Bir Bilal vardı?

Her sabah acı ile yattıkları yerden büyük ümitlerle doğruluyordu insanlar. Gözler ufka çevrilmiş, belli belirsiz bakışlar hep bir şey arıyordu. Umutlarla ufka bakıyor, güneşin doğuşu gibi rahmeti bekliyordu insanlar. Kalpler iştiyak içindeydi. Beklemek kaderleriydi. O kadar yürekten isteyince beklenen de bir gün gelecekti. Duaya durmuştu kalpler. Güç ve kuvvet sahibi zalimlerin elinde inliyordu masumlar. Zulüm her yerde kol geziyordu, ortalığı kasıp kavuruyordu. Bugünden de beter bir durum vardı.
Tam bir insanlık dramı yaşanıyordu. İşte bu vahşi manzarayı değiştirmek, insanileştirmek gerekiyordu. Bunun için gönderilmişti o yüce insan Hz Muhammed. Beklenen güneş doğmuştu. İnsanları barışa esenliğe çıkarmak için. Kısa zamanda dünyanın şeklini değiştirdi bu eşsiz insan. Yaşanmakta olan bu korkunç tabloyu birden rahmet ve şefkat ortamına çevirdi. Bir mucizeydi bu. Herkes görüyordu, yaşıyordu.

İnsanlar, eşyalar, tüm yaratılmışlar birbirini kardeş buldular. Niçin yaratıldıklarını anladılar. Dünyaya geliş gayelerinin ne olduğunu O’ndan öğrendiler. En yüce hedeflere ve ideallere yükseldiler. Yerde sürünmekten kurtuldu hayatlar. Bir bir kanatlandılar. Çünkü o rahmet Peygamberiydi… Yoksullar, açlar, yardıma muhtaçlar, yediden yetmişe tüm insanlar hep O’nun davetine koştular. Yıllardır aç susuz bırakılmış, mukaddesatları çiğnenmiş insanlar O’na koşuyorlardı bir bir. Tek bir ses duyuluyordu Mekke ufuklarında. Hakk’a ve hakikate doğru yürüyen bu yüreklerden tek bir ses yükseliyordu: ALLAHuekber, ALLAHuekber…

İnançları, kalplerinde atıyordu. Bu coşku engel tanımıyor, dalga dalga yayılıyordu. Kalpler Sevgilisine koşuyor, kavuşuyordu. Çok bir şey değildi insanların istedikleri aslında. Merhametti, anlayıştı, sevgiydi sadece. Onu da bulmuşlardı. Sevgililerine, şefkat ve rahmet Peygamberlerine kavuşmuşlardı çok şükür. Kureyş’in büyükleri zalimleri şaşıyorlardı bu duruma. Şaşıyordu kölelerin efendileri. Ne oldu diyorlardı bunlara, ne oldu bu insanlara birer birer bizleri terk ediyorlar? Bir türlü akılları almıyordu. Çünkü yüreklerine iman düşmemişti, hidayet nimetinden nasipleri yoktu henüz.

Miladi 7. asrın başlarında Ortadoğu böyleydi, Asya, Avrupa böyleydi. Dünya böyleydi işte. Tarihler söylüyor, “Karanlık mı karanlık bir çağ yaşanıyordu” diye.

Mekke de böyleydi. İşte böyle bir zamanda dünyaya bir güneş ama canlı bir güneş doğdu. Karanlıklar aydınlandı. Mekke’de İslam’ın ışığı ile aydınlanmış onlarca insan vardı şimdi. Bunlar ilklerdi. Bütün dünyaya kokularını saçacak çiçeklerdi. İman tohumu düşmüştü artık yüreklere. Onlardan biri de Bilal’di. Habeşli köle, zenci Bilal imanın ışığı ile yanmış, aydınlanmıştı. Pırıl pırıl bembeyaz bir yürek vardı. Zulmün karşısında susmayan, haykırandı. Habeşli bir Bilal vardı. Yüzyıllar sonra bile hâlâ çocuklarımıza onun adını verdiğimiz Bilal vardı.

