HÜkÜm verİrken nelere dayanmak gerekİr?

5302- Abdurrahman b. Yezid (r.a)’ten rivâyete göre, şöyle demiştir: Bir gün Abdullah b. Mes’ud’aKitab’ındakiKitab’ın da bulunmayan bir işle karşılaşırsa, Peygamber (s.a.v)’in hadisleriyle meseleyi çözmeye çalışsın. Allah’ın Kitab’ında ve Rasûlullah (s.a.v)’in sünnetinde hükmü bulunmayan bir mesele ile karşılaşırsa, salih insanların verdiği hükümlere göre cevap versin. Ne Allah’ın Kitab’ında, ne Peygamber (s.a.v)’in sünnetinde ne de salih insanların fetvalarında bulunmayan bir hükümle karşılaşırsa, aklını ve muhakemesini kullanarak ictihad yapsın ictihad yapmaktan korkar ve çekinirim demesin çünkü helâl bellidir. Haram bellidir bu ikisinin arasında şüpheli ve kapalı meseleler vardır seni şüpheye düşüren şeyleri bırak şüphesiz olana bak.” (Dârimi, Mukaddime: 18) çözülmesi gereken pek çok fetva sordular. Bunun üzerine Abdullah şöyle söyledi: “Bir zamanlar biz hiçbir hüküm vermezdik daha sonraları Allah bu seviyeye gelmemizi takdir etti de gördüğünüz bu seviyeye ulaştık. Bundan sonra sizden biriniz hüküm verilmesi gereken bir sorunla karşılaşırsa, Allah’ın hükümlere göre hükmünü versin. Allah’ın
5303- Abdullah b. Mes’ud (r.a)’tan rivâyete göre, şöyle demiştir: Bir zamanlar oldu ki biz hiçbir hüküm vermezdik hüküm verecek durumda değildik. Allah taktir etti de bu gördüğünüz derecelere ulaştık. Bu günden sonra bir kimseye hüküm vermesi için bir mesele arz olursa o konuda Allah’ın Kitab’ındaKitab’ında ne de Rasûlün sünnetinde bulunmayan bir meseleyle karşılaşırsa, salih insanların hüküm verdikleri gibi hüküm versin. Sizden biriniz ben korkarım ben korkarım hüküm veremem demesin; çünkü helâl bellidir, haram bellidir. İkisinin arasında karışık ve benzeşen işler vardır şüpheliyi bırak şüphesiz olana bak. (Dârimi, Mukaddime: 18) bulunmayan bir sorunla karşılaşırsa, Peygamber (s.a.v)’in verdiği hükme uysun ve ona göre sorunu çözüme kavuştursun. Ne Allah’ın
5304- Şüreyh (r.a) anlatıyor: Ömer’e Mektup yazarak bazı şeylerin hükmünü sordum. O da bana şunu yazdı: “Davaları Allah’ın Kitab’ındaki hükümlerle hükümlendir. Allah’ın Kitab’ında bulamaz isen Rasûlullahhükümlendir. Ne Allah’ın Kitab’ında ne de Peygamber (s.a.v)’in sünnetinde hükmünü bulamaz isen salih insanların verdikleri hükümlere uy. Ne Kitab’ta ne sünnette ne de salihlerinictihat et. İstersen çekimser kal. Çekimser kalman senin için daha hayırlı olur kanaatindeyim. Selâm üzerinize olsun.” (Sadece Nesâi rivâyet etmiştir.) (s.a.v)’in sünnetiyle fetvalarında bulamaz isen istersen