Fasıkın İmameti

Fasık, Arapça sıfat olup günah işleyen, ilahi emirlerin dışına çıkan kimse hakkında kullanılır. Böylesine dikkat çekici günah işleyen bir adamın cemaatin önüne geçip namaz kıldırması ne derece uygun veya doğru olur? Gerçi peygamberler dışında günah işlemeyen, kusuru bulunmayan kimse yoktur. Herkes iman ve irfanı, takva ve fazileti nisbetinde birtakım günah ve kusur işleyebilir. Ancak Allah'tan utanıp korkmadığı gibi, çevresinden de çekinmeyen ve öylece açıktan günah işleyen, ahlak dışı söz ve davranışlarda bulunan bir müslümanm imam olması hep yadırganmıştır. Çünkü imam cemaate güzel misal teşkil eden, on*lar üzerinde her haliyle olumlu tesir bırakan kişi demektir.
Bununla beraber konu ihtilaflı bir seyir izlemiştir.

Konuyla İlgili Hadisler:


Cabir (r.a.) den yapılan rivayete göre, Rasulüllah (s.a.v.) efendimiz şöyle buyurmuştur:
"Hiçbir kadın hiç bir erkeğe imam olmasın; hiçbir (cahil) bedevi, hiçbir muhacire (Mekke'den Medine'ye hi*cret edene) imamlık etmesin. Aynı zamanda hiçbir facir de hiçbir mü'mine imamlık etmesin. Meğer ki sultan ile kah*redilmiş ve sultanın kılıç veya değneğinden korkmuş bulu*na.." (O takdirde fasık ve faciriiı imametine ses çıkarmayabilir)
İbn Abbas (r.a.) dan yapılan rivayete göre, Rasulüllah (s.a.v.) efendimiz şöyle buyurdu:
"İmamlarınızı hayırlı kişilerinizden seçin. Çünkü imamlar (bir bakıma) sizinle Rabbınız arasında temsilciler*iniz (ve elçileriniz) dir."
Mekhul'dan, o da Ebu Hüreyre (r.a.) den rivayet etmiştir. Ra*sulüllah (s.a.v.) efendimiz buyurdu ki: "Her emir (lider ve hükümdür, Önder ve kumandan) ile birlikte cihada çıkmanız size vacibdir. İster o emir iyi ve ahlaklı olsun, is*terse facir (günah işleyen, kötü işlerle vakit geçiren biri) olsun. Her iyi kimsenin ve facirin arkasında namaz kılmanız da size vaciptir; isterse o facir büyük günah işlemiş olsun."
Abdulkerim el-Bekka diyor ki:
"Peygamber (s.a.v.) efendimizin ashabından 10 kadarına ulaştım, hepsi de zalim ve mütecaviz imamların arkasında namaz kılıyorlardı,"
Bu son rivayeti kuvvetlendirir anlamda Ebu Davud şu hadisi kendi müsnedinde nakîetmiştir:
"(Müslüman olduğu takdirde) her ölünün namazını kılınız ve her emir (hükümdar ve kumandan) la birlikte cihada çıkınız."

Hadislerin Işığında Mezhep İmamlarının İstidlal ve İhticacları


a) Hanefilere göre: Akli dengesi yerinde olan her müslüman erkek imamlık yapabilir. Yeter ki, namaz ahkamını bi*len ve kıraati düzgün olan biri olsun. O bakımdan kölenin, bedevi*nin, iki gözünden arızalı olanın ve veled-i zinanın ve fasık'm ima*meti caizdir.
Hanefiler bu konuda son üç rivayetle istidlal etmişler ve ayrıca Rasulüllah (s.a.v.) efendimizin "Her iyinin ve facirin ar*kasında namaz kılın!" tavsiyesiyle ihticacda bulunmuşlardır.
Şüphesiz sözü edilen kişilerin arkasında ancak daha ehil kimse bulunmadığı zaman namaz kılmakta bir sakınca yoktur.
b) Şafİilere göre: Adaletle vasıflanan kimsenin imameti, fasıkın imametinden evladır; yani ilahi sınırları koruyan kimse varken fasıkın, arkasında namaz kılmak mekruhtur. Bunun gibi bid'adcmm da arkasında namaz kılmak mekruh sayılmıştır.
İki gözünden arızalı olanın ve bir de kölelik kaydı altında bulunanın imamlık yapmasında bir sakınca yoktur.
c) Hanbelilere göre: Bid'atçı, fasık ve rafizinin arkasında namaz kılınmaz; ancak sultan tarafından bir tehdit ve ceza verme endişesi söz konusu olduğu zaman kılınır ve sonra iade edilir.
Hanbeli imamları bu konuda Cabir hadisiyle istidlal ve ihti*cacda bulunmuşlardır.
d) İmam Malik'e göre: Fasıkın arkasında namaz kılmak caiz değildir. Çünkü imamet bir bakıma emanettir; fasık ise hain*dir, emanete ehil değildir. O bakımdan fasıkın şehadeti muteber tutulmamıştır. Çünkü şehadet de emanet kapsamına girmektedir.



