Hipotroidi troid bezi yavaş çalışması edinsel ve doğumsal hipotroidi

Hipotiroidi nedir?



Tiroit hormonlarının kanda çok az bulunması durumuna hipotiroidi veya hipotiroidism denir. Kadınlarda erkeklere nazaran çok daha sık görülür.







Kaç çeşit hipotiroidi mevcuttur?



Hipotiroidinin oluş yerine göre dört türlü hipotiroidi mevcuttur.







Primer hipotiroidi: En sık görülen hipotiroidi türüdür. Bu türdeki hipotiroidide hastalık tiroit glandındadır. Kanda T3 ve T4 düşükhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif TSH ise yüksektir.







Sekonder hipotiroidi: Nadir olarak görülür. Burada hastalık beynin alt kısmında bulunan hipofiz glandındadır. Kanda T3http://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif T4 ve TSH hormonları düşüktür.







Tertier hipotiroidi: Beyinde bulunan hipotalamus bozukluğu sonucu ortaya çıkar. TRH yetersizliği mevcuttur. Tiroit hormonları ve TSH düşüktür. Bazen TSH normal olarak da bulunur.







Sebebi belli olmayan ( idiyopatik ) hipotiroidi. Hipotiroidiyi yapan neden belli değildir.







Primer hipotiroidinin sebepleri nelerdir?



Primer hipotiroidi sebeplerini kısaca aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz:







1. Tiroit dokusunun harabiyeti.







a. Kronik otoimmun tiroiditler (Hashimoto tiroiditi)







b. Radyoiyot veya radyoterapi tedavisi







c. Tiroit operasyonu (subtotal veya total)







d. Doğumsal olarak tiroit glandının olmaması (agenezi)







2. Tiroit hormon yapımındaki bozukluklar







a. İyot eksikliği







b. Antitiroit etki gösteren ilaçların veya maddelerin alımı : Lithiumhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif iyot içeren ilaçlar yada film çekiminde kullanılan iyot içeren kontrast maddeler







Bunlar içinde dünyada en yaygın olan iyot yetersizliğine bağlı olarak gelişen primer hipotiroididir. İyot yetersizliği olmayan bölgelerde ise en sık neden kronik otoimmun tiroiditlerdir (Hashimoto hastalığı).







Sekonder ve tertier hipotiroidinin sebepleri nelerdir?



Hipofiz hastalıkları: Hipofiz tümörlerihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif Sheehan sendromu.







Hipotalamik hastalıklar: Hipotalamus tümörlerihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif iltihapları veya diğer hastalıkları







Klinik olarak kaç türlü hipotiroidi mevcuttur?



Klinik olarak 4 türlü hipotiroidi mevcuttur:







1. Aşikar hipotiroidi







Klinik belirtiler çok belirgindir. T3 ve T4 düşük TSH oldukça yüksektir







2. Hafif hipotiroidi







Klinik belirtiler azhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif TSH ise orta derecede yükselmiştir.







3. Subklinik hipotiroidi







Klinik belirti yoktur. T4ve T3 normalhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif TSH hafifçe yükselmiştir.







4. Pre-subklinik hipotiroidi







Klinik belirti yoktur. T4http://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif T3 ve TSH normaldir. Ancak TRH testinde TSH cevabı normalin üzerindedir (TRH testi için tiroit testleri bölümüne bakınız)







Hipotiroidi geçici olabilir mi?



Oluşum sebebine göre hipotiroidiler geçici ve kalıcı olabilir.







Geçici hipotiroidilerin nedenleri: Subakut tiroidithttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif (porpycil ve thyramazol gibi antitiroit ilaçlar ) kullanılması. Bu nedenlerle oluşan hipotiroidiler bir–iki ay sürdükten sonra kendi başına veya ilaç kesildikten sonra geçer. Bu konularda ilgili bölümlerde bilgi verilmiştir.







Diğer nedenlerle meydana gelen hipotiroidiler ise kalıcı yani ömür boyu devam eden ve tedavi gerektiren hipotiroidilerdir. Bunların sebepleri: Hashimoto tiroiditihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif radyoiyot tedavisi ve cerrahi tedavi en sık görülenlerdir.







lDoğumsal (konjenital) hipotiroidi nedir?



