Kurbanlığın Yaşı Babı

13- (1963) Bize Ahmed b. Yûnus rivayet etti. (Dedi ki) : Bize Zü-heyr rivayet etti. (Dedi ki) : Bize Ebû z-Zübeyr, Câbir'den rivayet etti. Şöyle demiş: Resûlüllah (Sallallahü Aleyhi ve Sellem):
«Yıllanmış hayvandan başkasını kesmeyin. Ancak size (böylesin) bul*mak) güç gelirse o başka! Bu takdirde koyundan bir kuzu kesiverin!» buyurdular.

14- (1964) Bana Muhammed b. Hatim rivayet etti. (Dedi ki) : Bize Muhammed b. Bekr rivayet etti. (Dedi ki) : Bize İbnü Cüreyc haber ver*di. (Dedi ki) : Bana Ebû'z-Zübeyr haber verdi ki, kendisi Câbir b. Ab-dillah'ı şunu söylerken işitmiş:
— Peygamber (Sallallahü A leyin've Sellem) bize Medine'de kurban günü bayram namazını kıldırdı. Müteakiben bir takım adamlar giderek kurban kestiler. Ve Peygamber(Sallallahü Aleyhi ve Sellem) 'in kurban kestiğini zan*nettiler. Bunun üzerine Peygamber (Sallallahü Aleyhi ve Sellem) kendisinden önce kurban kesenin kurbanını başka bir hayvanla iade etmesini ve kim*senin Peygamber (Sallallahü Aleyhi ve Sellem) kesmedikçe kurban kesmeme*sini emir buyurdu.

15- (1965) Bize Kuteybe b. Saîd rivayet etti. (Dedi ki) : Bize Leys rivayet etti. H.
Bize Muhammed b. Rumh da riyâyet etti. (Dedi ki) : Bize Leys, Yezîd b. Ebî Habib'den, o da Ebu'l-Hayr'dan, o da Ukbe b. Âmir'den naklen ha*ber verdi ki, Resûlüllah (Sallallahü Aleyhi ve Sellem) arkadaşlarına kurban*lık olarak dağıtmak üzere ona koyun vermiş. (O da dağıtmış da) Bir oğ*lak kalmış. Bunu Resûlüllah (Sallallahü Aleyhi ve Sellem) 'e söyleyince:
«Onu sen kurban eî!» buyurmuşlar.
Kuteybe hadîsteki ashab yerine sahabesi, dedi.

16- (...) Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybc rivayet etti. (Dedi ki) : Bize Yezid b. Harun, Hİşam Destevâî'den, o da Yahya b. Ebî Kesîr'den, o da Ba'cete'l-Cühenî'den, o da Ukhe b. Âmir El-Cüheıu'den naklen rivayet et*ti. Şöyle demiş : Resûlüllah (SaîlaHahii Aleyhi ve Selfenı) bizim aramızda kur*banları taksim etti de bana bir kuzu düştü. Ben :
— Yâ Kesûlallah! Bana bir kuzu düştü, dedim. «Onu kurban et!» buyurdular.

(...) Abdullah b. Abdirrahmân Ed-Dârimî de rivayet etti. (Dedi ki) ; Bize Yahya (yâni İbni Hassan) rivayet etti. (Dedi ki) : Bize Muâviye —ki bu zat İbni Sellâm'dır— haber verdi. (Dedi ki) : Bana Yahya b. Ebî Kesîr rivayet etti. (Dedi ki) : Bana Ba'ce b. Abdillah haber verdi. Ona da Ukbe b. Âmîr El-Cühenî haber vermiş ki, Resûlüllah (Saİlallahii Aleyhi ve Sellem) ashab arasında kurbanlar dağıtmış. Kavi yukarki hadis mânâsında riva*yet etmiştir.
Müginne : Yıllanmış mânâsına gelir ki, bundan koyun ve keçinin bir yaşını, sığırın iki yaşım, devenin beş yaşını bitirmiş olanları kastedilir. Hadîs-i şerifte sarahaten müsinne zikrediîdiğine göre koyundan maada hiç bir hayvanın yaşını doldurmamış yavrusundan kurban olmaz. Koyu*nun sürüden ayrılmayacak derecede irileşmiş yavrusundan ise yaşını dol*durmadan da kurban olabilir. Bu hususta yaşlısının bulunup bulunmaması hükmen müsavidir. İbnü Ömer (Radiyallahu anh) ile Zührî'den rivayet edildiğine göre daha yaşlısı varken yaşını doldurmayan ku*zudan kurban olmaz. Hadîs-i şerîf onların lehine delil ise de cumhur ule*ma onu îstihbab mânâsına almışlardır. Yâni yıllanmış hayvan kesmek müs-tehabdır. Böylesi bulunmazsa o zaman kuzu da kesilebilir. Yoksa hadîste kuzunun hiç bir surette kurban edilemiyeceğine dair bir sarahat yoktur. Ulemâ kurbanın yalnız koyun, keçi, sığır, manda ve deveden caiz olacağma ittifak etmişlerdir. İbnü Münzir;in rivayetine göre Hasen b. Salih vahşî sığırın yedi kişi için, geyiğin bir kişi için kur*ban edilebileceğine kail olmuştur. Vahşî sığır hakkında Davud-u Zahirî’nin mezhebi de budur.
Kuzudan kurban olabilmek için en az altı ayını doldurmuş olması icabeder.
Cumhura göre kurban için en mu'teber hayvan devedir. Ondan son*ra sığır, daha sonra koyun ve keçi gelir. İmam Ma1ik'e göre ko*yun hepsinden efdaldır. Çünkü eti bütün etlerden makbuldür. Cumhurun hücceti deve i]e sığırın yedi kişi için kurban edilebilmesi, koyununsa yal*nız bir kişiye yetmesidir. Bu deve ile sığırın üstünlüğüne delildir.
Ulema kurbanlığın semizletiimesi müstehab olup olmadığında ihti*lâf etmişlerdir. Cumhura göre beslenip semizletilmesi müstehabdır. Bu babda «Sahîh-i Buhârî»'de Hz. Ebû Ümame 'den bir hadîs rivayet edilmiştir. Mezkûr hadîste :
«Biz kurbanlıkları semizlefîrdİk.» denilmektedir. Kâdi Iyâz ba*zı Mâ1ikî1er'in bunu kerih gördüklerini söylemiştir. Mâlikiler bunu yahudilere benzememek için kerih görmüşlerse de Nevevî : «Bu kavil batıldır» demektedir.
Atûdt: Hassaten keçi yavrusu olup, otlayacak derecede büyümüş ola*nıdır. Oğlaktan kurban kesmek Ebû Bürde, Ukbe b. Âmir ve Zeyd b. Hâlid gibi birkaç sahâbiye mahsus olmak üzere tec*viz edilmiş, onlardan başkasına cevaz verilmemiştir.