Her yıl milâdi takvimde 31 Aralık'ı 1 Ocak'a bağlayan gece ülkemizde, hıristiyan aleminde ve dünyanın pek çok ülkesinde yılbaşı olarak kutlanıyor. Ülkemizde bazıları bu geceyi taşkınlığa varan bir coşkuyla kutlarken, geniş bir kesim kendisine göre çeşitli eğlencelerle geçirmektedir.
Bazılarımız da -en azından İslâm dışı bir kültüre ait olduğu için- bu gece yapılan her türlü kutlamaya haklı olarak şiddetle karşı çıkmaktadır.
Hıristiyan dünyası, Noel ve yılbaşını Hz. İsa a.s.' ın doğumu ile ilişkili olarak kutlarken, müslüman dünya yılbaşını yeni bir yılın gelişi olarak algılamaktadır. Ancak çeşitli hıristiyan gruplar, Noel ve yılbaşına hıristiyan kaynaklı değil de putperest kaynaklı olduğunu söyleyerek karşı çıkarken, müslüman gruplar da Noel ve yılbaşının İslâmiyet'le ilgisinin olmadığını ifade etmektedirler. Dolayısıyla bu durum her yıl ülkemizde tartışmalara sebep olmaktadır.
Yılbaşı ile Noel aynı şey mi?
Noel, kök olarak Galya dilindeki ( keltçe ) yeni manasına gelen “ noio ” ile güneş manasına gelen “ hel”in birleşmesiyle oluşmakta ve “yeni güneş” sözünü ifade etmektedir. Noel kelimesi o devrin putperest toplumunda yeni yılın başlangıcında yapılan şenliklere ad olmuştur. Mutlu bir olayı karşılamak ve kutlamak için Roma döneminde yaşayan halk, duygularını “ noel , noel ” diye bağırarak dile getirirdi.
Noel kelimesinin bugünkü anlamının kaynağına gelince; Fransızca “haber” anlamındaki “ nowell ” kelimesinden gelen Noel, Almanca'da “kutsal gece” anlamındadır. İngilizce orijinali “ Christ's mass ” (Mesih'in ayini) olan “ Christmass ” ise hem Noel kelimesinin karşılığı olarak kullanılmaktadır ve hem de Noel'de Mesih'in doğum günü için yapılan ayin ve kutlamayı ifade etmektedir.
Milâdi takvim başlangıcı olan yılbaşının Noel kutlamalarıyla ilgisi yoktur. Çünkü Noel kutlamalarının temelinde Hz. İsa a.s.' ın doğumunu kutlama geleneği yatmaktadır. Eskiden Romalıların yılı 1 Ocak'ta başlıyordu ve bu kullanım Ortaçağ'da bazı ülkelerde sürmüştü. İşte bu milâdi takvim Hıristiyanlık'tan önce kabul edilmişti ve Jülien takvimi olarak bilinegelmişti . Bu milâdi takvimin Papa XII. Gregorius tarafından 1582 yılında toplanan konsilde hıristiyanlar tarafından da kullanılmasına karar verilmiştir.
Ancak, 31 Aralık'ı 1 Ocak'a bağlayan gece yapılan yeniyıl kutlamaları Noel şenliklerine özenilerek edinilmiş bir alışkanlıktır. Bu durumuyla yılbaşı ve Noel temelde birbirinden farklı olmakla birlikte, adet ve gelenekler açısından karışmış vaziyettedir. Müslümanlar açısından meselenin problemli noktası burasıdır.
Hz. İsa'nın doğumu
Görüldüğü gibi Noel ve yılbaşı meselesi Hz. İsa a.s. ile ilgili gösterilmekte ve O'nun doğumuna odaklanmaktadır. Ancak Hz. İsa'nın doğumunun gerçek tarihinin kesin olarak bilinmediği konusunda batılı kaynaklar ittifak halindedir.