Kalıcı hipotiroidi yapan sebepler arasındadır. Doğumsal olarak tiroit glandı yokluğu veya tiroit hormonları yapımında etkili olan enzimlerin yetersizliği sonucu gelişir. Tedavi edilmeyen vakalarda ciddi zeka geriliği ve asimetrik cücelik ortaya çıkar. Gelişmiş memleketlerde ve memleketimizde de doğumdan sonra tüm çocuklarda tiroit hormonları ve TSH tetkikleri yapılarak bu çocukların erken tanısı yapılmaktadır. Erken tanı konan çocuklarda tedavi oldukça kolaydır. Bu konuda geniş bilgi hipotiroidide tedavi hahsinde verilmiştir.







Hipotiroidi bulgu ve belirtileri nelerdir



Hipotiroidide görülen belirtiler hipotiroidiyi yapan sebebe bağlı olarak değişmez. Yanihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif hipotiroidi tanısı tecrübeli doktorlar tarafından bazı testler yapılarak konmalıdır. Tanı hiçbir zaman aşağıda belirtilen hipotiroidi belirtileri ile sınırlı kalmamalıdır. Bu belirtiler daha sonra ilgili bölümlerde tekrar ele alınacaktır.



Hipotiroidide şikayet ve belirtiler







· Yorgunluk hissi







· Uyuşukluk







· Uyku hali







· Konsantrasyon bozukluğu







· Sersemlik hissi







· Depresyon







· Ciltte kuruluk







· Saç dökülmesi







· Kuru ve kırık saç







· Kabızlık







· Kilo alma







· Kilo vermede zorluk







· Göz kapaklarında şişme







· Balmumu renginde yüz







· Terlemede azalma







· Boğuk ses







· Üşüme







· İştah azalması



· Eklem ağrısı







· Ellerde uyuşma hissi







· Hareketlerde azalma







· Konuşmada yavaşlama







· Nabız sayısında düşme







· Bacaklarda şişme







· Reflekslerde azalma







· Tırnaklarda kolay kırılma







· Kas krampları







· Guatr







· Tansiyon yüksekliği







· Kolesterol seviyesinde yükselme







· Aybaşı halinin bozulması







· Düşük yapma







· Çocuk yapamama







· :-):-):-):-)te azalma







· Çocuklarda boy kısalığı







Hipotiroidide en sık görülen bulgular yorgunlukhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif arkadaşları tarafından bu yüzden uyarılabilir. Orta derecede kilo alma olur ve zayıflamakta güçlük çekilebilir. Aşırı şişmanlığa hiçbir zaman neden olmaz.







Nadir olarak kelliğe neden olabilir. Saç kaybının sadece hipotiroidide değilhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif kadınlarda erkeklik hormonlarının artışı ve diğer bazı nedenlere bağlı olarak da gelişebileceği unutulmamalıdır. Hipotiroidiye bağlı saç kaybında tedaviden sonra saç kaybı durur ve saçlar yeniden çıkar.







Hipotiroidide görülen aybaşı bozuklukları ve çocuk yapamama özellikleri çok sık görülen durumlar değildir.







Hipotiroidi ayrıca prolaktin yükselmesine ve bu nedenle memelerden süt gelmesine neden olabilir.







Hipotiroidide öncelikle deri kururhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif kalp hızı yavaşlar ve bazen yüksek tansiyon tespit edilir.







Hipotiroidi bulguları yaşlılıkta daha sık gelişir. Yeni doğanlarda ilk haftalar içinde tedavi edilmediği takdirde geri dönüşümü olmayan beyinsel ve fiziksel özüre neden olur. Çocuklarda ve erişkinlerde ise tedaviden sonra belirtiler tamamen ortadan kalkar







Çok kısa zamanda gelişen hipotiroidi vakalarında semptomlar daha çok ve belirgindir. Yavaş gelişen hipotiroidide ise belirtiler ve hasta şikayetleri daha azdır. Örneğin Hashimoto tiroiditinde subklinik hipotiroidi yıllar sonra aşikar hipotiroidi haline dönüşebilir.







