Hareketsizligin Bedensel Etkileri

Hareketsizliğin insan organizması üzerinde olumsuz etkiler meydana getirdiğihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif tüm dünyada hareket azlığının kardiovasküler risk faktörlerinden biri olarak kabul edilmesiyle birlikte konuya ilgi artmış ve çalışmalar hızlandırılmıştır.







Hareketsizliğin olumsuz yöndeki etkileri başlıca 4 grup insan üzerinde incelenmiştir:







1.Hastalık ya da yaralanma sonucu uzun süre yatak istirahati yapan kişilerhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif







2.Çeşitli paralitik (felç) durumlar nedeniyle nöromüsküler (sinir-kas iletimi) aktivitesi önemli ölçüde kısıtlanan hastalarhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif







3.Yerçekimi etkisini azaltanhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif







4.Uzay yolculuklarında ve uzun süreli su altı çalışmalarında yer çekimsiz ortamda bulunanlar.







Sayılan bu inaktivite tiplerinin her birihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif gizli fizyolojik değişikliklere yol açabilmektedir.







Ortostatizm gibi belirgin klinik tablolar 5-7 gün içinde ortaya çıkabildikleri haldehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif ancak bir kaç ay sonra görülebilirler.







Hareketsizliğin mekanizmasının daha iyi anlaşılabilmesi amacıylahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif fizik kapasiteyle ilgili bazı kavramları hatırlatmakta yarar var:







1.Fonksiyonel kapasite : Zorlu bir çaba sırasında varılan maksimum :-):-):-):-)bolik değeri ifade eder.







2.Fizyolojik maksimum potansiyel : Aynı kişinin sistemli bir antreman programından sonra varabildiği maksimum :-):-):-):-)bolik değerdir.







3.Fonksiyonel rezerv : Fonksiyonel kapasite ile fizyolojik maksimum potansiyonel arasındaki farktır.







Hareketin daha da azalmasıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif fonksiyonel kapasitede iyileşme sağlanamaz. Kişinin önceki fonksiyonel kapasitesi ve rezervi dikkate alınarak yavaş yavaş artan yoğunlukta bir egzersiz programı verilerek durumu düzeltilmeye çalışılır.







Düzenli fizik egzersizler yapan kişinin fonksiyonel kapasitelerihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif fizyolojik maksimum potansiyel düzeyine çok yakın olduğu halde sedanter kişilerde fonksiyonel kapasite düşüklüğü çok belirgindir. Fonksiyonel rezerv önemli ölçüde azalmıştır.







Uzun süreli hareketsizliğin sistemler üzerindeki etkilerini şu şekilde özetleyebiliriz Merkez Sinir Sistemi Duygusal algılamada azalma olması nedeniyle bazı duyu bozuklukları gelişebilirhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif paresaaai ve ağrı eşiğinde düşmeler görülür.







İstirahat sırasında kaslarda kasılmalar yapılmadığı taktirdehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif motor verimlilikte azalmalar belirir. Özellikle felçli hastalar durumun çok belirgin örneğidir.







Sedanter kişilerde otonom sinir sistemi oldukça dengesizdir. Düşük veya aşırı aktivite şeklinde fonksiyonel bozukluklar saptanabilir. Bu dengesizlik kardiovasküler sistemin çalışmasını da olumsuz yönde etkiler.







Aktivite azlığıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif kişilerde anksiyete ve depresyon gibi ruhsal sorunların gelişmesine de zemin hazırlar.







- Hareket Sistemi: Hareket azlığının uzun zaman sürecinde en belirgin etkileri hareket sistemini oluşturan elamanlardan ortaya çıkar.







En önemli belirtiler kas ve kemik dokularında görülen değişikliklerdir.







Hareket azlığıyla birlikte kas gücü azalmaya başlar. Örneğin hiç bir fiziksel rahatsızlığı olmayan bir kişinin bir haftalık kesin yatak istirahatinden sonra eldeki kavrama gücü % 20 oranında azalır. Kas gücündeki bu azalmaya parelel olarakhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif hareketsizliğin süresine bağlıdır.







Atrofihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif hem de üst uzuvlarda görülür ve günlük yaşamda beceri isteyen aktivitelerin yapılmasında veya sportif aktivitelerin yapılışı sırasında eksiklik ortaya çıkar.







- İskelet Sistemi: Hareketsizliğin en olumsuz etkilerinden birihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif kemikteki kalsiyumun mobilize olmasıyla geçici bir hiperkalsemi (kan kalsiyum seviyesinin artışı) ve yumuşak doku içinde ektopik kalsifikasyonlar (kemikleşmeler) gelişebilir. Sonuçta kemiklerin kırılganlığı artar ve kendiliğinden yada minör travmalarla kırılma olasılığı ortaya çıkar.







