İzmir Hamamları

İzmir il merkezinde günümüze gelebilen çok az hamam bulunmaktadır. Bu hamamların sayısı 10–15 arasında değişmekte olup, bunların çoğunun yapım tarihi de kesinleşmemiştir. XVI.-XIX. yüzyıllar arasında yapılmış olan bu hamamlar yapıldıkları yıllardan sonra değişik zamanlarda onarılmış ve özelliklerini tümü ile yitirmişlerdir. İzmir Karataş’taki Karantina Hamamı’nda olduğu gibi bazılarının planlarında değişiklikler yapılmış ve işlevleri de bu şekilde değiştirilmiştir.

Karataş (Karantina) Hamamı (Merkez)

İzmir il merkezinde bulunan Karataş Hamamı’nın kitabesi günümüze gelemediğinden yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Yapımından sonra hamamda yapılan değişiklikler nedeniyle yapı üslubundan büyük ölçüde uzaklaşmıştır.

Hamam kesme taştan soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden meydana gelmiştir. Soyunmalık ve ılıklık kısımları dikdörtgen planlı olup, üzerleri pandantifli kubbelerle örtülmüş, bunun dışında kalan alanlar tonozla örtülmüştür. Sıcaklık kısmı büyük ölçüde pandantifli bir kubbe ile örtülmüştür. İki halvetli olan sıcaklığın doğusunda ayna tonozlu bir eyvan, kubbenin altında da göbek taşı bulunmaktadır. Sıcaklığın dışına dikdörtgen planda külhan kısmı eklenmiştir.

Hoşgör Hamamı (Merkez)

İzmir il merkezi Karataş’taki bu hamamın da yapım tarihini belirten herhangi bir bilgiye rastlanmamıştır. Yapı üslubundan XVIII.-XIX. yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır.

Molzo taş ve tuğladan yapılmış olan hamam soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden meydana gelmiştir. Soyunmalık kare planlı olup, üzeri pandantifli bir kubbe ile örtülüdür. Buradan geçilen ılıklık dikdörtgen planlıdır ve üst örtüsü tonozludur.

Sıcaklık kare planlı ve üzeri pandantifli merkezi bir kubbe ile örtülmüştür. Hamamın içerisinde göbek taşı, yanında da halvet kısmı bulunmaktadır.

İstanköy Hamamı (Merkez)

İzmir il merkezinde, Kemeraltı’ndaki bu hamamın yapım tarihini belirten bir kitabeye ve belgeye rastlanmamıştır.

Kesme taştan yapılmış olan hamam soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden meydana gelmiştir. Soyunmalık kısmı kare planlı olup, üzeri ahşap bir tavanla örtülüdür. Sonraki yıllarda bu bölüm doğuya ve batıya doğru genişletilmiş, ortasına kubbe yanlarına da birer manastır tonozu eklenmiştir. Böylece ılıklık meydana getirilmiş, bunun batısına da helâlar yerleştirilmiştir.

Sıcaklık ılıklığın kuzeyinde dört dayanakla taşınan bir kubbe ile örtülmüş, yanları manastır tonozları, köşeleri de küçük kubbelerle örtülmüştür.

Lüks Hamam (Kadı Hamamı) (Merkez)

İzmir Anafartalar Caddesi’nde bulunan bu hamamın yapım tarihi bilinmemekle beraber yapı üslubundan XVII.-XVIII. yüzyıllarda yapıldığı sanılmaktadır.

Kesme taştan yapılmış olan bu hamam çifte hamam plan düzeninde olup, soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden meydana gelmiştir. Hamamın erkekler ve kadınlar bölümleri birbirine eş plandadır. Soyunmalık kısmı ile ılıklık birbirine eş kareye yakın dikdörtgen planlı olup üzerleri tonoz örtülüdür. Sıcaklık ise dikdörtgen planlı ve üzeri kubbe ile örtülüdür. İçerisine çifte halvet kısmı eklenmiştir.

Hamam günümüze iyi bir durumda gelmiştir.

Namazgâh Hamamı (Merkez)

İzmir, Agora yakınındaki Namazgâh mevkiinde bulunan bu hamamın da yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Değişik zamanlarda yapılan onarımlarla özelliğinden büyük ölçüde uzaklaşmıştır.

Kesme taş ve tuğladan yapılmış olan hamam soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden meydana gelmiş çifte hamam plan düzenindedir. Her iki bölüm de birbirinin eşidir. Bölümlerin üzerleri kubbe ve tonozlarla örtülmüştür.

Basmane Hamamı (Merkez)

İzmir Basmane semti, Anafartalar Caddesi’nde bulunan bu hamamın yapım tarihini belirten bir bilgiye rastlanmamıştır. Yapı üslubundan XVIII.-XIX. yüzyıllarda yapıldığı sanılmaktadır.

Kesme taş ve tuğladan yapılan hamam soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden meydana gelmiştir. Soyunmalık bölümü kare planlı olup, üzeri pandantifli bir kubbe ile örtülmüştür. Bunun dışında kalan bölümlerin üzeri tonozla örtülüdür. Ilıklık ayna tonoz örtülü olup, üç bölümden meydana gelmiştir. Sıcaklık bölümü kare planlı olup, üzeri pandantifli bir kubbe ile örtülüdür.

Hamam günümüzde iyi bir durumdadır.