Yukarıda belirtilen bulguların hastalığın şiddetine göre değiştiği unutulmamalıdır. Hafif hipotiroidi vakalarında bu bulgularının çok azı görülürkenhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif ağır vakalarda bulguların birçoğu veya hepsi de mevcuttur. Subklinik ve pre-subklinik vakalarda ise bulguların birkaçı görülebilir veya hiçbiri de görülmeyebilir.







Sekonder ve tertier hipotiroidilerde görülen klinik ek bulgular nelerdir?



Hipotiroidi belirtileri dışında sekonder hipotiroidide ek olarak gördüğümüz aşağıdaki bulgular mevcuttur.







· Baş ağrısı







· Görme bozukluğu







· TSH dışında hipofiz hormon eksikliği veya fazlalığı







· Boy kısalığı (Growth hormon eksikliği sonucu)







· Hipogonadism (Gonadotropin eksikliği sonucu )







· Hipotansiyon (ACTH eksikliği sonucu)







Hipotiroidi hangi laboratuar bulgularını bozar?



Hipotiroidi tiroit fonksiyonları dışında diğer bazı organlara ait laboratuar testlerini de bozabilir.







Anemi (kansızlık) görülebilir. Anemide hemoglobin düşüktür ve alyuvar sayısı azalmıştır. Karaciğer fonksiyon testleri (SGOThttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif prolaktin ve kas enzimleri (CPK) yükselmiş olabilir. Nadir olarak yüksek kalsiyum seviyesi görülebilir.







Kolesterol seviyesi yüksektir. Bu nedenle kolesterol seviyesi yüksek olan hastalarda tiroit fonksiyon testleri yapıp hipotiroidism araştırılmalıdır. Başarılı bir tedaviden sonra kolesterol seviyesi normale iner.







Hipotiroidi tanısında kullanılan testler nelerdir?



Hipotiroidi tanısı için serbest T4 ve TSH ölçümü yeterlidir. Serbest T4 düşükhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif laboratuar bulgusunun anormal olduğunu buna rağmen hastada klinik bulguların olmadığını gösterir.







Hipotiroidide ayrıca anti-Tg ve anti-TPO denilen antikorlara bakılır. Anti-Tg http://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif Hashimoto tiroiditinde yüksek olarak bulunur ve hipotiroidinin kalıcı olduğunu gösterir.







TRH testi yapılarak sekonder ve tertier hipotiroidiler ayrılabilir. Sekonder hipotiroidide hipofizde TSH üretimi olmadığı için TRH uyarısına cevap alınmaz. Yanihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif TSH düzeyinde yükselme olmaz. Teriter hipotiroidide ise TRH testine TSH gecikmiş olarak cevap verir.







Hipotiroidi nasıl tedavi edilir?



Kalıcı hipotiroidi tanısı konduktan sonra hasta ömür boyu levotiroksin yani T4 tedavisine alınır. Bu tedavi şekline yerine koyma (substitüsyon) tedavisi denir. T4 bir tiroit hormonudurhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif normalde herkeste bulunan bir hormondur. Alınan bu hormonun yan etkileri daha sonra web sayfasına eklenecek olan “Levotiroksin tedavisinin kullanım sahası ve etkileri nelerdir?” bölümünde anlatılacaktır.







Hipotiroidi çok defa çok yavaş ve sinsi olarak gelişir. Aynı şekildehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif bu aralıklar 6-12 aya çıkar.







Yaşlılarda ve koroner hastası olanlarda tedavi daha dikkatli yapılır. Levotiroksin oksijen ihtiyacını artıracağından koroner arter belirtilerininin çoğalmasını sağlar. Bu nedenle öncelikle koroner arter hastalığını düzeltilmesi gerekir. Unutkanlık nedeni ile birçok yaşlı hasta tedaviyi aksatabilir. Bunun için ailenin yardımı gerekebilir.







Çocuklarda anne karnında ve doğduktan hemen sonra TSH ve tiroit hormonları nasıl bir gelişim gösterir?



Çocuklarda tiroit hormon yapımı anne karnında iken 10-12 hafta sonra başlar. 18-20 hafta sonra TSH salgısı başlar ve hormon yapımı TSH kontrolü altına girer. T4 den T3’e dönüşüm çok az olduğundan T3 düşük olarak bulunur. Ancak bu düşük düzeydeki hormonlar anne karnında beynin ve diğer organların gelişmesini yeterince sağlar. Doğumsal tiroit glandı yokluğunda (agenezi) ve diğer sebeplere bağlı olarak meydana gelen tiroit hormonu eksikliğinde beyin ve diğer organlarla ilgili bozukluklar ortaya çıkar. Anne karnında iken normal çocuklarda T3 düşükhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif T4 hafif derecede düşük ve TSH yüksektir.