Köleydi Bilal. Efendisi Umeyye bin Halef, şirkin kararttığı bu çirkin kalpli adam kölesinin gönlündeki aydınlığı, iman ışığını sezmişti. Öfkesinden deli divane olmuş, küplere binmişti. Nasıl olurdu? Kendisinin izni olmadan efendisine sormadan köle Bilal, zenci Bilal nasıl olurdu da putları terk eder İslâm’ı seçerdi? Hesap vermeliydi… Duramıyordu yerinde.

Çöl güneşinin alev alev yaktığı o Mekke gündüzünün öğle sıcağında yanan kumların üzerine Bilal’in, o temiz yürekli siyah tenli insanın çıplak vücudu gömülecekti. Gömülmekle de kalmayacak, üzerine kalkamayacağı kadar bir ağırlıkta koca taşlar dizilecekti. Böyle düşünüyordu zalim efendi Umeyye bin Halef ve düşündüğünü uygularken de en küçük bir acıma duygusu hissetmiyordu içinde.

Bir insanın tahammül hudutlarını çoktan aşan dayanılmaz işkenceler altında yanan Bilal’in dudaklarından tek bir kelime duyuluyordu… Ehad… Ehad… Ehad… Yani; ALLAH bir… ALLAH bir… ALLAH bir…

İşkenceler ağırlaşıyordu ama Bilal’in cevabı asla değişmiyordu. Artıyordu işkenceler… Saatler geçiyor fakat cevap yine değişmiyordu. Bilal sadece “Ehad… Ehad… Ehad…” diyordu. Işıktan mahrum Umeyye bin Halef, o incisiz sadef, o kararmış kalp işkence üzerine işkence deniyordu. Bilal’in cevabı değişmiyordu.

Bilal bu kelimeleri öylesine içten söylüyor ve Yaradanına emanet ediyordu ki çöllerin her bir kum tanesinin arasına gömülüyordu başka da gizleyecek yer yoktu. Şahidi kumlardı. Bir ALLAH bir de meleklerdi.

Göğsünün üzerindeki taş o her Ehad deyişte şahit oluyordu. Dersini almıştı Bilal. Laf olsun diye öylesine Ehad demiyordu. Bilerek söylüyordu, inanarak söylüyordu. Ehadiyetin cilvesine mazhardı. Her bir şeyde Halık-ı külli şey’in birçok isminin tecellisini tek tek görüyordu. Bilal’in kalbi ayna olmuş güneşi gösteriyordu. Onun için Bilal Ehad diyordu. Bilal kalbinde tecelli eden esmayı okuyordu, Ehadiyyeti gösteriyordu. ALLAH birdi. Vahid-i Ehad’di.

Bütün kâinatta taşınan isimlerin cilvesine mazhar bir kalpti bu mahiyetiyle. Bilal kalp aynasında tecelli eden Ehadiyeti okuyor, haykırıyordu. Rahmanın iltifatını hissediyordu üzerinde. Taş da baş da, kuru da yaş da O’nundu. Konuşan dil de atan kalp de ALLAH’ındı. Bilal ALLAH’ın isimlerini haykırıyordu. Ehad’i duymaya tahammül edemiyordular.

Kaç saat, kaç gün sürdü, kim bilir kaç gece, kaç kez tekrarlandı bu işkence. Kimsenin bir şey bildiği yoktu, Bilal de unutmuştu, unutulmuştu ama ALLAH unutmamıştı. Tarihler hakkında kayıt düşmüştü Bilal için. İnancı, dini üzere ısrarlı, değişmez, gönülden bağlı bir insan, diye.

Umeyye’nin çıldırdığı, kudurduğu, Bilal’in yine Ehad… Ehad… Ehad… diye soluduğu bir gündü. İlk inananlardan biri Ebabekir göründü. Müslümanların, inananların derdinin, ihtiyacının karşılayıcısı, Hz Peygamberin dava arkadaşı, gönül dostu. Umeyye’ye laf anlatmak kolay değildi. Kaskatı kalbine bir şeyin etki etmesi imkânsızdı ama herkesin bir açık kapısı vardı. Belki kesesi kursağı laf anlardı.

“Satar mısın” dedi Hz Ebabekir “bu köleyi bana?”

“7 ukiyye verirsen olur ” dedi Umeyye.

Ebabekir:

“Salıver Bilal’i, gel al paranı” dedi.

