Göbeğin ve Dizkapağının Kendisi Avret Midir?

Hadîs ve diğer ilgili rivayetlerde «göbekle dizkapağı arası...» denilmiştir. Bundan iki manâ anlaşılmaktadır; Birincisi, göbeğin ve diz kapağının kendisi avret değildir, avret yerinin sınırı buralarda son bulmaktadır. İkincisi ise, bunların da avret yeri sınırlarına da*hil olmasıdır. O bakımdan müctehidlerin ictihad ve görüşleri farklı olmuştur. Biz önce ilgili hadisleri nakledelim, sonra da onların görüş*lerini belirtmeye çalışalım.
Ebûtylusa (R.A.)'den yapılan rivayette demiştir ki:
«Peygamber (A.S.) Efendimiz, içinde su bulunan bir yerde oturu*yordu. (Ayaklarını suya sokmak için) iki dizini veya bir dizini açtı. Osman içeri girince, Peygamber (A.S.) dizini örttü.»
Umeyr b. İshak'dan yapılan rivayette, şöyle demiştir: «Hasan b. Ali (R.A.) ile beraber bulunuyordum, derken Ebû Hüreyre ile karşı*laştık. Ebû Hüreyre (R.A.), Hz. Hasan'a, Peygamber (A.S.) Efendi-miz'in. öptüğü yeri müsaade et de ben de öpeyim, dedi. O da entari*sini (göbeğinin üzerinde sıyırıp) işarette bulundu. Ebû Hüreyre (R. A,) onun göbeğini öptü.»
Abdullah b. Amir (R.A.)'dan yapılan rivayette, şöyle demiştir:
«Resûlüllah (A.S.) Efendimizle beraber akşam namazını kıldık. Dönen dündü, takip eden etti, derken Resûlüllah (A.S.) Efendimiz acele nefes nefese geldi ki iki dizkapağı açılmış vaziyette idi, şöyle buyurdu: «Size müjde, işte Rabbiniz gök kapılarından bir kapıyı aç*mış bulunuyor da sizinle iftihar ediyor buyuruyor kis Kullarıma bakın, bir farzı kıldılar ve diğer farzı (kılmak için) bekliyorlar.»
Ebû Derdâ (R.A.)dan yapılan rivayette, demiştir ki: «Peygamber (A.S.) Efendimiz'in yanında oturuyordum, derken Ebubekir Sıddîk (R.A.) elbisesinin bir ucunu tutmuş vaziyette çıkageldi ki iki dizi
açılmış bulunuyordu. Bunun üzerine Peygamber (A.S.) şöyle buyur*du: Sizin arkadaşınız öfkeli geldi ve öylece selâm verdi.»
Hadislerin açık delâletinden şu hükümler anlaşılmaktadır:
1- Göbek avret değildir.
2- Allah için sevdiği dostunun göbeğinden öpmekte bir sakın*ca yoktur,
3- Dizkapakları da avret değildir.
Hadislerin ışığında müctehid imamların görüş ve istidlalleri:
a) Hanefî âlimlerine göre, göbeğin kendisi avret değildir. Bu, üç müctehidin tesbit ve yorumudur. Dört müctehide göre ise, dizler avrettir.
b) Şâfiîlere göre:
Erkek ve cariyenin avret yerinin sınırı, göbekle diz arasıdır. Gö*bek ve diz avret değildir. Ancak Şâfiilerin hepsi aynı görüşte değildir. Nitekim aşağıda bu husus açıklanmıştır.
c) Hanbelüere göre:
Erkeğin avret yeri, göbekle diz arasıdır. Göbek ile diz avret ye*rine dahil değillerdir. İmam Ahmed'in bu hususta kesin beyânı vardı.
d) Mâlikîlere göre:
Mâlikiler de bu hususta Hanbelüerle aynı görüştedirler.
Diğer rivayetler, tahliller ve yorumlar:
313 nolu hadisi Buharı nakletmiştir. Bundan, göbekle dizkapağı-nm avret olmadığı istidlal edilmiştir. İmam Şafiî ise, dizkapağmm avret olduğunu söylerken, Rasûlüllah'm (A.SJ ayaklarını suya sok*tuğunda elde olmayarak dizkapaklarmm açıldığını, ortada bir özü-rün bulunduğunu, rastgele açılmadığım ileri sürerek kendine göre yorumda bulunmuştur. Ayrıca Hz. Osman'ın içeri girmesiyle birlikte