Doğumdan hemen sonra TSH süratle artarak 60-70Uü/ml yükselir.Daha sonra tedrici olarak azalır ve 72 saat sonra 10Uü/ml düşer. T4 ve T3 bir hafta içinde yükselir ve düşerek normalin üst sınırlarında kalır. 1-12 ay içinde TSH ve tiroit hormonları normal erişkin düzeyine iner.







Doğumsal (konjenital) hipotiroidinin sebepleri nelerdir?



Yeni doğanda meydana gelen hipotiroidilere konjenital hipotiroidi denir. Bu çocuklarda görülen hipotiroidi nedenleri değişiktir. Sebebe bağlı olarak hipotiroidi geçici veya kalıcı (devamlı) olabilir. Örneğinhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif tiroit hormon yapımında bazı enzimlerin yetersiz olması ile meydana gelir. İyot hormon yapımında olduğu gibi beynin gelişmesinde de önemli bir maddedir. Bu nedenle iyot eksikliği olan bölgelerde görülen doğumsal (konjenital) hipotiroidide beyin ve zeka geriliği daha ön plandadır.







Doğumsal (konjenital) hipotiroidide klinik bulgular nelerdir?



Çocuğun sesi kaba olarak çıkar. Dil büyüktür. Beslemede zorluk görülür. Cilt kuru ve soğuktur. Kabızlık vardır. Kasık fıtığı ve kafa kemiklerinde açıklık görülür. Kemik yaşı normal yaşından geridir. Dişler zamanında çıkmaz ve çocuk zamanında yürüyemez. Zeka geriliği vardır.







Pendred sendromu ve kreten nedir?



Pendred sendromuhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif işitme ve konuşma özürlü olan doğumsal hipotiroidilere verilen isimdir. Zeka ve gelişme geriliği gösteren ve özel bir yüze sahip konjenital hipotiroidilere kreten denir.







Doğumsal (konjenital) hipotiroidinin tanısı nasıl konur? Tedavisi nasıl yapılır?



Yeni doğanlarda tiroit hormonları ve TSH ölçümleri yapılarak tanı kolaylıkla konur. Bu hastalıkta TSH yüksekhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif tiroit hormonları düşüktür.







Tedavi doğumdan hemen sonra tanı konar konmaz yapılmalıdır. Aksi halde kalıcı zeka geriliğine neden olabilir. Tedavide levotiroksin kullanılır. Doz çocuğun yaşına göre ayarlanır. Tedavi sırasında hasta kısa aralıklarla takip edilir. TSH düzeyi tedavinin takibinde önemlidir. İlk yıl TSH 10Uü/ml altında olmalıdır. Daha ileri yaşlarda ise 3’ün altında tutulması gerekir. Hormon düzeyleri yanında çocuğun organ gelişmeleri de göz önünde bulundurulmalıdır.







Çocuklarda ve gençlerde görülen hipotiroidilerin sebebi nedir? Klinik ve laboratuar bulguları nedir? Nasıl tedavi edilir?



Genelde erişkinlerde görülen hipotiroidi nedenleri burada da rol oynar. Bunun yanında hafif konjenital hipotiroidiye neden sebepler de burada etken olabilir.







Klinik olarak boy kısalığıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif TSH yüksektir. Sekonder hipotiroidide ise TSH normal veya hafifçe yüksektir. Hashimoto tiroiditine bağlı olarak gelişmişse tiroit antikorları yüksek olabilir. Hashimoto tiroiditinde guatr sert ve elastik kıvamındadır







Tedavi olarak levotiroksin kullanılır. T3 ve T4 hormonlarının birlikte olduğu kombinasyonlar da kullanılabilir. Uzun süreli hipotiroidilerde tedaviye kısa bir süre için kortizon da eklenir. Tedavi hayat boyu devam eder ve hasta belirli aralıklarla kontrol altında tutulur.