Hz. İsa a.s.'ın doğumu yalnızca Luka ve Matta İncili'nde söz konusu edilmekte, ancak her ikisinde de farklı anlatılmaktadır. Her şeyden önce kış mevsiminde doğmadığı kesindir. Çünkü Luka İncili'ne göre Hz. İsa doğduğu zaman çobanlar çayırlarda sürülerini otlatmakta idiler ( Luka , 2:8 ). Bizzat Eski Ahit, kış mevsiminin, çobanların açık havada barınamayacak kadar yağışlı olduğunu söylemektedir. (Ezra, 10:9 , 13). Bu yüzden çobanlar sürülerini yağmurdan korumak için en geç 15 Ekim'de yüksek otlaklardan indiriyorlardı. Bu yüzden Hz. İsa'nın, bizzat hıristiyan kutsal kitabına göre bu tarihten sonra doğmuş olması mümkün değildir.
Bunun yanında, Hz. Yahya a.s.' ın yahudi Fısıh (mayasız ekmek) bayramında doğduğuna ve Fısıh bayramı 15 Nisan'da kutlandığına göre, Hz. Yahya'dan altı ay sonra doğan Hz. İsa'nın Ekim ayı içinde doğmuş olması gerekmektedir.
Bunlardan başka her iki İncil'deki Hz. İsa'nın doğumu ile ilgili tarihi rivayetten de kesin tarihi bulmak mümkün değildir. Luka'dan anlaşıldığına göre, Kral Hirodes Arhelas zamanında doğmuştur. Kendisine Hz. İsa'yı öldürme gayesiyle yeni doğan çocukları katletme fiili atfedilen bu kral, milâttan önce 4 ilâ milâttan sonra 6 yılları arasında yaşamıştır. Bu durumda Hz. İsa'nın doğumu bu yıllar arasında herhangi bir tarih olmaktadır.
Noel'in kaynağı
Görüldüğü gibi Hz. İsa a.s.'ın doğum yılı tam olarak belli olmadığı gibi, günü de belli değildir. Bugün Doğu kiliselerince kutlanan 6 Ocak tarihi ile Batı kiliselerince kutlanan 25 Aralık tarihinin Hz. İsa'nın doğum günü ile hiçbir ilgisi yoktur. 25 Aralık Roma putperestlerinin güneş tanrısı anısına kutladıkları bir bayram iken, 6 Ocak putperest Greklerin zaman tanrısı Aion'un anısına kutladıkları bir bayramdır. Hıristiyanlık sonrası, her iki bayram Hz. İsa anısına kutlanan bayram olarak değiştirilmiştir.
Bunun yanında 25 Aralık tarihi, eski dünyada bir tarih hatası olarak bugünkü 21 Aralık'ın yerine kısa günlerin başladığı kış gündönümü olarak kabul edilmiştir. Buna göre Romalı putperestler, 21 Eylül tarihinden itibaren güneş ışınlarının gitgide zayıflaması karşısında güneş tanrısının kendilerini terk ettiği endişesiyle, 25 Aralık'ta kurbanlar kesip ibadet etmeye ve yalvarmaya başlıyorlardı. Bu tarihten itibaren güneş ışınlarının yeniden yükselmesiyle dualarının kabul edildiği inancıyla her yıl bunu devam ettirmeye ve bunun anısına kutlamalar yapmaya başlamışlardı. Böylelikle bu tarih, güneş tanrısının karanlık ve zulmet üzerindeki egemenliğinin başlangıcı kabul edilmi şti.
İşte Hz. İsa a.s.' ın doğumu da, “Tanrı'nın ışığının küfür karanlığı üzerindeki egemenliğinin belirtisi” kabul edilerek, bu tarih Hz. İsa'nın doğumuna uyarlanmıştır.
Bir hıristiyan bayramı olarak Noel kutlamalarının başlaması
Roma'da Hz. İsa a.s.' ın doğumu anısına kutlanan bayramlarla ilgili en eski tarih olarak, 325 ve 336 tarihleri söz konusu edilmektedir. Buna göre Noel bayramı İmparator Konstantin'in saltanatının sonundan itibaren kutlanmaya başlanmıştır. 354 yılında Papa Liberius 24 Aralık'ı 25 Aralık'a bağlayan geceyi Hz. İsa'nın doğum günü yıldönümü olarak ilan etmiştir. Doğu hıristiyanları ise 6 Ocak tarihini üçüncü yüzyıldan itibaren Hz. İsa'nın doğumu olarak kutlamaya başlamıştır.