Yaralı ve bitkindi vücudu ama dipdiriydi kalbi Bilal’in. Dilinde Ehad kelimeleri ile yattığı yerden doğruldu, yeniden dirilmiş gibi kalktı Bilal. Halsizdi ama şimdi yepyeni bir dünyanın eşiğindeydi. Ebabekir büyük bir nezaketle “Artık ALLAH için hürsün Bilal” dedi. Bilal: “ALLAH mükâfatınızı kat kat versin” dedi ona. Hz. Ömer bu olayı hiç unutmaz sık sık hatırlatırdı sahabelere. “Efendimiz seyyidimiz Bilal, seyyidimiz Ebabekir’in hasenatındandır. Sevabındandır, iyiliğindendir,” derdi.

Bilal putlaşmış nefisler adına kurban edilecekti güya ama bakın ki işe, Bilal’i öldürmek istedikleri yerde Bilal dirilmişti. Bilal’i Ehad diriltmişti. ALLAH birdi, güçlüydü, kuvvetliydi. Bilirdi kimin ne derdi var, kim ne zaman ne şekilde kurtulacak, kim nasıl selamete ve huzura kavuşacak bilirdi O. Bilal Ehad dedikçe ufuklar şahit tutuldu, melekler yazdı bu kelimeleri, unutulmadı. Ehad dedikçe yardımcılar ALLAH’ın inayeti altında kol kanat gerdi onun için. Bilal acılar içinde kıvranırken bile acıyordu kafirlere. Çünkü o acıyı bedeninde hissetmeyen, ruhunda hiç duymayan biriydi O. Gerçek acının ne olduğunu biliyordu. Kendisine işkence edenlerin ALLAH’tan uzak kalan kalplerin, hidayet ve imandan uzakta kalan nasipsizlerin daha beter bir çölde, katılaşmış taştan da beter olan kalplerinin ağırlığı altında, cehennemden beter bir ateşte alev alev yandığını biliyordu, hissediyordu Bilal.

Bilal dipdiriydi. Bilal ölmemişti. Bilal Habeşliydi. Ama hicret emri gelmesine rağmen Habeşistan’a hicret etmemişti. Mekke’de kalmayı tercih etmişti. Bu nokta ve bu incelik üzerinde durulmaya değer. Tarihçilere bırakıyoruz onu. Bilal şimdi sevinçliydi, neşeliydi. Çünkü muhacirler arasında Medine’de Hz. Peygamberin yanındaydı, sevdiği ile beraberdi. O’nun doyum olmaz hizmetindeydi, emrindeydi.

Hicretin üzerinden sekiz ay geçmişti ki, bir gün O Sevgilinin (s.a.v.) emri ile kendini Mescid-i Nebevi’nin yakınındaki evin damında bulacaktı. Şimdi yanık ve tiz sesiyle tüm kâinata sesleniyordu Bilal. ALLAHuekber… ALLAHuekber… Müezzin olmuştu, ezan okuyordu Bilal. Mekke kumlarına soluk soluğa gömdüğü, emanet ettiği Ehad kelimelerini tek tek çıkarıyordu oradan, ALLAHa emanet ettiği yerden. Ehadleri şimdi Ekbere çeviriyordu. O günkü anlı şanlı direnişinin mükâfatını görüyordu ve en yüksek perdeden var gücüyle sesleniyordu Bilal. ALLAHuekber… ALLAHuekber…

Resulullah’ın yanındaydı, O’nu gölgesi gibi izledi hep. Resulullah imamdı, önderdi, Bilal de müezzindi hep. Çünkü o seyyidül müezzinin’di, efendisiydi ezan okuyanların. Onun davetine ancak mümin olan icabet ederdi. Bilal’in, Medine’de okuduğu ilk ezana, bir gün bir başka mekânda ama aynı heyecanla bir ezan daha ekleyecekti ALLAH. O gün de gelmişti nihayet. Mekke fethedilmişti işte o gün. Kabe’deki putlar;

“Hak geldi batıl yok oldu” (İsra suresi – 81)