Tahliler ve Diğer Rivayetler


284 nolu Cabir hadisinin isnadında Abdullah b. Muhammed et-Temimi bulunuyor ki, bu zat münkerü'l-hadistir. îbn Hibban, "onun rivayetiyle ihticacda bulunmak caiz değildir" demiştir. Veki' ise onun hadis uydurduğuna dikkat çekmiştir. Ayrıca aynı hadisin isnadında Ali b. Zeyd b. Cüd'an bulunuyor ki, bu zat da zayıf ola*rak bilinmektedir.
285 nolu İbn Abbas (r.a.) hadisinin isnadında Sellam b. Süleyman el-Medaini bulunuyor ki, bu zat zayıftır. Ebu Hatim onun kavi olmadığım belirtirken, îbn Adiy onun münkerü'l-hadis olduğunu söylemiştir. El-Ukayli de bu zatın rivayet ettiği hadis*lerde hayli münkerler vardır diyerek muteber olmadığına işarette bulunmuştur.
286 nolu Ebu Hüreyre hadisini Beyhaki tahric etmiştir ve hadis munkatı'dır. îbn Hibban ise bunu zayıflar arasında saymıştır. Nitekim isnadında Abdullah b. Muhammed b. Yahya b. Urve bulunuyor ki, bu zat metruktür.
Abdulkerim el-Bekka'nın rivayetine gelince:
a) Şevkani "Onun rivayeti ihticaca salih değildir" demiştir.
Çünkü sahabenin yaşadığı, asırda emir ve liderlerin çoğu dîn, diyanet sahibi kişilerdi. Hemen hepsi de beş vaİcit namazlarını kılarlardı. Sonra Emeviler döneminin ortalarına doğru emirler iy*ice bozuldu ve çoğu facir sayılacak çizgide bulunuyordu.
Darekutni'nin rivayet ettiği hadiste buyuruluyor ki:
"La ilahe illallah diyen kimsenin arkasında namaz kılın ve yine la ilahe illallah diyen kimsenin cenaze na*mazını kılınız!"
Bu hadisin isnadında Osman b. Abdirrahman bulunuyor ki, bu zatın yalancı olduğuna kail olanlar vardır. Onlardan biri de ünlü hadis alimi Yahya b. Main'dir.[221]. Nesai ile Darekutni onun metruk olduğunu belirtmişlerdir.


Çıkarılan Hükümler


1- îslam birliğinin zede almaması için, kıraati yerinde olup namaz ahkamım bilen ve aklı başında olan kimsenin imameti sa*hihtir. Bu, Ebu Hanife'ye göredir.
2- Adaletle tanınan ve namaz kıldırmaya ehil olan kimse du*rurken fasıkın arkasında namaz kılmakta kerahet vardır.
3- Köle, a'ma ve veled-i zina imamlık yapabilir. Ancak veled-i zinanın arkasında namaz kılmak birtakım şüphelere yol açıyorsa, o takdirde kerahet vardır.
4- îmam Malik'e göre, fasık ve facir'in arkasında namaz kılmak caiz değildir.
5- Hanbelilere göre, bid'atçımn, fasıkın ve rafîzinin ar*kasında namaz kılınmaz. Ancak sultan tarafından bir zorlama varsa kılınır ve arkasından kaza edilir.