Kemik dokusunun yanı sıra eklemlerde aktif ve pasif hareketlerin azlığına bağlı sertlikler gelişir ve eklem hareket açıklığı azalmaya başlar. Başlangıçta geri dönüşebilir nitelikte olan sertleşmehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif hareketsizliğin uzun sürmesi halinde kemiksel nitelik kazanır ve geri dönüşümü mümkün olmayan eklem hasarları ortaya çıkar.







- Kardiovasküler Sistem: Uzun süre hareketsizlik sonucunda kardiovasküler sistem büyük zarar görür ve bazal koşulların üzerindeki :-):-):-):-)bolik gereksinimleri karşılayamaz duruma gelir.







Kardiovasküler sistemdeki gerilemenin en belirgin göstergesihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif maksimum oksijen tüketiminin (Max V02) azalmasıdır.







10 günlük yatak istirahatından sonra tamamen sağlıklı ve genç kişilerde dahi Max V02 nin % 20 oranındahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif aynı şiddetteki egzersize verilen nabız yanıtında artma olmaktadır.







Kardiovasküler sistemle ilgili bir diğer olumsuz gelişme kan basıncıyla ilgilidir. Uzun süre istirahatlarden sonra ortostatizm denilen durum gelişmekte ve kan basıncı dengesi bozulmakta ve kişi ayağa kalktığında ani tansiyon düşüklüğü olmaktadır.







Toplar damarlar üzerindeki kasların pompalayıcı etkilerinin azalması sonucu venöz yatakta birikmeler olmakta ve tromboflebit gelişebilmektedir.







Pıhtılaşma mekanizmasındaki değişikliklerhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif tromboflebit gelişmesine yardımcı olmaktadır.







- Solunum Sistemi: Hareketsizliğe bağlı olarak solunum sistemi ile ilgili hemen tüm parametrelerde gerileme olur ve sonunda kısıtlayıcı tip solunum bozukluğu tablosu ortaya çıkar.







Sağlıklı kişilerde solunum parametrelerinde önemli bir düşme görülmemesine karşın istirahat süresinin uzaması durumundahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif solunum kapasitesi ve fonksiyonel solunum kapasitesinde % 25-50 oranında azalmalar olur. Sınırlayıcı tarzdaki gelişmeler ve yatay pozisyonun akciğer dolaşımı üzerindeki etkisi sonucu solunum-kanlanma oranında önemli bozukluklar ortaya çıkar.







Ayrıca mukus temizleme fonksiyonlardaki azalmaya bağlı olarakhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif solunum sisteminde mukus birikmeye başlar. Bu koşullar altında öksürük mekanizması bozulur. Karın kaslarındaki zayıflık durumu daha da kötüleştirir ve basit bir üst solunum yolu enfeksiyonunda ciddi akciğer rahatsızlıkları gelişir.







- Sindirim Sistemi: Hareket azlığıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif diğer taraftan bağırsak hareketlerindeki azalma nedeniyle kabızlık görülür.







- Endokrin (hormonlar) ve Böbrek (renal) Sistemler: Endokrin sistemin diğer sistemlerle karşılıklı etkileşmesi sonucuhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif önemli :-):-):-):-)bolik ve renal değişiklikler görülür.







Vücudun uzun süre yatay pozisyonda kalması nedeniyle hücre dışındaki sıvılarhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif sağ atriumun (kalp kulakçığı) hacim sensörlerinde bir uyarılmayla birlikte antidiüretik hormonda azalma ortaya çıkar ve idrar çıkışı artar.







Hareketsizliğin etkisiyle sodyum ve kalsiyum atılımı da artar.







İdrarla fazla kalsiyum atımıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif hareketsiz kişilerde idrar yollarında taşlar oluşmaya başlar.







- Deri: Uzun süreli hareketsizlikhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif deri ve deri üzerindeki oluşumları da olumsuz yönde etkilenir.







Deri altındaki yağ dokusundaki incelme ve deri gerginliğinin bozulması nedeniyle basınç yaraları gelişebilir. Aynı vücut bölgelerin sürekli olarak basınç altında kalmaları ve bu bölgedeki basıncın kılcal damar basıncın üzerine çıkmasıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif yara oluşumunu kolaylaştıran dış etkenlerin başında gelir.







Saydığımız tüm bu olumsuz gelişmelerhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif hareketsizliğe bağlı problemlerin yalnızca bir kısmıdır.







Hareketsizliğin uzun sürdüğü durumlardahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif olumsuz gelişmelerden etkilenen doku ve sistemler durmadan artar ve bir noktada yaşamı tehdit eder duruma gelebilir.