Şanlıurfa Sözlü Tarih

ADEM İLE HAVVA YA İLİŞKİN SÖYLENCE
Söylenceye göre Adem ile Havva Cennetten kovulunca ilk olarak Harran ovasında topraağ basmışlardır.
Ova o vakitlerde yeşillik kuş cıvıltıları olan ve çiçeklerle dolu bir yermiş.Adem ile Havva bir süre bu güzelliği doyasıya izler.Bunca güzellik içinde birtek ağacın olmayışı dikkatlerini çeker.Adem cennetten gelirken yanına aldığı bir nar bir de gül dalını ovaya diker.Bunlar akşama kadar bir adam boyu büyür ertesi ügnde biri al biri de ak çiçekler açar.
Bir süre sonra karınları açıkır Adem:"Ak gülü narı bir günde büyüten toprak benide doyurur" der ve toprağı işlemeye karar verir.Ama ne ekeceğini düşünürken Havva avucunu açar içinde cennetten getirdiği bir buğday tanesi vardır.Sevinçle işe koyulurlar.

Adem ak gül ağacın dalından saban yapar.boyunduruğa koşulup toprağı sürmeye başlar.bu yorgujn iş yüzünden bir süre sonra iiyice yorulur ve kımıldayamaz hale gelir.Havva yardıma gelir ama bir süre sonra da oda yorgunluktan çalışamaz hale gelir.O yıl az ürün alırlar .Bir yıl İki yıl derken dermanları tükenir.
Bir gün öğle sıcağında yine toprakla uğraşırkan ansızın yanlarında bir sarı öküz belirir.Boynunu boyunduruğa doğru uzatır.Adem bu yorucu işten kurtulduğuna o kadar sevinirki sarılıp öküzü gözlerinden öper.Ondan sonra her sabana koştuğunda bu işlem tekrarlanır.
İnanışa göre Harran Ovası yer yüzünde ilk sürülen,ilk ayak basılan topraktır.Buğdayın ak gülün narın kutsallığı Cennet'ten getirilmiş olmalarındandır.Günümüzde de çiftçilerin öküzleri gözlerinden öpmeleri Adem'den kalma bir gelenektir.

İsa'nın kutsal Mendili
Urfa'ya egemen olan yönetici deva bulmaz bir hastalığa yakalanır.Bir mektup yazıp İncil'e inandığını ,Urfa'ya gelirse halkıyla birlikte kendisine iman edeceklerini İsa'ya bildirir.
İsa çok sevindiğini ama Urfa ya gelemeyeceğini söyler.Bir mendil yüzüne sürerek ziyaretçilere verir.Mendile yüzünün resmi çıkmıştır.
Elçiler Urfa'ya yarım saat kala günümüzde Eyüp Peygamber Makamı diye bilinen yerde kazayla mendili bir kuyuya düşürürler.Suyun yüzeyinde İsa'nın yüzü belirir.Binbir zorlukla çıkarılan mendil yöneticiye götürülür.Mendil sürülür sürülmez yaralar iyileşir.Kutsal sayılan mendil uzun süre saklanır.İslam dini yöreye egemen olunca müslümanların eline geçer.Memun Bizans'la yaptığı bir savaşta yenik düşer.Barış antlaşmasında Bizanslılar,tutsakların geri verilmesi için kutsal mendilin kendilerine teslimini şart koşarlar.Mendil verilir tutsaklar geri alınır.
Mendilin düşürüldüğü kuyu Hristiyanlar ca kutsal sayılır.Her yıl dönümünde geceden oraya gelirler.Adaklar adanır,törenler yapılır.Kuyu başına yalınayak gitme gereğine inanalar çoktur.Bu yıl dönümü ,inanışa göre Paskalya Yortu'nun yirminci günüdür.
İnanışa göre günümüzde Peygamber'in ateşe fırlatıldığı mancınıklar olarak bilinen sütunlar ,aslında bu kuyu v emendilin anısına dikilmiş anıtlardır.Birnin altına bitmeyen altın,birinin altına bitmeyen su gömüsü yerleştirilmiştir.Biri yıkılırsa Urfa suya diğeri yıkılırsa altına garkolacaktır.


