Ücret Karşılığında Ezan Okumak Caiz Midir?

ibadet sırf Allah için, O'nun hoşnutluğuna erişmek ıçmv,3 bir de farz ve vacibi eda edip o borçtan kurtulmak için namaz kılmak nasıl mükellef olan her mü'mine farzsa, ezan okumak ve ikamet getirmek de öylece sünnettir. Oylekı bir mumm evmde ve ya şehir dişmda veya başka bir semtte gerek yalnız ban gerekse cemaatle namaz kılmak istediğinde, ezan okuması ve_ ikameetme si sünnettir. Cemaat halinde namaz kılmıyorsa, onlardan tankta sünneti yerine getirmesi gerekir. Aksi halde hepsi sunne.ı terketmış sayılır.
Gerçek bu olunca, namaz, ezan ve ikamet gibi ibâcletier kardı*ğında ücret alınması en uygun ve mâkul bir yoldur. Ancak rıvâye _ lerin tamamı ve günün şartları dikkate alınınca, bazı cevaz yolları nın bulunduğu görülür.
İlgili hadisler:
Osman b. Ebî Âs (R.A.) den yapılan rivayette, demiştir ki: «Re*sûlüllah (A.S.) Efendimiz'in bana en son sözü, (camilerde) ezanına karşılık ücret almayan bir müezzin edinmemi tavsiyesi olmuştur.
Aynı hadîsi İbn Münzir şöyle rivayet etmiştir: Resûlüllah CA.S.) Efendimiz, Osman b. Ebî Âs'a (R.A.): «Ezanına karşılık bir ücret al*mayan bir müezzin edin!.» buyurmuştur.
İbn Mes'ud (R.A.) den yapılan rivayette, Resûlüllah (A.S.) Efen*dimizin şöyle buyurduğunu söylemiştir: «Dört şeye karşılık ücret a-İmmaz: Ezan, kıraat-i Kur'ân, mekasim (zekât veya beytülmalı fa*kirlere taksim eden kimsenin kendine bir şey ayırması) ve kaza (iki kişi arasında hükmetmek)
Hadîslerin açık delâletinden şu hükümle anlaşılmaktadır:
1- Ejzan okuma karşılığında ücret almak mekruhdur.
2 - Ücretle Kur'ân okumak da mekruhtur.
3 - Zjekât ve beytülmal'dan fakirlere taksim ederken, bu işi yü*rüten kimsenin ücret alması doğru değildir.
4 - İki kişi arasında hükmeden kimsenin de bundan dolayı üc*ret taleb etjmesi mekruhtur.
Müctehitlerin görüş ve istidlalleri:
a) İmâm Ebû Hanîfe'ye göre, ezan ve ikameti ücret karşılığında okumak mekruhtur. Müezzinin mühtesip olması lâyıktır. O ba*kımdan müezzinin bu hizmeti, dinî bir görev olarak Allah rızası i-çin yerine getirmesi, ezan ve ikâmete karşılık bir ücret almaması sünnettir. Müezzinlik hizmetine karşılık ücret alması helâl değildir. Çünkü o zaman ibâdet ve taâte karşılık ücretle tutulmuş olur ki bu caiz görülmemiştir. Çünkü insan ibadet taâti tahsilde kendi nefsin*den yana amel eder, o bakımdan karşılık ücret alması caiz olmaz.
Hanefîler bu meselede Osman b. Ebî As hadisiyle istidlal etmiş lerdir. Ancak cemaat, müezzinin muhtaç olduğunu anlar da, şartsız ve pazarlıksız olarak ona bir şey verirlerse, bunda bir sakınca yok-. tur. Çünkü bu ücret yerine geçmez, iyilik ve sadaka kapsamnına gi*rer ki, iyi bir şey! sayılır. Allah daha iyisini bilir.
b) Safîlere göre:
Müezzinin ücret alması helâldir.
İmam Şafiî diyor ki: «Müezzinlerin bu hizmeti isteyerek ücretsiz yapmalarını müstehab sayarım. O bakımdan müezzinlik görevini fahriyen yapan bulunduğu takdirde ne müezzinlerin hepsi, ne de bi*risine imam (devlet büyüğü olan zat) m geçimlik sağlamasına gerek yoktur. Ancak kendi şahsi malından vermesinde bir sakınca yoktur.