Anlaşıldığı üzere, Hıristiyanlığın ilk yıllarında Hz. İsa a.s.' ın doğum günü anısına kutlanan bir bayram yoktur ve bu, Noel ve yılbaşı kutlamaları altında asırlar sonra Hıristiyanlığa dahil edilmiştir.
Noel Baba ve Noel Ağacı
Noel Baba, Noel gecesi çocuklara hediye dağıttığına inanılan kalpaklı, bembeyaz sakallı ve kırmızı cübbeli efsanevî bir şahsiyettir. Ünlü hıristiyan azizi Nicolas ile bir ilgisi olmamasına rağmen, şimdiye kadar bu kişi ile özdeşleştirilmiştir.
Aziz Nicolas , milâttan sonra 4'üncü asırda Myra'da, yani bu günkü Antalya'ya bağlı Fenike - Kaş karayolu üzerinde bulunan ve şu anda Kale ismindeki Derme ilçesinde yaşadığına inanılan efsanevî bir hıristiyan azizidir. Santa Claus adıyla tanınan Aziz Nicolas'ın hayatı çeşitli mitoslarla süslenmi ştir. Fakir ve güçsüzlere yardım ettiğine, evlilik çağındaki genç kızların çeyizlerini düzdüğüne ve küçük çocuklara hediye dağıttığına ve denizcileri koruduğuna inanılır.
İşte bu mitoloji kahramanı zamanla hıristiyanlaştırılarak turizm gayesiyle önce Aziz Nicolas'a sonra da Noel Baba'ya dönüştürülmüştür. Bununla da yetinilmeyerek, 1981 yılından itibaren her yıl Antalya - Demre'de Noel Baba şenlikleri düzenlenmeye ba ş lanmı ştır. Hıristiyan cemaatin bulunmadığı bu yerde yeniden restore edilen kilisenin bahçesine bir de Noel Baba heykeli dikilmiştir. Bütün bu çalışmaların, masum görünüşler altında aslında misyonerlik çalışmalarının uzantısı olduğundan müslüman halk endişe etmektedir.
Eski kültürlerden alınan Noel kutlamalarına, daha sonra yine putperest adet ve törenlerinden alınan “Noel Ağacı” eklenmiştir. Menşe itibariyle Hz. İsa a.s. ile ilgili değildir ve tamamen putperest kaynaklıdır. Çünkü eski dünyada sarmaşık, defne, çam gibi yapraklarını dökmeyen ağaçlar, ebedi gençlik ve yaşam sembolü olarak kabul edilmekteydi.
Çiçeklerle, mumlarla ve rengârenk süslerle bezenen çam ağacının, Kelt rahiplerin tanrılarına armağanlarına astıkları meşe ağacının yerini aldığı söylenmiştir. Noel'de çam kesmenin, Baltık sahillerinde yaşamış Tötonların dininden bir kalıntı olduğu üzerinde de durulmuştur.
Sonuç ve Değerlendirme
Görüldüğü üzere, Noel kutlamaları yoluyla eski kültürlerdeki pagan/putperest adet ve gelenekler, Hz. İsa a.s.' ın doğumu adı altında Hıristiyanlığa dahil edilmiş, İslâm dünyasına ve dünyanın diğer bölgelerine de “yılbaşı” adı altında yayılmıştır.
Noel ve yılbaşı birbirinden farklı olgulardır. Bugün Hıristiyanlığa göre Noel, Hz. İsa'nın doğumu hatırasına kutlanan yıllık bir ibadet iken, yılbaşı tamamen dünyevî bir olgudur. Bize gelince, yeni yılın müslümanlar açısından takvim değişikliğinden öte hiçbir anlamı yoktur.
Sonuç olarak Noel/yılbaşı kutlamaları adı altında yapılan kutlamaların İslâm dini ile bir alakasının olmadığı gibi, aslında menşe itibariyle Hıristiyanlıkla da alakası yoktur.
Hele bu geceki içki, kumar gibi haramları ve körpecik çam kesimini onaylamak kesinlikle mümkün değildir.
Ahmet HÜSEYİNOĞLU
Semerkand Dergisi
