Su, Süt ve Benzerlerini (Sunmaya)' Başlayanın Sağından Döndürmenin Müstehab Oluşu Bab

124- (2029) Bize Yahya b. Yahya rivayet etti. (Dedi ki) : Mâlik'e, İbn-i Şihab'dan dinlediğim, onun da Enes b. Mâlik'den rivayet ettiği şu hadîsi okudum:
«Resûlüllah (Sallallahü Aleyhi ve Sellem)'e su ile karıştırılmış süt getir*diler. Sağında bir bedevi, solunda da Ebû Bekr vardı. Sütü içti, sonra bedeviye verdi. Ve: Evvelâ sağ, sonra onun sağı... buyurdular.»

125- (...) Bize Ebû Bekr b. EM Şeybe ile Amr'un-Nâkid, Züheyr b. Harb ve Muhammed b. AbdİHah b. Nümeyr rivayet ettiler. Lâfız Zü-heyr'indir. (Dediler ki) : Bize Süfyân b. Uyeyne, Zührî'den, o da Enes'-den naklen rivayet etti. Enes şöyle demiş:
— Ben on yaşında iken Peygamber (Sallallahü Aleyhi ve Sellem) Me*dine'ye geldi. Yirmi yaşında iken de vefat etti. Annelerim beni ona hiz*mete teşvik ediyorlardı. Derken evimize (gelerek) yanımıza girdi. Biz de kendisine evde beslediğimiz bir koyundan süt sağdık, süte evdeki bir kuyudan su katıldı ve Eesûlüllah (Sallallahü Aleyhi ve Sellem) içti. Bunun üzerine Ömer ona — Ebû Bekr solunda olduğu halde —:
— Yâ Resûlallah! Ebû Bekr'e ver! dedi. Fakat Resûlüllah (Sallallahü Aleyhi ve Sellem) onu sağındaki bedeviye verdi. Ve :
«Evvelâ sağ, sonra onun sağı!..» buyurdular.

126- (...) Bize Yahya b. Eyyûb ile Kuteybe ve Alî b. Hucr rivayet ettiler. (Dediler ki) : Bize İsmail (Bu zât İbn-i Cafer'dir) Abdullah b. Atdirrahman b. Ma'mer b. Hazm Ebû Turâlete'l-Ensârî'den [8] rivayet etti. O da Enes b. Mâlik'dcn dinlemiş, H.
Bize Abdullah b. Mesleme b. Ka'neb de rivayet etti. Lâfız onundur. (Dedi ki) : Bize Süleyman (yâni İbn-i Bilâl) Abdullah h. Abdirrahman'-dan rivayet etti. O da Enes b. Mâlik'i rivayet ederken dinlemiş. Enes şu*nu söylemiş: Bize Resûlülîah (Sallallahü Aleyhi ve Sellem) evimize geldi. Az sonra su istedi. Biz de onun için bir koyun sağdık. Sonra o süte şu ku*yunun suyundan kattım da Resûlülîah (Sallallahü Aleyhi ve Sellem)1 g ver*dim. ResûlüUah (Sallallahü Aleyhi ve Sellem) (sütü) İçti. Ebû Bekr solun*da, Ömer karşısında, bir bedevi de sağında bulunuyordu. Resûlülîah (Sallallahü A leyhi ve Sellem) içmesini bitirdikten sonra, Ömer kendisine Ebû Bekr'i göstererek:
— İşte Ebû Bekr ya Resûlallah! dedi. Fakat Resûlüallah (Sallallahü Aleyhi ve Sellem) bedeviye verdi. Ebû Bekr'Ie Ömer'i bıraktı. Ve Resûlülîah (Sallallahü Aleyhi ve Sellem)
«Sağdakiler, sağdakıler, sağ da kiler!» buyurdu.
Enes: «Şu halde bu sünnettir; şu halde bu sünnettir; şu halde bu sünnettir!» demiş.
Bu hadîsi Buhâri «Hibe» bahsinde tahrîc etmiştir.
Buradaki bedevinin Hâ1id b. Ve1id (Radiycülahu anh) oldu*ğu söylenir. Fakat Aynî bunu kabul etmek istememiştir. Hadîsin ge*rek «eymen» şeklinde müfred, gerekse «eymenûn» şeklinde cem' olarak rivayet edilen cümleleri mansub ve merfu' şekillerde rivayet olunmuştur. Mansûb okunduğuna göre cümle: «Sağdakine ver...» Merfu' okunduğuna göre: «Sağdaki daha lâyıktır...» diye takdir olunur. Ve her iki vecihle sahihtir. Fakat «EI-Eymenûn» şeklindeki cem' rivayeti müfred rivayeti*nin de merfu' okunmasını tercih ettirir.
Hz, Enes'in annelerinden murad hakikî annesi Ümmü Su1eym ile teyzesi Ümmü Hıram ve diğer yakınlarıdır.
Hz. Ömer'in Resûlüllah (Sallallahü Aleyhi ve Sellem)'e seslenerek «îşte Ebû Bekr* demesi unutulacağından endişe ederek onu hatırlatmak, Resûlüllah (Sallallahü Aleyhi ve Sellem)'in sağında oturan bedeviye de Ebû Bekr'in büyüklüğünü bildirmek içindir. Süte su katmanın hikmeti onu hafifletmek veya soğutmak yahut bütün cemaata yetsin diye çoğaltmaktır.

