Serebral Paralizi Beyin Felci açıklama

Bobathhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif SP’yi “henüz gelişmemiş beyinde ortaya çıkan lezyonun santral (merkezi) sinir sistemi oluşumunu etkilemesi” olarak tanımlamaktadır.

Beyinde motor bölgenin (kol-bacakların tam kullanımıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif merdiven çıkma gibi günlük yaşamı sürdürmeye yarayan hareket yeteneğini sağlayan beyin bölgesi) gelişimi 7-8 yaşlarında tamamlanır. Hamilelik döneminin başlangıcından 7-8 yaşlarına kadar beyinde oluşabilecek herhangi bir problem bu bölgenin fonksiyon bozukluğu olarak karşımıza çıkar. Ortaya çıkan tablo ise Serebral Paralizi olarak adlandırılır.

SP’de beyin hasarı ilerleyici değildir. Fakat ortaya çıkan sorun ömür boyu devam eder.

SP’nin görülme sıklığı

SP’nin görülme sıklığı hakkında çok net bilgiler olmamakla birliktehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif ABD’de ölçülen oranlar dünya geneli için bir kıyaslama olanağı verebilir;

Amerika Serebral Paralizi Derneği’nin verilerine görehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif ABD’de toplam nüfusun % 0.2’si (1000’de 2) SP’li. Buna göre ABD’de yaklaşık 1.000.000 SP’li var. Bu rakama her yıl 5000-7000 bebek ekleniyor.

Ülkemizde ise bu konuda yeterli ve güvenilir bir istatistik olmamakla birliktehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif toplam nüfus içerisindeki SP’li oranının % 1.66 (600’de 1) olduğu tahmin edilmektedir. Buna göre Türkiye’de yaklaşık 700.000 SP’li bulunmaktadır.

Türkiye’de oranların fazla olması akraba evliliklerihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif ilk çocukluk yıllarında bebeklerde bulaşıcı ve ateşli hastalıkların fazlalığı ve beslenme yetersizliği gibi nedenlere bağlanmaktadır.

SP’nin Nedenleri

Doğum öncesi nedenler

Genetik durumlar

Hamilelik döneminde geçirilen enfeksiyonlar

Rubellahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif herpes.

Fetal anoksi (Bebeğin anne karnında oksijensiz kalması; beyin kanamasına neden olur.)

Plesentanın gelişim bozukluğu ya da erken ayrılması

Rh uyuşmazlığı (eritroblasis fetalishttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif hiperbilurunemi)

:-):-):-):-)bolik hastalıklar (diabetes mellitushttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif hamilelik toksemisi)

Gelişimsel bozukluklar (vasküler ya da iskelet yapıda)

Beslenme bozuklukları

Sigarahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif alkol ya da madde bağımlılığı

Annenin enzim veya L-Dopa tedavisi görmesi

Akraba evlilikleri

Annenin aldığı ilaçlar (Zorunlu hallerdehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif doktor kontrolü dışındakiler)

Hamilelik döneminde geçirilen tıbbi müdahaleler (Diş çekilmesihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif röntgen vb…)

Doğum sırasında oluşan nedenler

Zor doğum (Anoksi)http://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif uzayan doğum.

İlaç sedasyonuna bağlı asfiksi nedeniyle beyin kan damarlarında kompresyon ve yırtılma

Prematüre (erken doğum)http://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif postmatüre (geç doğum)

Kordon komplikasyonları

Geliş anomalileri (makat doğumhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif ayaktan geliş)

Forseps ya da vakumla doğum

Doğum sonrası (post-natal) nedenler

Düşük doğum kilosu

Vasküler hadiseler ve intrakranial hemoraj

Kafa travması

Ensefelopati

Toksik durumlar

Kardiak arreste bağlı anoksi

Nöbetler (Konvülzyonhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif epilepsi)

Tümör

Viral ve bakteriyal beyin enfeksiyonları

Sarılık (Hiperblirunemi)

Menenjit

Serebral Paralizi’nin Erken Teşhisi

İnsan sağlığının söz konusu olduğu tüm durumlarda olduğu gibihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif SP’li vakalarda da teşhis ve ardından yapılacak tedavi için mutlaka bir uzman kuruluşa başvurulmalıdır. Ancak bebekte ortaya çıkabilecek ilk belirtilerin aile tarafından da kolayca gözlenebileceği de unutulmamalıdır. SP’li vakalarda fizik tedavi ve rehabilitasyonun başarısı için erken teşhis çok önemlidir.

SP nasıl erken teşhis edilir?

Aileler bebeğin gelişiminde en ufak bir gecikme ya da sapma gördüğündehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif ya da aşağıdaki belirtileri gözledikleri durumda derhal doktora başvurmalıdırlar.

