Sünneti, Farzı Kıldığı Yerin Gayrinde Kılmak

Şüphesiz mü'minin namaz kıldığı yer, ahirette onun lehine şehadette bulunur. Hem namaz kılan mü'min vefat edince, namaz kıldığı yer onun için ağlar.
Sonra da cemaatle kılman namazda, imam selam verince sünneti mihrabın ya sağma, ya soluna biraz kayarak, ya da biraz geriye çekilerek kılması; cemaatin de yer müsaitse boş bulduğu yere kayıp sünneti orada kılması müstehabdır. Çünkü bu durum*da dışarıdan yeni gelenler, farzın kılındığını anlar ve ona göre uy*gun yer seçip namazlarım kılarlar.

Konuyla İlgili Hadisler:


Muğire b. Şu'be (r.a.) den yapılan rivayette, Rasulüllah (s.a.v.) efendimiz şöyle buyurmuştur:
'İmam, farzı kıldığı yerde (sünneti) kılmaz; oradan bi*raz (sağa, sola veya geriye) çekilerek kılar."
Ebu Hüreyre (r.a.) den-yapılan rivayete göre, Peygamber (s.a.v.) efendimiz şöyle buyurmuştur:
"Sizden biriniz (farz) namazı kılınca biraz öne veya geriye kaymaktan veya biraz sağma veya soluna çekilmekten aciz mi-dir?"veya "acizlik duyar mı?"


Hadislerin Işığında Fakih İmamlarının Görüş ve İhticacları


a) Hanefilere göre: Kılman farzdan sonra sünnet namaz varsa, artık kişinin o yerde oturması mekruhtur. Bu kerahet, hem Ebu Bekir, hem de Ömer (r.a.) den rivayet edilmiştir. Bu daha çok imam hakkında söz konusudur. Ona uyanlara gelince: Hanefilerin fakihlerinden yapılan rivayete göre, farz namazı kıldıkları yerden sünnet namaz için ayrılmaları, yani başka bir yana kaymaları söz konusu değildir. Yani aynı yerde sünneti de kılmalarında bir sakınca yoktur.
b) Şafîilere göre: Sünneti kılmak için farz kıldığı yerden ayrılıp başka yerde kılması sünnettir. Bunun efdalı, ayrılıp sünneti evinde kılmasıdır. Ancak arkalarında namaz kılan kadınlar bulunuyorsa, onlar namazlarını kılıp tamamlayıncaya kadar erkeklerin farzdan sonra kalkmayıp onları beklemeleri sünnettir. Camide bulunuyorsa, farzdan sonra sünneti de camide kılmak istiyorsa, sağ tarafına kayması daha uygundur.
c) Hanbelilere göre: İmamın farz kıldığı yerde sünnet kılması mekruhtur. İmam Ahmed'in kesin görüş ve içtihadı budur. Nitekim Ali b. Ebi Talib (r.a.) de böyle söylemiştir. İmama uyanla*ra gelince: Farz kıldıkları yerde sünnet kılmalarında bir sakınca yoktur. Nitekim İbn Ömer (r.a.) da böyle yapmıştır.


Tahliller ve Diğer Rivayetler


363 nolu Muğire b. Şu'be hadisinin isnadında Ata' el-Horasani bulunuyor ki bu zat, Muğire b. Şu'be'ye (r.a.) ulaşmamıştır. Nitekim Ebu Davud da böyle tesbitte bulunmuştur. el-Münzeri bunu doğrulayarak şöyle diyor: "Doğrusu Ata el-Horasani hicri 50. yılda doğmuş ki Hz. Muğire o yılda vefat etmiştir" el-Hatib de "İlim adamlarının bu tesbitte icma'ı vardır" diyerek olayı doğrulamıştır.
364 nolu Ebu Hüreyre hadisinin isnadında İbrahim b. İsmail bulunuyoı k', Ebu Hatim er-Razi onun meçhul olduğunu belirt*miştir. Buharı de onun nafile namazla ilgili hadisi sabit değildir demiştir.
Bu iki hadiste de bazı tesbit ve şüpheler izhar edilmekle be*raber, fakih imamların çoğu onlarla istidlal etmişlerdir.


Çıkarılan Hükümler


1- İmamın farz namazı kıldırıp selam verince, bulunduğu yerden sağa veya soîa kayıp öylece sünnet namazı kılması sünnettir veya müstehabdır.
2- İmama uyanlar da, bulundukları cami veya mescidde yer müsaitse, sünneti başka yerde kılarlar; bunun onlar hakkında müstehab olduğunu söyleyen fakihler vardır. Bununla beraber farzı kıldıkları yerde sünneti de kılmalarında bir sakınca yoktur.