Farzlara Tabi Olan Dört Rekatlı Namazlar ve Faziletleri

Bir Önceki konuda da değindiğimiz gibi, sünnet namazlar, farzlarda meydana gelen noksanlıkları kapamaya yönelik bulu*nuyor. Aynı zamanda bunların birtakım faziletleri ve sevaba kapı açan özellikleri söz konusudur.
Ancak sünnet namazlar, yani farza tabi olan revatib iki kısma ayrılır: Müekked olan ve gayr-i müekked olanlar. Birincisi, Rasulüllah ve ashabının devam edip terketmedikleri sünnetlerdir. İkincisi, ara sıra kılıp bazan da terkettikleri sünnetlerdir.
Müekked sünnetleri bir önceki konuda belirtmiş bulunuyor ruz. Burada ikinci kısımla ilgili olan hadisleri ve rivayetleri nakle*deceğiz.

Konuyla İlgili Hadisler:


Ümmü Habibe (r.a.) dan yapılan rivayette şöyle demiştir:
Rasulüllah (s.a.v.) Efendimizden işittim, şöyle buyurdu: "Kim öğle farzından önce dört, sonra dört rek'at namaz kılarsa, Allah onu Cehennem ateşine haram kılar."
îbn Ömer (r.a.) dan yapılan rivayete göre, adı geçen, Ra-sulüllak'ın (s.a.v.) şöyle buyurduğunu söylemiştir:
'İkindi farzından önce dört rek'at namaz kılana Allah rahmet eylesin."
Bera' b. Azib (r.a.) den yapılan rivayete göre, Rasulülîah (s.a.v.) Efendimiz şöyle buyurmuştur:
"Kim öğle farzından Önce dört rek'at kılarsa, gecesini teheccüd ile geçirmiş gibi olur. Kim de yatsıdan sonra dört rek'at kılarsa Kadir gecesinde kılman benzeri namaz gibi sayılır."

Hadislerin Işığında Mezhep İmamlarının İstidlal ve Îctihadları:


a) Hanefilere göre: İkindi farzından önce dört veya iki rek'at, akşam namazından sonra altı rek'at, yatsı farzından önce ve sonra dört rek'at namaz menduptur.
Gündüzleyin kılınan nafile namazlarda bir selamla dört rek'attan fazla rek'at tutmak mekruh olduğu gibi, geceleyin kılınan nafile namazlarda da bir selamla sekiz rek'atten fazla tut*mak mekruhtur. Bununla beraber gece ve gündüz her dört rek'ati bir selamla kılmak efdaldır. İmameyne göre, geceleyin kılınan na*file namazların her iki rek'atini tür selamla tamamlamak efdaldır.
b) Şafîilere göre: Gayr-i müekked sünnetler on iki rek'attir: Öğle farzından önce müekked iki rek'atın dışında iki rek'at de, yine müekked sünnetin dışında farzdan sonra; Cumadaki durum*da öğle farzından önceki ve sonraki gibidir. İkindiden önce dört rek'at, akşam farzından Önce iki rek'at. Bunu hafif tutmak sünnettir.
c) Hanbelilere göre: Öğle-farzından önce dört, sonra dört rek'at kılmak müstehabdır. (Bunların ikisi müekked sayılır) İkindi farzından önce dört rek'at de müstehabdır. Nitekim Rasulüllah (s.a.v.): "İkindi farzından önce dört rek'at küana Allah rahmet eylesin" buyurmuştur. Bu namazlarda her iki rek'at bir se*lamla birbirinden ayrı tutulur. Akşam farzından sonra, iki rek'at müekkedin dışında dört rek'at daha kılmak müstehabdir. Akşam namazından önce iki rek'at ise, sünnet değil sadece caizdir
d) Malikilere göre: Öğle farzından önce dört ve sonra dört, ikindi farzından önce dört ve akşam farzından sonra altı rek'at kılmak müekkeden menduptur. Akşam vaktinde ise, farzdan önce naille kılmak -vaktin darlığı sebebiyle- mekruhtur. Yatsı farzından Önce ise, nafile namaz kılmak hakkında şari'den sarih bir nass varid olmamıştır.

