Nafile Namazın Cemaatle Kılınması

Bilindiği gibi, nafile namazlardan Teravih, Husuf (ay tutul*ma), Küsuf (güneş tutulma) namazı cemaatle kılınır. Vitri sünnet kabul eden mezheplere göre, bu namaz da ramazanda cemaatle kılınır.
Diğer nafile namazların münferiden kılınması tavsiye edil*miş ve cemaatle kılınması ise, çoğu imamlara göre mekruh sayılmıştır.

Konuyla İlgili Hadisler:


Zeyd b. Sabit (r.a.) den yapılan rivayete göre, Rasulüllah .(s.a.vj efendimiz şöyle buyurmuştur: "Namazın efdalı (en üstünü ve faziletlisi), kişinin kendi evinde kıldığı na*mazdır; ancak farz namazlar müstesna.."
Hz. Ömer (r.a.) den yapılan rivayete göre, adı geçen diyor ki: "Rasuîüllah (s.a.v.) efendimizden (namazın mescidde kılınmasıyla, evde kılınması hakkında) sordum. Buyurdu ki: "Ama kişinin kendi evinde kıldığı namaz nurdur. O halde evinizi nurlandırın!"
Cabir (r.a.) den yapılan rivayete göre, Rasulüllah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:
"Sizden biriniz mescidde namazını kılıp yerine getir*dikten sonra, namazından kendi evi için de bir nasip (pay) ayırsın. Çünkü Cenab-ı Hak onun evinde kıldığı na*mazından bir hayır meydana getirir."
Ebu Hüreyre (r.a.) den yapılan rivayete göre, Rasulüllah (s.a.v.) efendimiz şöyle buyurmuştur: "Evlerinizi kabirler yap*mayın. Çünkü gerçekten şeytan, içinde Bakara Suresi oku*nan evden kaçar."
İbn Ömer (r.a.) dan yapılan rivayete göre, Rasulüllah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:
"Evlerinizde (de) namaz kılınız, onları kabir yap*mayınız!"
Utban b. Malik (r.a.) anlatıyor:
'Ta Rasulallah! Dedim. Şüphesiz benim evimle bulun*duğum semt mescidi arasına (zaman zaman) sel giriyor. O bakımdan şunu arzu ediyorum: Evime şeref versende onun bir yerinde namaz kılsan ve ben de o yeri mescid ediney*im."
Bunun üzerine Rasulüllah (s.a.v.) ona:
"İleride öyle yaparım" buyurdu. Bir süre sonra onun evine geldi ve:
"Nerede namaz kılmamı arzu ediyorsun?" diye sordu.
Ravi diyor ki: Evimde münasip bir yere işaret ettim. Rasulüllah (s.a.v.) efendimiz kalkıp orada namaza durdu, biz de Onun arkasında saf olduk ve bize iki rek'at namaz kıldırdı."
Bu rivayete dayanıp istidlalde bulunanlara göre, nafile na*mazını cemaatle kılmak sahihtir. Ancak müctehid imamların tes-bit, yorum ve ihticacları farklıdır.


Hadislerin Işığında Mezhep İmamların İstidlal ve İctihadları


a) Hanefılere göre: Ramazan dışında nafile namazı cemaat le kılmak mekruhtur. Ancak Ramazan'da Teravih namazı nafile kapsamına girmekle beraber cemaatle kılınması meşru' kılınmıştır. O bakımdan nafile namazları cemaatle kılmamak ih*tiyata daha uygundur.
Yine nafile namazları evde kılmak efdaldır. Rasulüllah (s.a.v.) bu konuda gösterişten uzak kalacağına işaretle şöyle bu*yurmuştur: "Farz namaz dışında adamın kıldığı en faziletli ve üstün namaz, evinde kıldığıdır.".
Nitekim yapılan sahih rivayete göre, Rasulüllah (s.a.v.) efen*dimiz sabahın iki rek'at sünnetini evinde kılıp öylece Mescid'e ge*lirdi. Hem cemaatle namaz kılmak İslam'ın şeairindendir ve farz*lara, vaciplere mahsus bir sünnettir. Nafileler için meşru1 değildir. Sadece Teravih namazı bir istisna teşkil eder ki, o da Ra-sulüllah'm (s.a.v.) fiiliyle sübut bulmuştur.
b) Şafiilere göre: Kaza ve nafile namazlarda cemaat farz ve sünnet değildir.
c) Hanbelilere göre: Tetavvuat, yani nafile namazlar, biri cemaatle, diğeri münferiden kılınmak üzere iki kısımdır. Cemaa*tle kılmanı, ay tutulma, güneş tutulma ve teravih namazlarıdır. Münferiden kılmanı ise, beş vakit farza tabi olan sünnetlerle diğer nafile namazlardır.
Sünnet ve nafile namazların ise evde kılınması efdaldır. Nitekim Rafı1 b. Hudayc (r.a.) diyor ki: "Rasulüllah (s.a.v.) efendi*miz Beni Abdi'l-Eşhel kabilesine uğrayıp bize geldi. Akşam na*mazını kıldırdıktan sonra şöyle buyurdu: "Akşamın iki rek'at sünnetini evinizde kılınız."
d) Malikilere göre: Nafile namazları gece veya gündüz ce-' maatle kılmakta bir sakınca yoktur. Bunun gibi adam kendi evinde nafile namazları ev halkıyla cemaat halinde kılabilir.


Tahliller ve Rivayetler


Nafile namazlar evde cemaat halinde kılmabilir diyenlerin dayandıkları birtakım rivayetler vardır:
a) İbn Abbas (r.a.) diyor ki: "Bir gece Rasulüllah'ın (s.a.v.) ar*kasında durup namaz kıldım; ancak Onun sol tarafında durmuş bulunuyordum; O başımı tutup beni sağ tarafına doğru çekip götürdü."
b) Enes b. Malik (r.a) diyor ki:"Ben ve evimizde(büyüttüğümüz) yetim bir çocuk annem Ümmü Süleym'le birlikte Resulüllah'm arkasında cemaat olup namaz kıldık. Biz iki çocuk Resulüllahın arkasında, annem de bizim arkamızda durmuş bir halde Resulüllah'a uyduk."
Bu iki rivayet sahih olmakla beraber kılman namazın nafile olduğu İbn Abbas rivayetinden anlaşılıyorsa da, ikinci riva-yetten anlaşılmıyor. Hem bunlar haber-i vahid olduğundan müctehidlerin çoğu delil olarak seçmemiştir. Sadece İmam Malik bu rivayetlerle istidlal etmiştir.


Çıkarılan Hükümler


1-İster farzlara bağlı sünnetler, isterse diğer nafile namaz*lar olsun, bunlar cemaatle kılınmaz; cemaatle kılınmasında kera*het vardır.
2- Nafile namazlardan Teravih, Ay Tutulma ve Güneş Tutul*ma namazları cemaatle kılınır, bunda kerahet yoktur. Bu, Hanbel*ilere göredir.
3- İmam Malik'e göre, nafile namazlar gece olsun, gündüz ol*sun cemaatle kılınabilir. Özellikle adamın kendi evinde ev halkıyla cemaat olup kılmasında bir sakınca yoktur.