Bu Hadisten Çıkarılan Hükümler;


1- Su ve süt gibi, komşular arasında istenmesi âdet olup, hoş görü*len şeyleri istemekte beis yoktur.
2- Su isteyen bir kimse içtiği sudan başkasına verecekse sağ tara-findakinden başlaması sünnettir. Velevki solunda oturan ondan daha fa*ziletli olsun.
3- Dostları evlerinde ziyaret sünnettir.
4- Su katılmış sütü içmek caizdir. Ancak satılacak süte su katmak caiz değildir. Çünkü kıyanet olur.
5- Bir yere herkesten erken gelip oturan kimse, o yere sonradan gelenlerden daha lâyık ve hak sahibidir.

127- (2030) Bize Kuteybe b. Saîd Mâlik b. Enes'den —ona oku*nanlar meyanmda— o da Ebû Hâzim'den, o da Sehl b. Sa'd Es-Sâidî'den naklen rivayet etti ki,: Resûlüllah (Sallallahü Aleyhi ve Selletn)'e içecek bir şey getirmişler, o da ondan içmiş. Sağında bir çocuk solunda ise yaşlılar,
bulunuyormuş. Resûlüllah çocuğa:
«Bunlara vermeme bana izin verir misin?» diye sormuş. Çocuk:
— Hayır! Vallahi senden gelen nasibime kimseyi tercih edemem! demiş.
Râvi diyor ki: «Bunun üzerine Resûlüllah (Sallallahii Aleyhi ve Settem) onu çocuğun eline bıraktı.»

128- (...) Bize Yahya b. Yahyâ rivâyet etti. (Dedi ki) : Bize Abdül Aziz b. Ebî Haz i m haber verdi. H.
Bize bu hadîsi Kuteybe b. Saîd de rivayet etti. (Dedi ki) : Bize Yâkub, yâni İbn-i Abdirrahman El-Kaarî rivayet etti. Her iki râvi Ebû Hâzim'-den, o da Sehl b. Sa'd'dan, o da Peygamber (Sallallahü Aleyhi ve Sellem)*den bu hadîsin mislini rivayet etmişler. Ama «Onu bıraktı» dememişlerdir. Lâkin Yâkub'un rivayetinde: «Onu ona verdi dedi» cümlesi vardır.
Bu hadîsi Buhâri «Müsâkaat» bahsinde tahrîc etmiştir.
Bu hadîsteki içilecek şeyden murad dahi yukarkinde olduğu gibi, su katılmış süttür. Bahsedilen çocuk Fadl b. Abbâs (Radiyallahu anh) dır. Bunu İbn-i Tin hikâye ettiği gibi, Abbâs'm kardeşi Abdullah olduğunu da rivayet etmiştir.
Nevevî diyor ki: «Bu hadîsler bu açık sünneti beyan etmekte*dirler. Mezkûr beyan şeriatın birçok delillerinden anlaşılan her nevi ik*rama sağdan başlamanın müstehab olduğuna uygundur. Hadîs-i şerif içi*len şeylerde ikrama —yaşça küçük veya mertebece düşük bile olsa — sağdakinden başlanacağına delildir. Çünkü Resûlüllah (Sallallahü Aleyhi ve Sellem) sütü bedevi ile çocuğa Hz. Ebû Bekr'den önce vermiştir. Fazilet sahipleriyle büyüklerden başlanması meselesi başka sıfatlarda'bir*birlerine denk oldukları zamandır...»
Bazı rivayetlerde bahsi geçen çocuğun tıbn-i Abbâs (Radiyallahu anhı) olduğu kaydedilmektedir. Fakat İbn-i Abbâs 'm bulunduğu vak'a da Hz. Meymûne'nin evinde geçmiştir. Enes (Radiyallahu anh) rivâyetindeki vak'a ise kendi evinde cereyan etmiştir. Binâenaleyh bunlar bir değil, ayrı ayrı vak'alardır.