SP’nin habercisi olabilecek erken belirtiler

1 aylık bebekte;

Sürekli ağlama

Emme bozukluğu

Israrlı ve sürekli kusma

Çevresinden gelen uyarılara cevap vermeme

Havale (Konvülzyon)

2 aylık bebekte

(yukarıdakilere ek olarak);

Bulunması gereken reflekslerin kaybı

Kaslarda aşırı sertlik ya da gevşeklik

3 aylık bebekte;

Gözde kaymahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif titreme

Bebeğin sırtüstühttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif baş ve topuklar üzerinde yay gibi sert bir şekilde durması

Bebeğin gülmemesihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif annenin yüzüne bakmaması

4 aylık bebekte;

Baş kontrolünün olmaması

Gözde odaklaşmanın sağlanamaması

Elin ya da ellerin beş parmak içte kalacak şekilde yumruk halinde tutulması

Kaybolması gereken reflekslerin devam etmesi

8 aylık bebekte;

Dönme ve oturma aktivitelerinin olmaması

El-göz koordinasyonunun yokluğu

Tekme atarken iki bacağın da itilmesi

Bebeğin bacaklarını uzatarak oturduğu pozisyonda vücudunun öne eğilmesihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif bacakların birbiri üzerine binmesi

10 aylık bebekte;

Emeklemenin olmaması ya da her iki ayağın birden çekilerekhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif sıçrar tarzda emekleme

Ayağa kalkmada zorluk

İsmi ile çağrılınca tepki vermemesi

Ağızdan salya akması

Verilen yiyeceği ağzına almaması ya da ağzına götürememesi

1 yaşındaki bebekte;

Tutunarak yürüyememesi

Parmak ucuna basarak yürüme

belirtileri gözlendiği durumlarda derhal doktora başvurmalıdır.

Serebral Paralizi’de Tedavi ve Rehabilitasyon

SPhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif tıbbi yaklaşım(1) ve rehabilitasyon yaklaşımı(2) olarak iki yönlü ele alınmalıdır;

Tıbbi yaklaşım

Teşhisle başlar. SP teşhisi Pediatrik Nörolog başta olmak üzerehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif MR (Magnetik Rezonans) gibi ileri tetkiklerden yararlanılabilir.

SP’li hastada direk SP’ye yönelik etkin bir ilaç yoktur. Ancak hastalıkla seyreden konsülzyon (havaleler) ve epilepsi için yaygın şekildi ilaç kullanılmaktadır. Bunun yanında kaslardaki aşırı sertliği önlemek için de bazı ilaçlar kullanılmaktadır.

Bu konuda ayrıntılı bilgi çeşitli hastanelerin Pediatrik Nöroloji Servisi Hekimlerinden alınabilir.

SP’li çocukta rehabilitasyonun amaçları

Çocuklarda görülen hareket bozukluklarını en aza indirmek

Oluşabilecek kas-iskelet sistemi bozukluklarını önlemekhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif postür bozukluklarının oluşmasını engellemek

Günlük yaşam aktivitelerinde bağımsız davranabilmeyi sağlamak

Yardımcı araçhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif gereç ve cihazları belirlemek

Eğer SP tablosuna eşlik edenhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif konuşma ve zeka problemleri varsa bunların en aza indirilmesini sağlamak

Aile eğitimi vermek ve SP’li çocuğun eğitimi konusunda aileye yol göstermek

SP’li çocuğun yaşayacağı mekanların düzenlemesine yapmak

Rehabilitasyon Ekibi

Fizik ve tedavi ve Rehabilitasyonun her alanında olduğu gibihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif SP’li çocukların rehabilitasyonu da bir ekip tarafından yürütülür. Bir SP rehabilitasyon ekibinde şu uzmanlar yer alır;

Doktor (Pediatrik Nörologhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif Kulak Burun Boğaz Uzmanı…. Hastalığın klinik yapısına göre bunlardan biri ya da bir kaçı)

Fizyoterapist

İş-Meşguliyet Terapisti

İşitme-Konuşma Terapisti

Psikolog

Çocuk Gelişim Uzmanı

Odyolog

Özel Eğitim Uzmanı

SP’li çocuklarda Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon asıl olarak Fizyoterapisthttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif İş-Meşguliyet Terapisti ve İşitme-Konuşma Terapisti tarafından yürütülür.

Yapılan bir çok araştırmaya göre SP tedavi ve rehabilitasyonunun 1 yaşından önceki dönemlerde başlamasının sonuç alınmasını kolaylaştırmaktadır. SP rehabilitasyonuna erken dönemde başlanması SP’li çocukta anormal kas tonusunun düzenlenmesihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif normal motor gelişimin sağlanmasını kolaylaştıracak kas yapısındaki bozukluk nedeniyle oluşabilecek postür bozukluğu önlenebilecek ve çocuğun fonksiyonel olarak bağımsızlığı sağlanacaktır.