Tevfik Paşa Hamamı (Merkez)

İzmir Basmane semti, Anafartalar Caddesi’nde bulunan bu hamamın yapım tarihini belgeleyen kitabe ve herhangi bir belgeye rastlanmamıştır. Yapı üslubundan XIX. yüzyıla ait olduğu sanılmaktadır.

Moloz taş ve tuğladan yapılmış olan hamamın değişik bir plan şekli vardır. Soyunmalık kısmı kare planlı olup, bodrum katı üzerinde ahşap örtülü bir bölümdür. Günümüzde büyük bir bölümü yıkılmış olan ılıklığın ayna tonozla örtülü olduğu izlerden anlaşılmaktadır. Bunun yanında ise yamuk planlı bir mekân görülmektedir.

Sıcaklık kare planlı olup, üzeri pandantifli bir kubbe ile örtülüdür. Sıcaklığın içerisine iki halvet hücresi yerleştirilmiştir.

Çukur Hamam (Merkez)

İzmir İkiçeşmelik’teki hamamın yapım tarihini belirten bir kitabesi bulunmamaktadır. Yapı üslubundan XVII.-XVIII. yüzyıllarda yapıldığı sanılmaktadır.

Kesme taş, moloz taş ve tuğladan yapılmış olan hamam soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden meydana gelmiştir. Soyunmalık kısmı kareye yakın dikdörtgen planlı olup, üzeri ahşap bir kubbe ile örtülmüştür. Ilıklık kare planlı, üzeri de çapraz tonozla örtülüdür. Buradan geçilen sıcaklık ise dikdörtgen planlıdır ve üzeri manastır tonozu ile örtülüdür.

Hamam günümüzde iyi bir durumdadır.

Kıllıoğlu Hacı İbrahim Vakfı Hamamı (Merkez)

İzmir il merkezi, Tilkilik Semti’nde bulunan bu hamamın kitabesi bulunmadığından ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir.

Klasik Osmanlı mimarisi plan düzeninde olduğu sanılan hamam, moloz taş ve tuğladan yapılmıştır. Soğukluk ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden meydana gelen hamamın halvet kısmı bulunmamaktadır. Soğukluk bölümü kare planlı olup, üzeri sekizgen kasnaklı bir kubbe ile örtülü idi. Uzun yıllar kendi haline terk edilen bu hamam 1965 yılına kadar kömür deposu olarak kullanılmış, sonra da yıkılmıştır. Hamamdan günümüze herhangi bir iz gelememiştir.

Yeşildirek Hamamı (Merkez)

İzmir Kemeraltı’nda, Yeşildirek Çarşısı içerisinde bulunan bu hamamın kitabesi günümüze gelemediğinden yapım tarihi ve kimin tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. Yapı üslubundan XVII. Yüzyılda yaptırıldığı sanılmaktadır.

Klasik Osmanlı mimarisi plan tipinde yapılmış olan hamam soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden meydana gelmiştir.

Yeni Şark (Saçmacı) Hamamı (Merkez)

İzmir İkiçeşmelik’te bulunan bu hamamın yapım tarihini belirten bir bilgiye rastlanmamıştır. Ancak XIX.-XX. yüzyıllarda büyük değişikliklere uğramış ve özelliğinden uzaklaşmıştır.

Moloz taş ve tuğladan yapılmış olan hamam soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden meydana gelmiştir. Soyunmalık bölümü iki katlı olup, alt katına dükkânlar yerleştirilmiştir. Üzeri dört ahşap direğin taşıdığı dıştan sekizgen kasnaklı oval bir kubbe ile örtülmüştür. İçten ahşap tavanla örtülüdür. Ilıklık kısmı iki ayrı bölümden meydana gelmiştir. Bunların üzeri kubbe ve aynalı tonozla örtülüdür.

Sıcaklık kare planlı ve üzeri pandantifli kubbe ile örtülüdür. Sıcaklığın içerisinde göbek taşı, arkasında da halvet bölümü bulunmaktadır.

Ali Bey Hamamı (Karşıyaka)

İzmir Karşıyaka ilçesinde bulunan bu hamamın arazi konumundan ötürü farklı bir plan düzeni vardır. Yapım tarihini belirten bir kitabesi günümüze gelememiştir. Yapı üslubundan XIX. yüzyılın başlarında yapıldığı sanılmaktadır.

Kesme taş, moloz taş ve tuğladan yapılan hamamın arazi konumundan ötürü yamuk bir planı vardır. Soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden meydana gelmiştir. Soyunmalık yamuk dikdörtgen şeklinde olup, XX. yüzyılda yeniden yapılmıştır. Ilıklık iki bölümden meydana gelmiş, üzeri kubbe ve basık tonozlarla örtülüdür.

Sıcaklık kısmı, ılıklığın doğusunda olup, kare planlı ve üzeri pandantifli bir kubbe ile örtülüdür. Sıcaklığın güney tarafına iki bölüm halinde halvet yerleştirilmiştir. Bunların da üzeri kubbe ile örtülüdür.

İzmir il merkezinde bulunan diğer hamamlar değişik amaçlı olarak kullanılmakta olduğundan özelliklerini tümü ile yitirmişlerdir. Bunların başında Basmane’deki Kıllıoğlu Hacı İbrahim Hamamı kömür deposu olarak kullanılmıştır. Kemeraltı’ndaki Yeşildirek Hamamı çarşıya dönüştürülmüştür. Salepçioğlu Hamamı ise uzun yıllar matbaa olarak kullanılmıştır. Kestelli Caddesi’ndeki Çivici Hamamı ise özel bir kişinin mülkiyetindedir.