Bursa Bedesten ve Taş Ocakları

Yıldırım Beyazıt Bedesteni

Osmanlı İmparatorluğu zamanında yapılan ilk bedestendir. Yıldırım Beyazıt tarafından XIV.yüzyılın sonunda yapılmıştır. Ulu Cami’den kapalı Çarşı’ya giden yolun hemen sağında yer almaktadır.

Günümüzde Kuyumcular Çarşısı olan bedestenin içerisi 56.50x15.00, dışı 71.00x35.50 m. ölçülerinde olup, içerideki altı örme ayak ve yuvarlak kemerlerle birbirlerine bağlanmıştır. Bunların üzeri de on dört kubbe ile örtülmüştür. Bedesten duvarları üç sıra tuğla, bir sıra kesme taştan örülmüştür.

Bedestenin giriş kapısı üzerinde kabarma olarak küfi ve nesih karışımı bir yazı ile Kelime-i Tevhit kitabesi yerleştirilmiştir. Batı kapısı üzerinde de yine Bazestân yazısı yazılıdır. Bugün bedestenin içerisinde 32, dışarısında da 68 dükkan bulunmaktadır. Bunlar yuvarlak tonozla örtülüdür. Onarım sırasında tuğla olan ayaklar, kesme taştan yapılmıştır.

Bedesten Bursa’nın Kapalı çarşısı yangını sırasında 1956 yılında yanmış ve kullanılamaz hale gelmiştir. Y.Mimar Süreyya Yücel tarafından 1960 yılında ilk yapısına uygun olarak restore edilmiştir.


Bursa’nın İznik ilçesinin kuzeydoğusunda bir takım taş ocakları bulunmaktadır. Bunlar, antik çağlardan itibaren kentteki yapılanmaların taş gereksinimlerini karşılamışlardır. Günümüzde de bunların çevresindeki taş ocakları işletilmektedir.


Deliktaş Taş Ocağı (İznik)

İznik'in 3,5 km. kuzeybatısındaki sırtlarda bulunan taş ocaklarından, Roma döneminden günümüze kadar yararlanılmıştır. Bu ocakların en büyüklerinden biri de Deliktaş Taş Ocağı’dır. Bu ocak antik çağın taş işletmeciliğinin izlerini taşımaktadır. Buradan çıkarılan taşlar, Roma döneminde İznik’te yapılan mabetlerin, tiyatronun, formun, agoranın ve gymnasiumun yapımında kullanılmıştır. İznik’te kazısı yapılan antik bölgelerde ortaya çıkarılan yivli sütunlar, arşitravlar, friz parçaları, steller ve sütun başlıkları bu ocaktan çıkarılan taşlarla yapılmıştır. Buradaki kayalar üzerinde antik çağ işçilerinin keskileri ile kestikleri taşların izleri bugün de görülebilmektedir.

Deliktaş Taş Ocağından çıkarılan taşlar halk arasında adı mermer veya gigmer olarak adlandırılmaktadır. Bunlar koyu gri - mavi renklidir. Bir kısmında kirli beyaz damarlar görülmektedir. Bu ocaktaki taşlar orta ve yüksek derecede metamorfize geçirmiştir. Bunlara rekristalize kalker, yarı mermer denilmektedir.

Taş ocağının bulunduğu yer 20 m. yüksekliğinde, 50 m. genişliğinde bir alana yayılmıştır. Karayollarının Yol Su Elektrik İşletmesince buradan taş ve toprak çekmesinden ötürü bazı bölümler çukurlaşmıştır.


Sarıkaya Taş Ocağı (İznik)

İznik’in 4 km. kuzeybatısındaki yüksek kayalıklarda Sarıkaya Taş Ocağı bulunmaktadır. Buradaki ocaktan çıkarılan taşların sarı renkli, beyaz damarlı oluşundan ötürü de bu ocağa Sarıkaya ismi verilmiştir.

Roma ve Bizans döneminde kullanılan bu ocaktan çıkarılan taşlarla kentteki bir çok yapının taş gereksinimi sağlanmıştır. Bu ocak uzun süre kullanılmış ve taşlar üzerinde de taşçı ustalarının çalışmalarını gösteren izler bulunmaktadır. Bu ocaktan çıkarılan taşlar rekristalize kalkerdir. İçlerinden bazı damarların kristalize oldukları görülmektedir.

Ocağın çevresinde bulunan basit mezarların antik çağda kazaya uğrayan taş işçilerine ait olduğu sanılmaktadır.


İnikli Taş Ocağı (İznik)

İznik’e 11 km. uzaklıktaki Elbeyli kasabasının kuzeyindeki ormanlık alanda MS.II.yüzyılda kullanılmış, biri büyük diğeride küçük olmak üzere iki taş ocağı bulunmaktadır. Bu ocaklar sonraki yıllarda tahrip olmuştur. Bu ocaktan çıkarılan taşlar rekristalize kalker dolimitik beyaz renkli bloklardan oluşmaktadır.

Romalılar bu ocağın 100 m. uzunluğunda, 26 m. eninde ve 18,50 m. yüksekliğindeki bölümünü çalıştırmışlardır.

Buradan çıkarılıp İznik'te kullanılan taşların; yan mermer niteliği taşıması, damarsız oluşu ve blok halinde kesilebilmelerinden ötürü bu ocağı Romalılar tercih etmişlerdir. MS.II.yüzyılda yapılan tiyatronun şeref locaları buradan çıkarılan taşlarla yapılmıştır. Tiyatrodan sökülüp, Lefke Kapı'nın iç kapısında kullanılan dokuz adet oturma kademesi günümüzde de görülebilmektedir.

Günümüzde bu ocak içerisinde antik çağa ait keski izleri ve blokların alındığı yerler görülmektedir.


Ömerli Taş Ocağı (İznik)

İznik’in 10 km. kuzeyindeki Ömerli Köyü yakınında irili ufaklı 13 taş ocağı bulunmaktadır.
Roma ve Bizans dönemlerinde işletilmiş olan bu ocaklardan günümüzde de yararlanılmaktadır.

Bu ocaklardan çıkarılan taşlar yüksek derecede metamorfize olmuş, ve rekristalize kalker niteliğindedir. Aynı zamanda bu ocaktan çıkarılan taşlar, İnikli Taş Ocağından çıkarılan beyaz renkli taşların sarı damarlı olanlarıdır. Roma ve Bizans dönemlerinde yapılan yapılarda bu taşlar kullanılmıştır. Ayrıca yöredeki lahit teknesi, kapakları, sütunlar, sütun başlıkları, mezar stelleri, arşitravlar ve plasterler de yine bu ocaktan çıkarılan taşlardan yapılmıştır.