirilmelidir,

Hasta/yaraliya kesinlikle su ile müdahale edilmemelidir,

Hasta/yarali hareket ettirilmemelidir,

Hasar gören bölgenin üzeri temiz bir bezle örtülmelidir,

Tibbi yardim istenmelidir (112).