İpek veya Gasbedilmiş Elbiseyle Namaz Kılmak

İbâdetin birçok hikimetleri vardır, onlardan biri de haklara say*gılı olmak, haramdan kaçınmak, başkasının malına, ırzına ve şerefi*ne el ve dil uzatmamaktır. Sonra da Allah'ın rızası doğrultusunda hayatı tanzim edip dünya ile âhiret, ruh ile beden arasında denge kurmak; lüks ve israftan kaçınmak suretiyle sade bir ömür sürmek*tir. .
O bakımdan lüks sayılan ipek elbiseyle namaz kılmak erkekle*re haram kılınmış, kadınlara cevaz verilmiştir. Çünkü erkek hayat ve hareket adamıdır. Hergün kollarını sıvayıp işinin başına koşmak*la emrolunmuştur. İçinde yaşadığımız topluma ayakuydurmak, on*lara tepeden bakmamak, dikkatleri çekecek şekilde süs ve zînetten uzek durmak onun günlük hayatının ölçüsü ve Resûlüllah (Â.SJ Efendimiz'e uymaya çalışmasının belirtisidir.
Gasbedilmiş, yani sahibinin rızası hilâfına zorla alınmış bir el*biseyle de ibâdet, hedef ve amacım kaybeder, ölçü ve anlamını bir bakıma yitirir. Çünkü namazın hikmetine ters düşen herşey ya mek-1 w^«- wo Ha mahzurludur.
Konuyla ügüi hadîsler:
İbn Ömer (R.A.)dan yapüan rivayette«Kim on dirhem bir elbise alır da onda bir dirhem haram bulunursa o elbise üzerinde bulunsuğu sürece Allah onun hiçbir namazını kabul buyurmaz.»
lbn ömer (R.A.)dan bunu söyledikten sonra iki parmağını kulaklarına sokup şöyle dedi: «Bunu eğer Resulüllah’ın (A.S.) buyrduğunu işitmedimse ikiniz de sağırlaşın!»

Aynı hadîsi Ahmed b. Hanbel şu lâfızla rivayet etmiştir:
«Kimi bizim emrimiz hilâfına bir iş yaparsa, o iş merduttur.»
Her iki hadîste geçen «emir» tabirinden maksat, Resûlüllah (A. S.) Efendimiz ile ashabının yaşadığı dinî esas ve prensiplerdir,
Ukbe1 b. Âmir (R.A.)'den yapılan, rivayette, demiştir ki:«Resûlül-lalı (A.Sj) Efendimiz'e ardı ve eteği yırtık olan kaftan hediye edildi. O da onu giydi ve sonra üzerinde olduğu halde namaz kıldı. Namazı bitirince,! hoşlanmadığını belirtir şekilde şiddetle tutup üzerinden çıkardıktan sonra şöyle buyurdu: Bu, muttakıylere lâyık değildir.» .
Câbir b. Abdillah (R.A.)den yapılan rivayette, demiştir ki:
Resûlülah (A.S.) Efendimiz kendisine hediye edilen kalın ipek kumaştan bir elbise giyindi; sonra çok geçmeden ki onu çıkarıp Hat-tab oğlu Ömer'e gönderdi. Bunun üzerine kendisine: Ya Resûlüllah; Çok sürmedi onu üzerinden çıkardın? diye soruldu. Buyurdu ki «Cib-rîl ÎA.S.Î beni ondan men'etti. «Az sonra Ömer ağlayarak geldi ve şöyle dedi: «Ya Resûlüllah! bir şeyden hoşlanmadın da onu bana ver*din, benim neyime? «Peygamber (A.S.): »Onu sana giyinsin diye ver*medim, sataşın diye verdim. «Bunun üzerine Ömer (R.A.) onu iki •bin dirheme sattı.
Hadîslerin açık delâletinden şu hükümler anlaşılmaktadır:
1- Haram parayla satın alman bir elbiseyle kılınan namaz makbul değildir.