dizkapaklamıı Örtmesi de, avret olduğuna delil sayılır, demiştir. İmam Şafiî ve o görüşte olanlar sadece bu yorumla yetinmeyip bir de De-rekutnî ve Beyhakî'nin Ebû Eyyub'dan rivayet ettikleri şu hadîsle cie istidlal etmişlerdir: «Erkeğin avreti, göbekten dize kadardır.» Abdestte kolların yıkanması nasıl dirseklere kadar denilirken dir*sekler de aynı hükümde kollara dahil oluyorsa, burada da dizlere kadardır, denilince, dizler de aynı hükümde avret yerine dahil' sa*yılıyor.
Dizkapağmm avret olmadığını söyleyenler ise, bu hadîsin met*ruk olduğunu, ileri sürmüşlerdir; çünkü râvilerinden İbad b. Kesîr metruktür.
Ebû SaM hadîsi üzerinde duranlar ise, râvileri arasında Şeyh el-Hars b. Ebî Üsâme Davud b. el-Mahber bulunuyor ki, bu zat, ha*disi İbad b. Kesir'den rivayet etmiştir. İbad ise Ebu Abdillah eş-Şâmî'-den, o da Atâ'dan rivayet etmiştir ki, bu zincirde hep zayıflar yer al*maktadır.. Diğer yandan dizleri abdestte dirseklere kıyas, et*mek bâtıldır, çünkü dirseklerin kola dahil olduğunun delili ayrıdır, |yani kıyasın şartlarından bir olan menatta birleşme gerçekleşme-jmektedir. Şart yerine gelmeyince kıyas hükümsüz oluyor.
İ; Dizkapağıyla göbeğin avret olmadığım kabul edenlerin bir di-jğer dayanağı, Ebû Dâvud ile Darekutnî'nin Amir b.Şuayb'dan yap-(tıkları rivayettir. Amir b. Şuayb'm dedesinden yapılan rivayette şöyle denilmiştir: «Sizden biriniz hizmetçisini, kölesini veya ücretle çalıştırdığı kimseyi evlendirdiği zaman, göbekten alt kısma, dizka*pağından üst kısmına bakması.»
Böylece göbekle dizkapağmm avret olmadığı anlaşılıyor.
314 nolu Umeyr b. İshak hadîsinin isnadında Umeyr b. îshak el-Hâşimî bulunuyor ki, bu zat hakkında hayli söz söylenmiştir. Sıka olduğunu söyleyenler bulunmakla beraber rivayetinin yazılmaya değer olmadığını belirtenler de var. Nitekim Yahya b. Maîn, «onun hadisi bir şeye denk gelmez» yani fazla değer taşımaz. O bakımdan onun hadisi yasılmaz» demişlerdir.
Nesâî ise, onun rivayetinde bir beis bulunmadığını belirtmiştir.
O bakımdan Umeyr hadîsi istidlale uygun sayılabilir. Ancak Ebû Hüreyre'nin (R.A.), Hz. "Hasan'm göbeğini öpmesinde hiçbir hüccet yoktur. Çünkü Resûlüllah (A.S.) Efendimiz, torunu Hz. Hasan'm göbeğini, o çocuk iken öpmüştü. Oysa Ebû Hüreyre (R.A.), onun gö*beğini, mükellef bulunduğu yıllarda öpmüştü Çocukla ergen ki*şinin avreti elbetteki farklıdır.
315 nolu Abdullah b. Amir hadîsinin ricali sahîh kabul edilmiş, çünkü hepsi de İbn Mâce Sünen'inde yer almıştır.

Çıkarılan Hükümler:


1- Göbek avret değildir.
Dört mezhep imamlarının bu meselede ittifakı vardır..
2- Dizkapaklan avret değildir: Bu üç mezhep imamlarına göredir İmam Ebû Hanîfe'ye göre avrettir.
3- Evde eşi ve çocukları arasında bulunduğu sırada erkeğin uyluk veya dizkapağı açık bulunursa, bunda bir sakınca yoktur.
4- Namaz kılarken, erkeğin göbekle dizkapağı arasının örtü*lü olması şarttır. Aksi halde namaz hükümsüz kalır. Ancak zururî haller bu genellemenin dışındadır.