Basi: DekÜbİtus Ülserlerİ

Dekübitus ülserleri (DÜ) yaşlıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif hemiplejik veya paraplejik hastalarda önemli bir morbidite ve mortalite nedenidir.



Ciddi DÜ’li hastalarda ortalama hospitalizasyon süresi 8 ayhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif yüzeyel ülseri olanlarda ise 6 ay olarak bildirilmektedir.



DÜ’li hastaların yataklı sağlık kurumlarında bu uzun süreli bakım ve tedavileri nedeniyle sağlık hizmetleri giderleri çok fazla olmaktahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif dolayısıyla önemli bir sağlık sorunu olarak kabul edilmektedir.4



DÜ (yatak yaralarıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif basınç ülserleri) uzun süreli yatma veya oturma pozisyonunda yumuşak dokuda bir bölgeye sürekli basınç sonucu oluşan lokalize hücre nekrozu alanlarıdır. Yatak veya sandalye gibi bir dış güç ile kemik çıkıntı arasında basınca uğrayan yumuşak dokuda ortaya çıkar.5



Epidemiyoloji



Acil bakım ünitesi olan hastanelerde DÜ prevelansı %3-11http://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif malleoller ve topuklar olmak üzere genellikle hospitalizasyonun ilk birkaç haftasında ortaya çıkmaktadır. Bu hasta grubunda mortalite riski de yüksek olarak bulunmuştur.



DÜ gelişiminden sorumlu faktörler; duyu veya mobilite bozukluğu olanlarda deri bakımına yeterli özenin gösterilmemesi; uzun süreli immobilizasyon; uygun olmayan yatakhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif yastık ve tekerlekli sandalye kullanımı; aşırı terleme veya inkontinans; sıkı giysilerin kullanılması ve DÜ tedavi edildikten sonra da bu olumsuz faktörlere dikkat edilmemesidir.



Sınıflama



DÜ’lerin sınıflamasında bugün en geçerli evrelendirme sistemi;



Evre 1: Kemik çıkıntı üzerindeki deride eritem ve endurasyon (ülser başlangıcı)



Evre 2: Dermisi içine alan yüzeyel ülserasyon; klinik olarak abrazyonhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif bül veya yüzeyel krater görülür.



Evre 3: Subkütan dokuyu içine alan ülserasyon; klinik olarak derin bir krater görülür.



Evre 4: Kashttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif kemik ve destek dokularda destrüksiyon ile giden derin ülserasyon.



Evre 5: Eklem veya vücut boşluklarına (rektumhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif8



Bu evrelendirmehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif özellikle uygun tedavi yaklaşımını planlarken önem kazanmaktadır.







Tedavi







A. Korunma



Korunma amacıyla ilk girişim noktasal basınçların önlenmesidir. Hastanın düzenli olarak 30° derece açıyla döndürülmesi ve basıncı azaltmak için yumuşak yastıkların kullanılması uygundur. Standart yataklar yerine havalı yatakların veya su yataklarının kullanılması DÜ gelişme riskini belirgin olarak azaltır. Sürtünme ve yırtma güçleri de önlenmelihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif enfeksiyonla mücadele kon-servatif tedavi yaklaşımlarıdır.



B. Topikal tedavi



Evre l ve 2 DÜ’lerinde veya cerrahi tedaviden önce lokal yara bakımı uygulanmalıdır. Ciddi bir topikal tedavi ile yara kontraksiyonu hızlanırhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif şeker ve povidoneiodine içeren çeşitli karışımlardır. Ancak bu tedavilerden herhangi birinin serum fizyolojik ile yapılan ıslak pansumanlara (wet to dry) üstünlüğü gösterilmemiştir. 6-8 saatte bir değiştirilen ıslak pansumanlar hem sekonder iyileşmeyi hızlandırır hem de yeterli mekanik debritmanı sağlar. Enfekte yaralarda gazlı bezin germisidal bir ajanla uygulanması önerilir. Diğer tedaviler irrigasyon uygulaması ve ülser tedavisinde kullanılan çeşitli örtülerdir.



Lokal tedavide kullanılan diğer yöntemler elektrik stimülasyonu ve büyüme faktörlerinin uygulanmasıdır. Elektrik akımı ile yara iyileşmesi muhtemelen elektrik akımının antibakte-riyel etkisine ve kasda protein senaaai ve DNA replikasyonunun stimülasyonuna bağlıdır.Trombosit kaynaklı büyüme faktörlerinin (Platelet derived growth factors) uygulanması da anjiogenezishttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif skar oluşumu da minimuma inmektedir.



C. Cerrahi tedavi



Genel olarak evre 3http://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif osteomiyelit tesbit edildiğinde 6 haftalık antibiyotik tedavisi gerekir.



DÜ’lerinde cerrahi tedavinin başarısı ülser zemininin temizliğine bağlıdır.



Cerrahi tedaviden önce hasta mutlaka psikolojik ve sosyal olarak hazırlanmalıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif basıncın eşit dağılması için köpük şilteler ve havalı yataklar kullanılmalıdır. Solunum fonksiyon testleri ve kan gazlarına bakılarak hastanın prone pozisyonu tolere edebileceği kesinleştirilmelidir. Hastada spas-tisite varsa cerrahi tedaviden önce mutlaka kontrol altına alınmalıdır.







KAYNAK:



Dekübitus Ülserleri:



Cerrahi Tedavi Yaklaşımları



Doç. Dr. Yasemin ORAM



İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dalı Başkanı