boğmaca

Boğmaca







Bordetella pertussis isimli bakterinin neden olduğuhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif hatta aylarca süren çok şiddetli öksürük nöbetleriyle karakterize akut bir solunum yolları enfeksiyonudur. Diğer bakteri ve virüslerin yaptıkları bronşitlerle ve astımla karıştırılabilmektedir.







Boğmaca bulaşıcı bir hastalıktır. Zaman zaman salgınlara da yol açar. Hasta kişinin öksürmesihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif ömür boyu bağışıklık bırakan bir hastalıktır.







Belirtileri: Boğmacanın 7-10 günlük kuluçka döneminden sonra ortaya çıkan üç dönemi vardır:







Nezle Dönemi: 1-2 hafta süren nezlehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif hafif ateş gibi belirtiler vardır. Olağan bir soğuk algınlığından farklı bir durum görülmez.







Öksürük nöbetleri dönemi: En tipik dönemidir. Haftalarca sürdüğünden Çinliler tarafından 100 gün öksürüğü olarak isimlendirilmiştir. Günde 10-30 kezhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif gözlerinden yaşlar akar ve terlerler. Öksürük nöbetleri çoğu kez hastanın kusması ile sonlanır. Çocukların nöbetler arası dönemde tamamen normal bir görünümleri vardır. Öksürüğün şiddeti ve gece uykusuzluğu nedeni ile çocuklar sinirli ve huysuz olurlar.







İyileşme döneme: Öksürük yavaş yavaş azalmaya başlarhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif araya giren viral veya bakteriyel enfeksiyonlar öksürüğün yeniden alevlenmesine neden olabilirler.



Bulaşma yolları







Hasta kişinin öksürme ve aksırması ile havaya yayılan bakteri eğer kişi boğmaca hastalığına karşı bağışık değilse ağızhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif boğaz ve buruna yerleşerek enfeksiyona yol açar.







Hastalığın görülme özellikleri







Boğmaca iklim ve ırk gözetmezhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif ancak vakaların büyük çoğunluğu 7 yaşından küçük çocuklardır. 1 yaşından küçüklerde ölüm oranı fazladır. 3 aylıktan küçük çocuklarda ölüm oranı %50’lere ulaşmaktadır.







Boğmaca çok bulaşıcı bir hastalıktır. Direkt temasla ve hastanın boğaz salgısı ile geçer. Hasta kişi ile aynı evdekilere %90-100 bulaşır.Bulaşıcılık 4-6 hafta sürer ve bulaşmayı önlemek amacıyla bu süre tamamlanıncaya kadar hasta insanlardan uzak tutulmalıdır.







Hastalığın belirtileri







Boğmacanın kuluçka dönemi 5-15 gündür. Hastalığın süresi 6-10 hafta kadardır. Klasik gidiş gösteren vakalarda hastalık üç evre gösterir :







1) Hastalık burun akıntısıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif özellikle geceleri tutar ve 8-10. güne doğru tipik iç çekme şeklinde nöbetler halinde olmaya başlar. Bu evre 1-2 hafta sürer.



2) Öksürük evresi : Hastalığın en ağır evresidir. Öksürük boğmacaya özgü karakterini alır. Hasta 5http://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif yarı kapalı olan larinksten (solunum yolunun üst kısmındaki ses tellerinin bulunduğu dar alandan) birdenbire hava geçmesidir.







Öksürük nöbeti sırasında hasta kızarırhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif çevre değişikliği gibi faktörler nöbetleri arttırır. Öksürük nöbetlerinin daha fazla geceleri gelmesi karakteristiktir. Nöbet aralarında hastanın genel durumu iyidir.







Küçük süt çocuklarında nöbet sonundaki sesli solunum genellikle olmaz. Hastalık öksürükhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif geçici solunumun durması ve morarma nöbetleriyle seyreder. Erişkinlerde ve aşılı çocuklarda boğmaca hafif seyreder ve çoğunlukla zaman klinik tablo inatçı bir öksürükten ileri gitmez. Öksürük nöbeti balgam çıkarılana kadar devam eder. Boğmacanın bu evresi 2-6 hafta sürer.







3) Azalma evresi : İki hafta kadar süren bu evrede öksürük nöbetleri seyrekleşirhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif iştah artar ve hasta göreceli olarak normale döner. Boğmacayı izleyen hafta ve aylarda araya giren basit infeksiyonlar ile nöbetler tekrarlayabilir.







Hastalığın neden olduğu diğer kötü sonuçlar







Boğmaca enfeksiyonuhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif özellikle 3 yaşından küçüklerde geçici veya kalıcı kötü sonuçlara yol açabilir. Bunlar;







Solunum sistemi



Bronkopnömoni



Tüberkülozun yayılması



Bronşit



Orta kulak iltihabı



Sindirim sistemi



Kusma



Genel



Kas kasılmaları



Nefes alamama



Kanamalar (öksürüğün neden olduğu mekanik etki ile oluşur)



Burun Kanaması



Kan tükürme



Göz içi kanamaları



Ensefalopati nedeniyle ve hastada zeka geriliğihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif davranış bozuklukları gibi sekeller bırakabilir)







Bağışıklık







Hastalık genellikle hayat boyunca devam eden bir bağışıklık bırakmaz. Boğmaca geçiren şahsın kanında antikor titresinde yükselme saptanır. Bu antikorlarhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif anne çocuğuna pasif bir bağışıklık veremez. Yenidoğan çocukta boğmacaya karşı bağışıklık yoktur. Boğmaca geçirenlerde kanda antikorların kaybolmasına karşın bağışıklık uzunca bir süre devam eder. Nadiren yıllar sonra boğmacaya tekrar yakalanan vakalar olabilir.







Tedavi: Tedavi genellikle evde yapılabilirse de bebeklerin ve yaşlıların hastaneye yatırılmaları gerekebilir. Öksürük nöbetlerinin kesilmesinden iki hafta sonra çocuk okuluna devam edebilir. Boğmacalı çocuk sorunlu bir çocuktur. Öksürük nöbetlerinin yarattığı gerginlikhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif uçak yolculuğunun bir tür şok etkisi yaparak öksürüğe çok iyi geldiği de gözlemlenmiştir.







Kusmalar nedeniyle ciddi beslenme bozuklukları olabilir. Çocuk sık sıkhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif ama öksürük kesici ilaçlar genelde hiçbir işe yaramaz.







Antibiyotik tedavisi: Eritromisin isimli antibiyotik 2 hafta süreyle kullanılmalıdır. Daha nezle döneminde verilmeye başlanabilirsehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif öksürük nöbetleri döneminin hafif geçmesini sağlayabilir. Boğmaca aşısı: Boğmacaya karşı en etkili korunma boğmaca aşısı ile sağlanır. Her çocuğa yapılmalıdır.







Korunma







Hastalıktan korunmak için en iyi yol aşı ile aktif bağışıklamadır. Yenidoğmuş bir bebekte boğmacaya karşı bağışıklık yoktur. Küçük süt çocuklarında ölüm oranı yüksek olduğundanhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif bundan 3 yıl sonra bir hatırlatma dozu yapılır. 6 yaşından büyük çocukları aşılamaya gerek yoktur. Boğmaca aşısı ile nadir olarak ensefalopati (beyin dokusunda harabiyet yapan bir beyin hastalığı) komplikasyonu oluşabilir. Bu nedenle son yıllarda yan etkisi azaltılmış özellikte bir boğmaca aşısı (aselluler boğmaca aşısı) geliştirilmiştir