Hafız İmam Zehebi
Şemsuddin Ebu Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Kaymaz b. Abdullah et-Türkmani eş-Şafii ed-Dımeşki.
Hicri 673 yılında Şam’da doğmuştur. Aslı Türkmen ailesine dayanır. Soyu beni Temime kabilesine dayandırılır. Ailesi meyyafarikin (Silvan)’dan Şam’a gelmiştir.
İmam Zehebi, Şam, Mısır ve Hicaz’da ilim tahsil etmiş bir çok alimden ders almış ve başta kıraat ve hadis ilmi olmak üzere bir çok ilimde söz sahibi olmuştur. Hıfzının kuvveti darb-ı mesel haline gelmiştir. Bu hususta alemin reisi olarak vasıflandırılmış, cerh ve ta’dil şeyhi diye bilinmiş, şöhreti her tarafa yayılmış, ilim arayanlar her taraftan ona akın etmişlerdir. Zehebi Şam’da çeşitli vazifeler almış ve çeşitli yerlerde hocalık yapmıştır. Çeşitli konularda; kıraat, hadis, cerh, ta’dil, tarih, hal tercümeleri, akaid, fıkıh usulü hakkında yaklaşık 214 eser yazmıştır.
Önemli Eserlerinden Bazıları:
1 - Tarih-ül İslam el-Kebir: Otuz altı cilttir. Beş cildi kahire’de basılmıştır.
2 - Seyrü e’lam-ın Nübela: Yirmi küsür cilttir. Beyrut’ta on üç cilti basılmıştır.
3 - Mizanül İtidal: Dört cilt olarak basılmıştır.
4 - El-İberi fi Haberi Men Aber: Kuveyt’te beş cilt olarak basılmıştır.
5 - El-Muğni fi’d-Düafa: İki cilt olarak basılmıştır.
6 - El-Kaşif: Üç cilt olarak basılmıştır.
7 - Tezkiret-ül Hüffaz: Üç cilt olarak masılmıştır.
Şeyh-ül İslam İbn-i Hacer el-Askalani onun hakkında şöyle demiştir:
İmam Zehebi’nin hıfz konusundaki derecesine ulaşmak için zemzem suyu bile içtim.
Hafız İbn-i Kesir ise onun hakkında şunu demiştir:
"Hadis alimleri ve hocaları onunla bitmiştir.
Öğrencisi et-Taç es-Subki "Şezarat-i Zeheb" adlı eserinde hocası hakkında şöyle diyor:
"Hocamız İmam Zehebi’nin bir benzeri yoktur. O ilim deryasıdır. İlmi herhangi bir konuda sıkıntı olduğunda başvurulacak bir kaynaktır. Hıfz bakımından gelmiş geçmiş imamların en üstünüdür. Cerh ve ta’dil ilminin şeyhidir.
Suyuti "Zeyl-ül Tezkiret-ül Hüffaz" adlı kitabında onun hakkında şöyle demiştir:
Allah-u Teâlâ'ya yemin olsun ki ben derim ki, gelmiş geçmiş hadis ilmi konusunda kendisine başvurulacak ancak dört tane alim vardır.
- El-Muzzi,
- ez-Zehebi,
- El-Iraki,
- İbn-ul Hacer el-Askalani
İmam Zehebi, hayatının son yedi senesini kör olarak geçirdi. Hicri 748 senesinde Şam’da vefat etti.
ALLAH Ondan Razı Olsun...
