(Kesilirken) Üzerine Besmele Çekilip Çekilmediği Bilinmeyen (Bir Hayvanın) Etini Yeme

2829. ...Hz. Aişe'den demiştir ki; ashab-ı kiramdan bazıları Fahr-i Kainat efendimizin huzuruna gelerek:
"Ey Allah'ın Rasûlü, cahiliyyet döneminden yeni kurtulmuş olan bazı kimseler (kesilirken) üzerine Allah'ın isminin anılıp anılmadığını bilmediğimiz (hayvanların) etleri(ni) getiriyorlar biz bu, etlerden yiye*bilir miyiz?" diye sormuşlar da Resulüllah (s.a.):
"Bismillah deyiniz ve yeyiniz!" buyurmuştur.

Açıklama


Metinde geçen Bismillah deyiniz ve yeyiniz sözüyle etiymeden önce çekilen besmelenin, hayvanı keserken çekilmesi gereken besmelenin yerini tutacağı kasdedilmiş değildir. Bu cümle ile, müsIümanlar tarafından getirilen bir etin, âit olduğu hayvanın, kesilirken bes*meleyle mi yoksa besmelesiz mi kesildiğinin araştırılması gerekmediği, bu etin besmeleyle kesilmiş bir hayvana ait olduğu kabul edilerek besmele ile yenile-bileceği ifâde edilmek istenmektedir.
Durum böyle olunca, kendisine müslümanlar tarafından bir et takdim edilen bir müslüman için önemli olan bu etin ait olduğu hayvanın nasıl ke*sildiğini araştırmak değil, yerken besmele çekmektir; ancak bu etin ait oldu*ğu hayvanın besmelesiz olarak ya da İslâmî ölçülere aykırı olarak kesildiği*ne dâir kesin bir bilgisi varsa; o zaman hüküm değişir ve bilgisinin icab ettir*diği şekilde hareket etmesi gerekir.
İmâm Mâlik'e göre; kesilirken besmeleyle kesilip kesilmediği bilinme*yen, fakat müslümanlar tarafından takdim edilen bir hayvanın etini besme*le çekerek yemenin helâl olması, İslâm'ın ilk yıllarına aittir; sonradan bu hü*küm "Kesilirken üzerine Allah'ı adlanılmayan (hayvan)lardan yemeyin.”
âyet-i kerîmesiyle neshedilmiştir.
İbn Abd'il-Berr'e göre; İmâm Mâlik (r.a.)'ın bu görüşü delilsiz ve isa*betsizdir; çünkü O'nun, bu hadisin hükmünü neshettiğini söylediği âyet-i ke*rime Mekke'de nazil olmuştur; oysa mevzûmuzu teşkil eden hadis-i şerif-Me*dine'de sâdır olmuştur ve Medînelilere söz konusu eti getiren müslümanlar Medine'nin çöllerinde yaşayan bedevî müslümanlardır.

Bazı Hükümler


1. Bir müslümanın kestiği temiz bir hayvamn eti, helaldir, isterse o muslumanın hayvanı keserken bes*mele çekip çekmediği belli olmasın; çünkü bir müslüman için hayırdan baş*ka bir şey düşünülemiyeceğinden, onun, bu hayvanı keserken besmele çekti*ğine hükmedilir.
2. Kesilen bir hayvanın etinin helal olabilmesi için, besmeleyle kesilme*si şart değildir; fakat onu keserken besmele çekmek müstehaptır. Şâfiîlerin görüşü de budur. Binâen aleyh bu hadis, bu mevzuda, Şâfiîlerin delilidir. Şâfiîler yine bu hâdis-i şerife dayanarak, kurban kesen bir kimsenin besme*leyi unutarak veya bile bile terk etmesinin de zarar vermiyeceğini söylemiş*lerdir. Bu görüş, İmâm-ı Ahmed'den de rivayet edilmiştir.
Şâfiîlerin bu görüşlerini teyid eden diğer bir delil de musannif Ebû Dâ-vûd'un el-MerâsiP isimli eserinde İbn Abbas'dan naklen rivayet ettiği "Müs-lümanın kestiği hayvanın eti, besmele çekmeden kesmiş olsa bile, helâldir; çünkü hayvanı keserken bir isim zikredecek olsaydı Allah'ın isminden baş*kasını zikretmezdi. mealindeki hâdis-i şeriftir. Her ne kadar bu hadîs-i şe*rif mürsel ise de bunu İbn Abbas (r.a.)'in "Bir müslim Allah'ın ismini an*madan bir hayvanı keserse onun etini yesin; çünkü müslim kelimesinde Al*lah'ın isimlerinden bir isim (olan Selam) vardır." mealindeki sözü teyid etmektedir.
İbn Ömer'le Nâfi', Şa'bî ve tbn Sîrin'e göre, kesilen temiz bir hayvanın etinin helal olabilmesi için, onun besmeleyle kesilmesi şarttır. Kasden veya unutularak besmelesiz kesilen bir hayvanın eti haramdır. Bu görüş, İmâm Ahmed'den de rivayet edilmiştir. Ebû Sevr ile Dâvûd-ı Zahirî ve Şâfiîlerin müteahhirînlerinden Ebü'1-feth et-Tâî bu görüşü tercih etmişlerdir. Delilleri ise; "Kesilirken üzerine Allah'ın adı anılmayan (hayvan)lardan yemeyin; çün*kü o(nu yemek) yoldan çıkmaktır..." âyet-i kerimesiyle "...size iyi ve te*miz şeyler helâl kılındı. Allah'ın size öğrettiğinden öğreterek yetiştirdiğiniz avcı hayvanların sizin için tuttuklarını yeyin ve üzerine Allah'ın adını anın." âyet-i kerîmesi ve 2821 numaralı hadis-i şeriftir.
Hanefîlerle Ata, Tavus ve Hasan-ı Basrî'ye göre; kesilen temiz bir hay*vanın etinin helâl olabilmesi için besmele ile kesilmiş olması şarttır. Eğer bes*mele bile bile terkedilmiş ise, o hayvanın eti haramdır; fakat besmelenin unu*tularak, terkedilmiş olması zarar vermez. Delilleri ise yukarıda mealini sun*duğumuz En'am sûresinin 121. âyet-i kerimesiyle "Bir müslüman, hayvan keserken besmele çekmeyi unutursa Ona müslim ismi(ni taşımış olması) ye*ter. (Binâenaleyh hayvan keserken besmele çekmeyi unutan bir müslüman) besmele çekip onun elini yesin."hâdis-i şerifidir. Ancak bu hadisin se*nedinde, hafızasında zayıflık bulunan Muhammed b. Yezid b. Sinan vardır. Bu bakımdan Hadis zayıftır.
Nitekim İbn Abbas'ın rivayet ettiği; "Bir kimsenin hayvan keserken bes*meleyi unutmasının zararı yoktur; fakat kasden terkederse o hayvanın eti yenmez." mealindeki hadis-i şerif de Hanefîlerin bu görüşünü te'yîd et*mektedir. İmâm Malik'in meşhur olan görüşü de budur. Bu görüş İmam Ah-med'den de rivayet edilmiştir. Bu mevzu 2818 nolu hadisin şerhinde de geç*miştir. Kıymetli okuyucularımız oraya da müracaat edebilirler