Karakoyun Deresi ve Hızmalı köprü söylencesi
Kentin güneydoğusunda yoksul bir ana oğul yaşamaktadır.Oğul kasarcı çayında kasarcılık yapmaktadır.
Günün birinde yöreye gelen bir derviş,birkaç gün delikanlıyı izledikten sonra :"Oğlum seni izledim.Görüyorumki çalışkan dürüst bir insansın Anladığıma göre dardasınız.Yakında ülkeme döneceğim ,orası varsıl bir yerdir.İstersen sende benimle gel" der.Delikanlı anasına tanışır,kadıncağız hiçolsun oğlum yoksulluktan kurtulsun der gitmesine izin verir. Derviş delikanlıyı tekkesine getirir ve eğitmeye başlar.Günün birinde delikanlı çarşıda güzel bir kız görür.Ona sevdalanır.Soruşturulunca sevgilisinin Karakoyunlu Beyi'nin kızı olduğunu öğrenir.Umutsuzluktan yemekten içmekten kesilir.Derviş durumu öğrenince "tasalanma gider kızı isteriz,"der.Ertesi gün saraya varır.Bey öfkelenir.Ama saygısızlık olmasın diye sesini çıkarmaz.Dervişe kırk gün içinde istediği armağan ve paralar getirilince kızını vereceğini söyler.İstekleri kırk gün içinde temin edilecek gibi değildir.Üstelik dervişte yoksulun biridir.Durumu öğrenen derviş umutsuzdur ve günden güne erimektedir. Kırkıncı gün derviş uyandığında tekke avlusunda altın mal yüklü develerin beklediğini görür.Koşup dervişe haber verir.Derviş gülümser.Alıp bunları beye götürür.Çaresiz kalan bey kızını verir ve düğün dernek kurulur.
Derviş delikanlıyı gerdeğe girmeden bir köşeye çeker iki rekat namaz kılmasını sonrada kendisi için dua etmesini söyler.Delikanlı çektiği acılardan sonra öylesine mutlu ve coşkuludur ki namaz kılar ama derviş için dua etmeyi unutur.Ertesi gün uyandığında kendini Kasarcı çayı kenarında bulur.Olan olmuştur.Gidip olanları anasına anlatır ve tekrar eski yaşamlarına dönerler.
Kız uyandığında kocasını yanında göremeyince her yeri aratır,ama izine bile rastlamaz.Dervişte yitmiştir.Vakti gelince kızın bir oğlu olmuştur.Çocuk biraz büyüyünce hem gittiği yerlerde kocasını aramak hemde hac görevini yerine getirmek için yola koyulur.Urfa'ya varır.Samsat Kapısı önünde çadır kurarken bağrışmalar duyar Kentin ortasından geçen dere taşmış evler sular altında kalmıştır.Bey kızı Birkaç yılda bir yinelenen su baskınından kenti kurtarmak ister.Hac parasını bu işe harcayacaktır.Tellallar çağırtır halkı hendek kazmaya davet eder.
Anasının isteğiyle delikalı da hendek kazanlar arasındadır.Günün birinde bey kızının çocuğu bir ağlama tutturur,bir türlü susturulamaz.İşçiler oyalamak için kucaklarına alır elden ele geçirirler,çocuk babasının kucağına gelince susup etrafına gülücükler dağıtmaya başlar.Bey kızı delikanlıyı hendek işinden alır.Çocuğu eğlemekle görevlendirir.
Delikanlının anası oğlunun bohçasını karıştırırken altın sırmalı düğün elbisesini görür."Oğlum artık bu elbise bizim durumumuza yaraşmaz,onu kente bunca iyiliği olan hatuna armağan edelim de bizden bir anmalık olsun".der.Giysi Bey kızının çadırına götürülür.Kız armağanı görünce kendi el işlemelerini görüp tanır.Getirenin bulunmasını ister.Delikanlıyı getirirler iki sevdalı buluşur.
Bu arada hendek tamamlanmıştır.Derenin yatağı değiştirilerek taşkın tehlikesi önlenmiştir.Ardından dere üzerine bir de köprü yapılır.Yıkılınca yenisi yapılsın diye köprü ayaklarından birini altına bey kızı tarafından altın hızma koyulur.Bu yüzden buraya bey kızının adından dolayı Karakoyun Deresi ile ayaklarındaki hızmadan dolayı da Hızmalı köprü denir .
Bey kızı ile delikanlı burada mutlu bir yaşam sürerler.Ölünce de Karakoyunlu Deresi'nin kenarına gömülürler.