İlâhi fermanı ve emri ile yerlere serilmişti. Kabe bir gusül almıştı, putlardan temizlenmişti. Tertemizdi ALLAH’ın evi artık. Şimdi sıra İslam’ın o yüce hâkimiyetinin Mekke ufuklarına ilanına gelmişti. Bilal hazırdı. Kabe’nin üzerine çıktı, pırıl pırıldı. Gözünde bir kaç damla yaş vardı. Hayali 10 sene öncesine gitmişti. İşkenceden, ezadan, cefadan inlediği günlere gitmişti. Bütün heyecan ve aşkı ile yıllar önce Mekke kumlarına gömdüğü o mübarek kelimeleri, Ehadleri tek tek topluyordu. Bir tek solukta topladığı bütün Ehadleri ALLAHuekbere çevirip söylemek istiyordu. Ve birden ALLAHuekber… ALLAHuekber… nidalarıyla inledi ortalık. Mekkenin dağlarını duvarlarını çınlattı bu ses. İnananların kalplerini coşturdu, meleklerin bile takdirine mazhar oldu bu ses. Artık kıyamete kadar Mekke ufkundan her yere, bütün kâinata yankılanıp duracaktı. Mekke’nin müşrikleri Habeşli Bilal’i Kabe’nin üzerinde ezan okurken görünce hayıflandılar kendilerince: “Yazıklar olsun bize şu köleler kadar olamadık.” dediler. “Onlar nelere erdi ne muradlara erişti, biz ise nerelerde kaldık,” diye esefle yakındılar, gafletlerine yandılar, neleri kaybettiklerine hayıflandılar.

Ama bir gün de Bilal yanacaktı. İmamını, Sevgilisini, ona ilk defa işaret edip “ezanı oku” diyeni kaybettiğine yanacaktı ve günlerce ılık ılık ama hiç kesintisiz ağlayacaktı Bilal. O’nun ardından yapamayacaktı Medine’de. Hz Peygamber Efendimizin defninden sonra bir daha Bilal ezan okumadı, okuyamayacaktı. Onun sevgi dolu yufka yüreği Hz. Peygamberin ayrılığına dayanamadı. Duramazdı Medine’de de. Her karede her adımda hatırasını yaşadığı Sevgilisinin yaşamadığı beldede. ALLAH düşmanlarının akıl almaz her türlü işkencelerine dayanmıştı bu yürek. İzin verilmiş olmasına rağmen asla söylememişti müşriklerin istediklerini. Sonuna kadar dayanmıştı. Son zerresine kadar…

İşte o Bilal şimdi dayanamıyordu, bütün direncini kaybetmişti Hz Peygamberin ardından. Yürek susmuştu, bütün insanlık için atan o büyük yürek susmuştu. Bilal de susmuştu, hamuştu. Hz Ebubekir halife olunca da müezzinlikten affını istedi. Halife kabul etmedi ama o yapamadı. Ona: “Eğer beni kendin için satın alıp azad ettiysen burada tut, yok ALLAH için hürriyetime kavuşturduysan bırak beni Şam’a gideyim. Peygamberimden öğrendiklerimi öğreteyim, dini anlatayım, bu uğurdu cihad edeyim oralarda.” Halife Ebabekir izin verdi, ona başarı diledi. Helalleştiler ve gönderdi Bilal’i. Şam’da kaldığı yıllar içinde de bütün ricaları cevapsız bıraktı. Bir gün olsun ezan okumadı. Ama bir gün kendisini ziyaret eden Şam’a teşrif eden Hz Ömer’i kıramadı. Ömer kırılmazdı ki, kırılacak insan değildi. Zordu Bilal için ama Resulullah’ın hatırı vardı. Onun en yakın arkadaşıydı Ömeri kıramazdı.

Bir kere daha o özlenen ezanını okumaya başladı ve tüm kâinat sustu o sesi dinledi.

“Eşhedü enne muhammeden Resulullah…” cümlesini söylemeye sıra geldiğinde zenci Bilal’in o pırıl pırıl yüreği dayanamadı buna. Tutamadı kendini. Yığıldı kaldı oralarda. Onun hayatında en çok ağladığı gün o gün olmuştu. Müminler de onunla birlikte o gün doya doya ağladılar.