SP’de rehabilitasyon programı

Rehabilitasyon programı;

Egzersiz tedavisi

Oraaa (cihaz) uygulamaları

Ev programı ve aile eğitimi

El-göz koordinasyonu sağlanması

Uygun yardımcı araç gerecin belirlenmesi

İşitme-konuşma terapisi

Yemek yemehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif giyinme oyun aktiviteleri gibi aktivitelerin eğitimi

bileşenlerinden oluşur. Tüm bu uygulamalarhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif özellikle egzersiz uygulamaları deneyimli fizyoterapistler tarafından yapılmalıdır.

Bilinmesi gereken en önemli şey SP tedavi ve rehabilitasyonunun çok uzun süren bir süreç olduğudur. Bebeğin büyümesiyle birlikte rehabilitasyon uygulamaları da devam eder. Rehabilitasyon çocuk bağımsız (ya da en az bağımlılıkla) yaşama yetisini kazanana kadar devam etmelidir.

SP’li çocuklar da diğer çocuklar gibi bir çok ihtiyacı olan çocuklardır. Ayrıca çoğu SP’li çocuk diğer çocuklar gibi gelişebilir.

SP fiziksel bir özürdür. Az oranda zeka yetersizliklerihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif işitme ve algı bozuklukları fiziksel özüre eşlik etse de ilerleyici değildir. Bilinçli bir yaklaşım ve etkili rehabilitasyon ile yetersizlikleri en aza indirmek mümkündür.

Rehabilitasyon sürecinde dikkat edilmesi gereken önemli noktalar

Egzersizler aile tarafından öğrenilmeli ve evde tekrar edilmelidir.

Egzersizler çok uzun ve sıkıcı olmamalıdır. Oyun aktiviteleri ile birleştirilerek yaptırılmalıdır.

SP’li çocuklarda mental ve duyusal engeller yüzünden genellikle yetersiz olan iletişim kurma yeteneğini arttırmak için sesli ve renkli oyuncaklar ya da objeler kullanılmalıdır.

SP’li çocuğun kontrolü en az 3 ay aralıklarlahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif çocuk gelişim uzmanı ve psikolog tarafından yapılmalıdır.

Normal çocuk gelişimi izlenerekhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif normal bir çocukla kıyaslanmamalıdır. Fakat SP’li çocukta gelişimi sağlayabilmek için de erken yaşlardan başlayarak dil ve sosyal gelişim üzerinde durulmalıdır.

SP’li bebeklerin taşınması terapistin gösterdiği şekilde destekli ve çevre iletişimini sağlayacak şekilde yapılmalıdır.

Oturmahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif ayakta durma gibi motor gelişim aşamaları terapistin uygun gördüğü zamanlarda başlatılmalıdır.

SP’li çocuğun beslenmesi sırasında uygun oturma oraaaleri (yardımcı cihazlar) ve destekli sandalye kullanılmalıdır.

SP’li çocuğun etkilenme tipine göre beslenme şekli ve tipi de değişecektir. Bu konuda bir diyetisyenden bilgi alınmalıdır. Beslenme sürece sıvı yiyeceklerden katı yiyeceklere doğru ilerlemelihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif beslenme pozisyonları terapistten uygulamalı olarak öğrenilmelidir.

SP’li çocuk mümkün olduğunca uygun bir kaşık ile beslenmelidir. Okul çağına gelen çocuklar fiziksel özürlerine rağmen özel bir eğitim kurumunda eğitime başlatılmalıdır.

Zeka problemihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif algılama problemi olan çocukların eğitimi için özel eğitim uzmanlarının yardımı şarttır.

Yürümeye başlayacak SP’li çocuklarda ayakkabı ve gerekiyorsa yürüme cihazının tipine karar vermek önemlidir. Bu seçim fizyoterapist kontrolünde yapılmalıdır.

SP’li çocuklarda değişik psikolojik bozukluklar oluşabilir. Aile ve çevreyle uyumda zorlanan çocuklar için psikologlardan yardım alınmalıdır.

SP’li çocukların evde sürekli bakıcılar ya da ebeveynlerle kalmaları doğru değildir. Normal çocuklarla da iletişim kurabileceği ortamlar yaratılmalıdır.

Havale (konvülzyon) geçiren çocuklar için muhakkak pediatrik nöroloğa başvurulmalıdır.

SP’li çocuklar aşırı koruma altına alınmamalı ve yapabilecekleri aktivitelere fırsat tanınmalıdır.