2- Dinî hususlarda Resûlüllah'm sünnetine uymayan, O'nun getirdiği prensiplere ters düşen her amel merduttur.
3- îpek elbise erkeklere, haramdır. îpek elbiseyle kılman namaz n^alîbuî değildir.
4- îpek elbiseyle kılınan namazı iade etmek gerekmez.
5- İpek, elbise takvaya aykırıdır, muttakıylere lâyık değildir.
6- Hediye edilen bir şeyi beşkasma hediye etmek caizdir
Hadîslerin ışığında müetehit imamların görüş, tesbit ve istidlal*leri:
a) Hanefi, Şafiî ve Hanbeli mezhep imamlarına ve ilim adam*larının cumhuruna göre, ipek elbise giyinmek erkeklere haramdır. Üzerinede ipek elbise bulunduğu halde namaz kılan kimsenin namazı stîhîhse de günah işlemiş kabul edilir. Namazı iade etmesi gerekmez. Gasb edilen elbise de böyledir.
b)îmam Mâlik'e göre, vakit içinde iade etmesi gerekir.. İleride ipek konusuna daha geniş yer verip lüzumlu bütün açık*lamayı yapacağız.
Konuyla ilgili diğer rivayetler, yorumlar ve tahliller: 338 nolu İbn Ömer hadîsini aynı zamanda Abd. b. Humayd ve Bfîyhakî tahrîc ettikten sonra zayıf olduğu belirtmişlerdir. Ayrıca el-Hatîb, İbn Asâkir ve Deylemî de rivayet etmişlerdir. İsnadında Hâşim bulunuyor ki, bu zat îbn Ömer'den rivayet etmişse de bu alan*da pek tanınmıyor.
Hadîsin zahiri, ipek ve mağsub elbiseyle kılman namaz kabul ediliniyeceğine delâlet ediyorsa da sahîh olmadığına delâlet etme*mektedir. Çünkü namazın kabulü başka, sıhhati daha başkadır. Ka*bul edilmemesi, faziletinden marumiyete delâlet eder. Nitekim kocası kendisine öfkeli bulunduğu halde geceleyen kadının namazım Allah kabul etmez, mealindeki hadîste de hüküm bu doğrultuda ele alıp yorumlanmıştır, yani namazının feyiz ve bereketinden mehrum ka*lır, ama borcunu ödemiş sayılır; namazı sahihtir.
«Kabul edilmez» şeklindeki ifade genellikle iki ayrı yorum ister; birincisi, sıhhatim olumsuz yönde etkiler, diğeri kemal ve faziletini olumsuz kılar. Konumuzu oluşturan hadiste kemal ve fazüerini nef-yedeceğiz yani olumsuz, yönde etkileyeceği söz konusudur. Sıhhati*ni olumsuz yönde etkiliyen ise, «Bu bir abdesttir, Allah namazı an*cak onunla kabuî eder» meâlindekihadiste belirtmiştir.
Hadîsin senedinde bazılarına göre, pek tanınmayan H'işam bulu*nuyorsa da, genellikle ilim adamları onunla istidlal etmişlerdir.
339 nolu Hz. Aişe hadisine gelince, bu dinî kavaidden birçok hükümleri kendinde taşımaktadır. Öyle ki, ilim adamları, Peygam*ber (A.S.) Efendimiz tarafından yasaklanan, men'edilen bütün akid-ler hükümsüzdür, demişlerdir. Çünkü bir şeyi men'etmek, onun sıh*hatli bir hüküm ifâde etmiyeceğine, fasit olduğuna delâlet eder. O halde dini kaide ve ölçülere girmeyen her türlü menhiyata reddet*mek vâcibdir. O bakımdan hâkimin verdiği hüküm, işin ve mesele*nin asıl içyüzünü değiştiremez. Haksızı haklı çıkarmak, helâli ha*ram kılmak gibi hükümler, hiçbir zaman haksızı haklı, helâli ha*ram yapamaz.