Bir başka gün de gördüğü rüya üzerine Medine’ye Hz Peygamberi ziyarete gelmişti. Hz Peygamberin göz bebekleri sevgili torunları Hz Hasan ve Hüseyin ile karşılaştı yolda. Onları hasretle kucakladı, öptü. Hz Hasan ve Hüseyin;

“Ey Bilal ezanına hasret kaldık” dediler. “Ne olur bir kere okuyuver. Ne olur kırma bizi.” Önce yapamam dedi Bilal ama kıramazdı onları. Bunu da hiç yapamazdı. “Resulullah’ın torunlarısınız, göz bebeklerisiniz siz. Sizin ricanız onun ricasıdır benim için, kıramam sizi” dedi.

Yıllar sonra Medine’de son bir kere daha ezan okudu Bilal. Onun o unutulmaz sesini özlemiş olan Medineliler ezanına hasret kalan Medineliler duyunca birden Resulullahın tekrar dirilip, kabrinden kalkıp, aralarına döndüğünü sandılar. Bir tuhaf oldular. Mescide koşuştular. Şaşırdılar, heyecanlandılar. Bilal’i görüp ezanı duyunca oturup ağlaştılar sevinçten. O günleri andılar. Tekrar yaşadılar. Hz Peygamberle ne yaşamışlarsa tek tek yaşadıklarını hatırladılar o gün. Bilal’in Ehad’dan Ekbere ulaşan o güzel sesi bir gün geldi, sustu. Ehadine, Ekberine kavuştu. Yakınları ağlarken yanında, o gülüyordu. Başında eşi haline bakıp “ne kadar da kötü”, derken o “ne kadar da iyi, Sevgilime ve dostlarıma kavuşacağım,” diyordu. Hayatı ezan-ı Muhammedi’nin terennümü ile geçmiş, son yılları Hz Peygamberin hasretiyle ve sevgisiyle pişmiş olan Bilal şimdi son nefesinde o Sevgili dostuna kavuşmanın sevinci ile dipdiriydi.

Aradan bunca zaman geçmesine rağmen şimdi artık okunan her ezanda, o vardı biraz da. Onun sesi canlanıyordu artık. Hele sabah ezanlarında “essalatu hayrun minen nevm” “namaz uykudan hayırlıdır” demek olan ilavesi Bilal’in hatırasıydı ama Hz Peygamberin tasvibinden geçmiş, Onun nurunu almış bir ilaveydi bu.

Ey sevgili Bilal, Habeşli Bilal. Sesini Ehadden Ekbere yükselten, Mekke ufuklarını çınlatan, kâinatı inleten, ezanını meleklere dinleten varlıkları heyecana getiren, eşyayı dillendiren, vahdetten kesrete ulaşan, kesretten vahdete ulaşan, ta Habeşistan’dan kalkıp rızkını Mekke de Medine’de arayan, hidayete ulaşan sevgili Bilal. Ezanlarını duyuyoruz günde beş vakit, seni dinliyoruz, amenna diyoruz. Resulullahın davetini evrene ulaştıran, ileten Bilal. O güzel ezanların ve okuyuşların için, uyanık kaldığın gün ve gecelerin, işkencelerin için, onca çektiğin eza ve sıkıntıların için, seni şerefle anıyoruz.

Ezanın insanları namaza davet olmadığını anlıyoruz. Kainat sarayında bütün mevcudata karşı onun mahlukat namına tevhidin ilanı olduğunu biliyoruz. Günde beş vakit senden bu dersi alıyoruz. Bize ulaştırdığın ve dünyamıza taşıdığın bu yüce manalar için sana binler rahmet duaları gönderiyoruz okuduğun ezanlarla beraber her mekandan ve her zamandan. Sevgiline kavuştun, O’nun yanındasın şimdi. Huzur içinde kal, bizim için de dua buyur. Hz Ömer’i Hz Hasan ve Hüseyin’i kırmadığın gibi bir gün de bizim için ne olur bir ezan oku. Rüyamıza gir, kokunu sal ötelerden. Sesinden duyalım bir kez olsun ezanını, biz de ağlaşalım. Bu hatıraları çok görme, biz de yaşayalım. Ne olur bizi de kırma. Onlarla ol bizim için de dua et. Her ezanda adını kokunu duyuyoruz. Bize ne güzel bir hatıra bıraktın. Seninle şeref duyuyoruz. Ruhuna rahmet duası olsun. Her dilden her gönülden…

Selim Gündüzalp