Ezanda Sesi Yükseltmek

Ezan, Allah'ın varlığını ve birliğini; Hz. Muhammed'in (A.S.) Allah'ın kulu ve peygamberi olduğunu ilân edip imân edenleri na*maza ve kurtuluşa davet etmektir. O bakımdan yüksek sesle okun*ması sünnettir.
Bu konuyla ilgili hadisler hayli çoktur. Biz birkaç tanesini nak*lederek ezanın delâlet ettiği hükümleri belirtmeye çalışacağız:
Ebu Hüreyre (R.A.) den yapılan rivayette, Peygamber (A.S.) Efendimiz'in şöyle buyurduğunu söylemiştir: «Müezzine sesinin ye*tiştiği yer nisbetinde mağfiret olunur ve yaş-kuru ne varsa her şey onun lehine şahitlik eder.
Abdullah b. Abdirrahman b. Ebî Sa'saa'dan yapılan rivayette, ashab'dan Ebû Saîd el-Hudrî CR.A.) ona şöyle demiştir:
Görüyorum
ki sen, davarları ve badiyeyi seviyorsun (çobanlıktan hoşlanıyor*sun). Davarların yanında veya badiye (çölde) de bulunduğun zaman (namaz vakti olunca) ezan okurken sesini iyice yükselt. Çünkü ger*çekten müezzinin sesinin ulaştığı yere kadar onu cin ve insandan ve diğer şeyden ne duyarsa, mutlaka Kıyamet gününde onun lehine şe-hadette bulunurlar. Ben bunu RasûlüÜah (A.S.) Efendiıniz'den işit*tim.»
Hadislerin açık delâletinden şu hükümler anlaşılmaktadır:
1- Müezzinlik çok şerefli dinî bir hizmettir.
2- Ezan okurken ahengi bozmamak şartıyla sesi yükseltmek sünnettir.
3- Ezan sesini duyan canlı cansız ne varsa, Ahiret gününde müezzinin lehine şehadette bulunurlar.
4- Şehir dışında olup okunan ezan sesini işitmeyen kimsenin namaz vakti girince hem ezan okuması, hem sesini yükseltmesi sün*nettir.
Hadîslerin ışığında müctehid imamların görüş, tesbit ve istidlal*leri:
a) Hanefilere göre:
Ezahm sünnetleri, biri ezanın kendisine, diğeri müezzine raci' ol*mak üzere iki nev'e ayrılır? Ezanın kedisine raci' olanı şunlardır:
1- Ezanın aşikâr okunması, sesin iyice yükseltilmesi,
2- Yüksekçe bir yerde okunması,
3- Her cümle arasında az duraklaması,
4- Kıbleye yönelerek okunması.,.Bu cümledendir.
Müezzine raci' olan sünnetler:
1- Erkek olması, (kadının ezan okuması mekruhtur).
2- Aklı dengesi yerinde bulunması, (delinin ezan okuması mek*ruhtur) .
3- Takva sahibi olması,
4- Sünneti bilen bir kişi olarak tanınması,
5- Namaz vakitlerini bilmesi,
6- Taharet üzere bulunması bu cümledendir. Ayrıca ezan okur*ken şehadet parmaklarını kulaklarına tıkaması da sünnettir.
b) Şafülere göre:
Ezan okurken sesi yükseltmek sünnettir. Ancak içinde cemaatle namaz kılınıp cemaatı dışarı çıkmış cami ve mescidde aynı vaktin namazını kılmak isteyenler seslerini yükseltmeyerek ezan okurlar. O bakımdan yanlız başına namaz kılmak isteyen kimse, ezanı sade*ce kendisi duyacak kadar bir ses tonuyla okur. Şehir dışında ise,
Ebû Saîd el-Hudrî hadisinde olduğu gibi, sesini iyice yükseltmesi sünnettir.
c) Hanbelilere göre:
Çevreye namaz vaktini daha iyi duyurabilmek için ezan okur*ken sesi yüseltmek müstehabdır ve aynı zamanda böyle yapmanın sevabı daha büyüktür. Ebu Saîd hadîsinde de belirtildiği gibi, taka*tim aşacak şekilde kendini zorlayıp sesini yükseltmeye çalışması doğ*ru değildir. Çünkü böyle yapmanın başta sesin iyice kısılması olmak üzere birtakım zararları da söz konusudur.Ezanda eğer herkes duy*sun diye okuyorsai bazı yerlerde sesini yükseltmesi bazı yerde kıs*ması da uygun değildir. Çünkü böyle yapmak, amaca ters düşer. Ancak kendi veya etrafındaki cemaat için okursa, o takdirde sesini kısması veya yükseltmesi caizdir.
Parmaklarını kulağına tıkıp okuması ve yüksek bir yere çıkıp orada ezan okuması da müstehabdır. Çünkü Ebu Katade'nin hadî*sinde, Peygamber (A.S.), Bilâl'a (R.A.) "Kalk da ayakta durup ezan oku!" buyurduğu tesbit edilmiştir.
d) Mâlikilere göre:
Ezanda fazla tağannî edip tiz bir ses çıkarmayı İmam Mâlik şiddetli kerahat saymış, parmaklan kulaklara tıkayarak okumayı ise, uygun görerek bunu müezzinin arzusuna bırakmıştır.
Böylece bu mezhebe göre de ezan okurken, kendini fazla sıkma*mak şartıyla sesini yükselterek ezan okuması müstehabdır.
Fethü'l-allâm'da ezanın her cümelesinin tekrar edilmesinin sebe*bi açıklanırken şöyle denilmiştir: Çünkü ezan, hazır olmayanlara na*maz vaktinin girdiğini duyurmak içindir, o bakımdan cümleleri tek*rarlanır, okuyan yüksekçe bir yere çıkıp sesini yükseltir. Bütün bunlar meşru' görülmüş ve müstehab sayılmıştır. İkamette ise, hazırlara duyurmaya yönelik olduğundan hem tekrara, hem sesi fazla yükseltmeye gerek yoktur. O bakımdan alçak sesle okunması meşru' kılınmıştır.
Fıkhüssünne' de bu konuya temasla deniliyor ki:
"Müezzin ezan okurken sesini yükseltmesi müstehabdır; isterse Rainiz başına çölde olsun..." Eser sahibi Ebû Saîd el-Hudri hadisiyle istidlal ederek bu neticeyi belirlemiştir.
Tahliller; ve yorumlar: .
235 nolıi; Ebû Hüreyre (R.A.) hadîsini aynı zamanda İbn Huzayrne ve İbn Hibban kendi Sahihlerinde tahrîc etmişlerdir. Ancak is*nadında Ebü Yahya er-Râvî bulunuyor. İbn Kattan, bu zatın ma'-ruf olmadığını söylemiştir. Ancak Zehebî bu zat üzerinde dur*mamış ve zayıf olduğunu belirtir bir kayıt koymamıştır. îbn Hibban, onun isminin Sim'ân olduğunu iddia etmişse de hangi Sim'ân oldu*ğunu belirtmemiştir. O bakımdan herhangi bir görüş belirtmek isa*betli olmaz. ;Zehebî hadîs ricali arasında üç tane Sim'ân'dan söz eder. Birincisinin kaviy, ikincisinin sıka, üçüncüsü gayr-i maruf olduğu söylenir.
Bu mealde bir hadîsi Ahmed b. Hanbel ve Nesâî, Bera' b. Âzîb (R.A.)'den rivayet etmişlerdir: «Müezzinin sesinin yetiştiği yer nis-betinde mağfiret olunur; yaş ve kuru ne varsa onun sesini işiten her şey onu tasdik eder. Kendisiyle birlikte namaz kılanların sevabının bir misli de ona vardır.»
İbn Seken bu hadîsi sahîhlemiştir.

Çıkarılan Hükümler:


1- Şehir içinde ve dışında ezan okurken müezzinin sesini yük*seltmesi sünnettir,
2- Kendini fazla zorlayıp takatinin üstünde sesini yükseltmesi mekruhtur.
3- Şehir, kasaba ve köyde kendi evinde namaz kılan kimse, eğer mahalle camiinde okunan ezan sesini işitmiyorsa, kendisi işite*cek bir tonla ezan okur. Şehir dışında ise, sesini yükselterek okuması müstehabdır.