Onun için hadîste geçen «leyse aleyhi emruna» cümlesi, dinî öl*çü ve kaidelerle yorumlanmıştır. Şevkanî,nin de dediği gibi, bu hadî*sin taşıdığı kaideler sayılmıyacak kadar çoktur.
Özetliyecek olursak, şöyle bir ifade kullanmak mümkün: Kim dinde aslı olmayan, bir asla dayanmayan bir şey icad ve ihdas eder*se, ona asla iltifat edilmez. O nedenle et Tuhî şöyle demiştir; «Bu ha*dîs, şer'î delillerin yarısıdır. İpek elbise, zorla alman (gasbedilen el*bise) ile kılman namazın Allah katında hiçbir fazileti yoktur. Sade*ce kul bir bakıma namaz borcunu ödemiş sayılır. Çünkü namazdan amaç, ilâhî hududa riâyettir.
340 nolu Ukbe b. Amir hadîsiyle istidlal eden îmanı Şafiî, ipek elbiseyle namaz kılmanın haram olduğunu söylemiştir. İmamiyye mezhebine salik olanlar da aynı görüştedirler.Diğer birçok ilim adamlarına göre, mekruh sayılmıştır. Çünkü ipek elbisenin il*leti, kibir ve gururdur, namazda bu ikisi de söz konusu değildir. Ay*rıca onlar, Resûlüllah (A.S.) Efendimiz, kaim ipekten dokunan elbi*seyi giyip namaz kıldıtan sonra çıkarmış, fakat kıldığı namazı iade etmemiş ve ipek elbiseyle kılman namaz iade edilmelidir, diye bir ifade kullanmamıştır.
îpek elbise henüz haram kılınmamıştı ki, Resûlüllah CA.S.) Efen*dimiz kaim ipekten mamul bir üstlük giyinmişti; Onu görenler be*ğendiler ve hayretlerini ifade ettiler. Peygamberimiz (A.S.) geçici dünya hayatında bu gibi şeyleri beğenmenin hakikatte bir değer ta*şımadığını belirterek şöyle buyurmuştur: «Canımı kudret eliden tu-" tan zata yemin ederim İd, Sa'd b. Muâz'ın Cennet'teki mendili bun*dan çok daha güzeldir!»
el-Bahır kitabının sahibi diyor ki: «İpek elbiseden başka örtüne*cek bir şey bulamazsa, o takdirde onunla kıldığı namaz sahihtir. Çıp*lak kılacak olursa namazı hükümsüz sayılır. «Ahmed b. Hanbel ise, çıplak kılması evlâdır, demişse de diğer ilim adamları ona muhalefet etmişlerdir. Nitekim ^yukarıda da belirttiğimiz gibi, ipek giyinmek haramdır, o vaziyette namaz kılarsa, namazı sahihtir, ancak haramı irtikâp ettiğinden büyük günah işlemiş.
341 nolu Câbir b. Abdillah hadîsi sahîhtir. İpek elbise giyinme*nin tahrimine delâlet etmektedir.

Çıkarılan Hükümler:


1- İpek elbiseyle namaz kılmak ilim adamlarının çoğuna gö*re, mekruhtur. Ahmed b. Hanbel'e göre, bir rivayette haramdır.
2- İpek elbiseyle kılman namaz sahîhtir, ancak kemal ve fa*zileti gitmiştir.
3- Gasbedilen bir parayla satın alman elbiseyle namaz kılmak mekruhtur, namazın kemal ve faziletini tamamen düşürür. Ancak kılman namaz sahihtir.
4- İpek elbise giyinip onunla kibir ve gurur taslamak da ha*ramdır.
5- Kadınların ipek elbise giyinmesi ve o vaziyette namaz kıl*ması caizdir.