Hadislerin Tahlili ve Diğer Rivayetler:


'86 nolu Ümmü Habibe hadisi, Mekhul tarikiyle rivayet edil*miştir, Nesai'ye göre, Mekhul bu hadisi Anbese b. Ebi Süfyan'dan işitmemiş tir. Münzeri de aynı görüştedir. îbn Kattan ise bu hadisi muallel saymıştır; yani dış görünüşü ile kusursuz gibiyse de sıhhatini zedeleyen bir kusur vardır. Tirmizi ise aynı hadisi Ebu Abdirrahman Kasım b. Abdirrahman tarikıyla rivayet edip sahih-lemiştir. Ne var ki bu Kasım'ın zayıf olduğunu söyleyenler vardır. Bununla beraber sıka (güvenilir) olduğunu kabul edenler de hayli çoktur. Nitekim îbn Hibban da onun bu rivayetini sahihle mistir. Bu sebeple müctehidlerin çoğu hadisle istidlal etmişlerdir.
87 nolu îbn Ömer hadisini Tirmizi "hasen" diye kaydederk-1 en, îbn Hibban ve îbn Huzayme onu sahihlemişlerdir. İsnadında Muhammed b. Mehran bulunuyorsa da, îbn Hibban ve İbn Adiy gibi iki hadis alimi ve hafızı onun sıka (güvenilir) olduğunu belirt*mişlerdir.
Bu babda Hz. Ali'nin (r.a.) şöyle dediği rivayet edilmiştir: "Rasulülîah (s.a.v.) Efendimiz ikindi farzından önce iki rek'atte bir selam vermek suretiyle dört rek'at namaz kılardı. !'Taberani de el-Kebir ve el-Evsat'mda bunu kuvvetlendirir anlamda Amr b. As (r.a.) dan şu hadisi rivayet etmiştir: "Kim ikindi farzından Önce dört rek'at kılarsa ateş ona dokunmaz."
Hadislerin tamamı, ikindi farzından önce dört rek'at nafile kılmanın müstehab olduğuna delalet etmektedir.
88 nolu Bera b. Azib hadisinin isnadında Nahid b. Şalini el-Bahili v,e Ammar bulunuyor ki, el-Iraki, "Bunlar hakkında cerh ve ta'dile rastlayamadım, demiştir. Taberani bu manada bir diğer ha*disi Bera'dan rivayet etmiştir. Ancak onun isnadında Muhammed b. Abdurrahman b. Ebi Leyla bulunuyor ki bu zatın hafızası zayıf kabul edilmiştir. Nitekim Zehebi onun hakkında şu ifadeyi kul*lanmıştır: "Saduktur, ancak hafızası pek iyi değildir. Sıka (güvenilir) olduğu belirlenmiştir."
Taberani de yine buna yakın anlamda bir hadis rivayet edil*mişse de isnadında Yahya b. Ukbe bulunuyor ki bu zat sıka (gevenilir) değildir.
Sonuç olarak konumuzu oluşturan hadis, öğle farzından önce dört rek'at namazın meşruiyetine delalet etmektedir. Aynı zaman*da yatsı farzından sonra da dört rek'at namazın meşruiyeti söz ko*nusudur.


Çıkarılan Hükümler:


1- Öğle farzından Önce, müekked sünnetin yanında iki rek'at daha kılmak ve öğle farzından sonra yine iki rek'at müekked sünnetle birlikte iki rek'at kılmak müstehabdır.
2- İkindi farzından önce dört rek'at kılmak müstehabdır.
3- Akşam farzından sonra iki rek'at müekkedle birlikte dört rek'at daha kılmak müstehabdır.
4- Yatsı farzından sonra iki rek'at müekked sünnetle birlikte iki rek'at daha kılmak müstehabdır. îmam Malik'e göre, bunların hepsi müekked mendupdur. . . -
5- Şafii ve Hanbeli'ye göre, sözü edilen dört rek'atları birer selamla ikişer rek'at halinde kılmak müstehabdır.
6- Akşam farzından önce iki hafif rek'at kılmak, îmam Ahmed'e göre caiz, diğer iki imama göre müstehab, îmam Malik'e göre mekruhtur. Çünkü vakit oldukça dar sayılır.