Namazda İken Aksırıp El-Hamdu Lillah Demek Her ne kadar el-hanıdu lillah namazda söy

Her ne kadar el-hanıdu lillah namazda söylenen zikirlerden bi*riyse de, namaz dışı bir olaydan dolayı söylenmesi doğru değildir. O halde namazda iken ne kendi aksırmasından dolayı hamdedilir, ne de başkasının,aksmp el-hamdu lillah demesine karşılık «yerhamu-kellah» denilir.
İlgili hadîsler :
Rıfa'a- b. Râfi' (R.A.) den yapılan rivayette, demiştir ki :
— Resûlüllah (A.S.) Efendimizin arkasında namaz kılarken ak-
sırdım ve o sebeple EL-HAMDULİLLAHİ KESİREN TAYYIBEN MÜ-BAREKEN FİHİ KEMA YUHUBBİ RABBUNA VE YERDA dedim.
Peygamber (A.SJ Efendimiz namazı kılıp bitirince, «namazda ko*nuşan kim idi?» diye sordu. Hiç kimse konuşmadı, yani cevap ver*medi. Peygamber (A.SJ ikinci defa sordu, yine kimse cevap verme*di. Üçüncü defa sorunca, Râvi diyor ki, «ben konuştum ya Resûlel-lah!» diye cevap verdim. Bunun üzerine Peygamber (A.SJ şöyle bu*yurdu : «Canımı kudret elinde tutan zata yemin ederim ki, 33 me*lek birden harekete geçti de hangisi o sözü daha önce (ilâhî huzu*ra) yükseltirim diye acele etti.»
Hadîsin açık delâletinden şu hükümler anlaşılmaktadır :
1- Namazda iken me'sur olmayan bir zikir veya tesbîh ve tah-nıîdi söylemekte bir sakınca yoktur.
2- Namazda namazdan olmayan zikir, tesbîh ve tahmidi, çev*resindekilerin duyacağı bir sesle söylemek namazı bozmaz.
3- Namazda zikir, teşbih ve tahmîdde bulunmak, ilâhî rızaya yaklaştıncıdır.
4- Namazda aksıran kimsenin «el-hamdu lillah» demesi meşbu'dür.
Hadislerin ışığında müctehit imamların tesbit, görüş, içtihat, is-idlâl ve ihticacları:
a) Hanefîlere göre :
Namazda iken başkası aksırır da o «yerhamukellah» derse, na*mazı bozulur. Yine kendisi namazda iken aksırır da bir başkası ona «yerhamukellah» der, o da «âmin» derse, yine namazı bozulur.
Bunun gibi, kendisi namazda iken bir başkası aksırır, o da «el-hamdu lillah» derse, namazı bozulmaz. Çünkü bu bir cevap sayıl*maz. Ancak böyle derken bir cevap verme niyetini taşırsa, o takdir*de sahih kavle göre, namazı bozulur.
Namazda iken kendisi aksmr da el-hamdu lillah derse, namazı bozulmaz. Ancak başkası işitmiyecek kadar hafif söylemesi çok da*ha uygun olur. Daha güzel olanı da susup bir şey söylememesidir.
Namazda aksırır da el-hamdu lillah demezse, namazdan sonra demesi, sahih kavle göre uygun olur. Aksıran kimse imama uymuş bir halde ise, ne gizli, ne aşikâr hanıd etmez.
b) Şâfiîlere göre :
Namazda iken bir başkası aksırır da o da ona «yerhamukellah» derse, namazı bozulur. Ancak ikinci şahsa değil de üçüncü şahıs za*miri kullanarak» yerhamuhü'llahü» veya birinci şahıs çoğul zamiri kullanarak «yerhamuna'İlah» derse, namazı bozulmaz.
c) Hanbelilere göre :
Bu meselede Şâfiîlerle aynı görüş ve ictihattalar.
d) Mâlikîlere göre :
Aksıranı dil ile teşmîtte bulunmak, yerhamukellah demek mut*laka namazı bozar. Kendisi aksırır da kimse işitmiyecek şekilde el-hamdu lillah derse, namazı bozulmaz, ancak demeyip susması ha*yırlıdır.
Bu ifadeden, namazda aksırıp sesli şekilde «el-hamdulüllah der*se, namazının bozulacağı anlaşılıyor.
Diğer rivayetler ve yorumlar :
1112 nolu Rıfa'â (R.A.) hadisini aynı zamanda Buharı tahrıc et*miştir, lafzı ise şöyledir : «Bu gün Peygamber (A.S.) Efendimizin ar*kasında namaz kılıyorduk, başını rükû'dan kaldırdığında, SEMİ'AL-LAHU LÎMEN HAMÎDEHÜ dedi. Bunun üzerine arkasında kendisi*ne uyup namaz kılanlardan biri şöyle dedi : RABBENA VE LEKE'L-HAMDU HAMDEN KESÎREN TAYYİBEN, MÜBAREKEN FÎHİ. Pey*gamber (A.S.) namazı kılıp selâm verince sordu : «Kim konuştu?». Rıfa'â da, «ben konuştum» diye cevap verince Efendimiz şöyle bu*yurdu : «Otuz üç meleğin önce yazayım diye acele ettiklerini gör*düm!»
Buharı bu rivayette aksırmadan söz etmemiştir. Aynı zamanda KEMA YUHİBBU RABBUNA VE YERDA sözlerini de nakletmemiş-tir. Çünkü onun tesbitine göre, bunlar hadîsin metninde yer alma*mıştır.
Müctehit imamların farklı tesbit ve görüşleri ise, hem hadîsle*rin haber-i vahit şeklindeki rivayetinden, hem de bu konuda rivayet edilen diğer farklı hadîslerden kaynaklanmaktadır.
Rıfa'â'nm Peygamber (A.S.) Efendimiz'in sorusuna cevap ver*meyip susması, saygısızlığından değil, yanlış bir şey söylemiş oldu*ğunu sanıp korkmasmdandır. Böylece vaki yanlıştan dolayı affedi*lirim umuduyla cevap vermemiş ve kınanırım endişesiyle susmayı bir süre tercih etmiştir. Cenâb-ı Peygamber (A.S.), konuşan kimse*nin endişesini anlamış ve üç defa sormayı tekrarlıyarak cevap ver*me fırsatını tanımıştır.

Çıkarılan Hükümler


1- Namazda iken aksırır da el-hamdu lillah derse, namazı bo*zulmaz. Ancak kendisi işitecek kadar bir tonda söylemesi hayırlıdır. Bazı ilim adamlarına göre hiçbir şey söylemeyip susması daha uy-, gundur.
Bu, Hanefîlere göredir.
2- Namazda aksınr da hiçbir şey demezse, namazdan sonra &l-hamdu lillah demesi tavsiye edilmiştir.
3- Namazda iken başkasının aksırmasını cevaplıyarak yer-ıamukellah derse, namazı bozulur. Ancak Şâfiîlere göre, bunu [içüncü şahıs veya birinci şahıs çoğul zamiriyle söylerse, namazı bo-Lulmaz.