Bir beldede güvenilir, Allah rızasını gözeterek müezzinlik yapan kimseler bulunmazsa, o takdirde, ganimetten ayrılan beştebir hisse*den müezzinlere geçimlik ayrılıp verilir.
c) Hanbelîlere göre:
Mezhebin zahir rivayetine göre, ezan karşılığında ücret almak caiz değildir. Nitekim Kasım b. Abdurrahman, Evzai, rey tarafdarlan ve İbn Münzir bu hususta ücret mekruh saymışlardır. Delilleri ise, Osman b. Ebi Âs hadisidir. Hem ezan, faili içiiı bir kurbet.yani Allah' a yakınlıktır.
İmam Ahmed'den yapılan başka bir rivayette ise, müezzinlik hizmetine karşılık ücret almak caizdir, denilmiştir.. Ancak bu hizmeti ücretsiz yapanlar bulunduğu takdirde, ücretle adam tutma*ya gerek yoktur; çünkü ihtiyar, söz konusu değildir,
d) Mâliküere göre-.
İmam Mâlik, müezzinin ücret almasına ruhsat vermiştir. Nitekim Sahnûn'un Abdurrahman b. Kasım'dan yaptığı rivayette, Abdurrahman diyor ki: «İmam Mâlik'e ücretle adam tutup mescidin*de ezan okutan ve ehline namaz kıldıran adam hakkında sordum, bunda bir sakınca yoktur, dedi. Ancak İmam Mâlik, kadının beytül-maldan fakirlere mal taksim etmesine karşılık ücret almasını mek*ruh saymıştır. Ayrıca (Kur'ân ve din dersi okutan) muallimin- şart koşulsun- ücret almasında da bir sakınca söz konusu değildir. Hattâ bir ücret almayı şart koşarak Kur'ân öğretmeyi üstelenen kimse hak-da da İmam Mâlik bir beis görmemiştir.
Diğer rivayetler ve yorumlar:
îbn Hibban'm Yahya el-Bekâli'den yaptığı rivayete göre, Yahya şöyle demiştir: «Bir adamın İbn Ömer'e (R.A.), şüphesiz seni Allah için seviyorum, dediğini işittim. İbn Ömer (R.A.) ise ona şöyle 'kar*şılık verdi: Doğrusu ben de seni Allah için sevmiyorum sana Allah i-çin buğzediyorum. Adam hayretle şöyle dedi: Sübhanellah, ben seni Allah için seviyorum, sen ise Allah için bana buğzediyorsun!. İbn O-mer (R.A): Evet, çünkü sen okuduğun ezana karşılık ücret istiyor*sun, diyerek huğzunun sebebini açıkladı..
Dahhak'tan yapılan rivayete göre, adı geçen de, müezzinin eza*na karşılık ücret almasını mekruh görmüştür. Ama kendisi bir şey taleb etmediği halde bir şeyler verilirse, bunda da bir sakınca yok*tur, demiştir.
Îbnü'l-Arabi, «Sahih olan şudur ki, müezzine, ezana karşılık na*maz, iki kişi arasında hükmetmek ve diğer dini ameller karşılığında ücret takdir etmek caizdir; nitekim İslâm Halifesi bütün bu amelle*re karşılık ücret almaktadır,» demiştir.

Çıkarılan Hükümler:

1- îmam Ebü Hanîfe'ye göre, müezzinin ücret alması mekruh*tur. Ancak böyle bir şart ve istek izhar etmeden, cemaatten ona yardım veya bağış kabilinden bir şeyler verilirse, almasında bir sakın*ca görülmemiştir.
2- îmanı Şafiî'ye göre, müezzinin ücret alması mubahtır. Çün*kü bu hizmeti fahriyen yürütmek zordur.
3- Hanbelîlerden bu mesele hakkında iki değişik rivayet ya*pılmıştır: Mezhebin zahirine göre, caiz değildir. İmam Ahmed'den yapılan bir rivayette ise buna cevaz verildiği söylenir.
4- İmam Mâlik de müezzinin ücret alması caizdir.